Жасуша тірі организмдер

Презентация қосу

ЖАСУШ
А
Орында ғ ан: Д әулет Г үлн ұр
Тобы: БТ-407
Жасуша - тірі организмдердің (вирустардан басқа)
құрылымының ең қарапайым бөлігі, құрылысы мен
тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете алатын
қарапайым тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке
организм ретінде (бактерияда, қарапайымдарда,
кейбір балдырлар мен саңырауқұлақтарда) немесе
көп жасушалы жануарлар, өсімдіктер және
саңырауқұлақтардың тіндері мен ұлпаларының
құрамында кездеседі. Тек вирустардың тіршілігі
жасушасыз формада өтеді. «Жасуша» терминін ғылымға
1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы Р.Гук (1635 – 1703)
енгізген. Тіршілікті Жасуша тұрғысынан зерттеу – қазіргі
заманғы биологиялық зерттеулердің негізі.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155
мм-ге (түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік
эукариотты организмдер Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм
шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде – 2×1012 Жасуша, ал ересек
адамның организмінде – 1014 Жасуша болса, организмні ң кейбір
тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады. Жасушаны ң
тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жар ғақтармен)
шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық ж үйелері
– цитоплазма және ядродан тұрады.

Жасуша ядросының құрамындағы әмбебап органоидты хромосома,
ал цитоплазма құрамындағыларды –
рибосома,
митохондрия,
эндоплазмалық тор ,
Гольджи кешені,
лизосома,
клеткалық мембрана деп атайды.
Рибосома Жасушадағы
ақуыздың түзілуін
қамтамасыз етеді, ақуыз
синтезі орт. деп
қаралады. Оның
диаметрі 20 – 25 нм.
Рибосома цитоплазмада
бос күйінде де,
жалғасқан түрде де,
сондай-ақ барлық тірі
организмдердің
Жасушасында кездеседі.
Цитоплазма – ядроны
қоршап жатқан Жасуша
бөлігі. Оның құрамындағы
химиялық макро және
микроэлементтерден күрделі
органикалық қосылыстар (
ақуыздар,көмірсулар,
липидтер,
нуклеин қышқылдары ,
гормондар, ферменттер,
витаминдер, тағы басқа)
және минералдық заттар
түзіледі. Митохондрия –
Жасушаның тыныс алу
процесін қамтамасыз ететін
органоид.
Митохондрияның ұзынд
ығы 10 мкм-дей,
диаметрі 0,2 – 1 мкм,
саны 1-ден 100 мыңға
дейін болады.
Жасушадағы негізгі
энергия тасушы зат –
аденозин үш фосфор
қышқылы. Бактерия,
көк-жасыл балдырлар,
т.б. тыныс алу процесін
Жасуша мембранасы
атқаратын
организмдерде
митохондрия болмайды.
Эндоплазмалық тор –
цитоплазмадағы
көпіршіктердің, жалпақ
қапшықтардың және
түтікше құрылымдардың
торлы жүйесі. Бұл әртүрлі
иондарды, қоректік
заттарды тасымалдайды,
липидтер мен
көмірсулардың (
полисахаридтер)
алмасуына және улы
заттарды
залалсыздандыруға
қатысады.
Гольджи кешені – бір-
бірімен қабаттаса тығыз
орналасқан жалпақ
жарғақты 5 – 10
«цистернадан» және
олардың шетіндегі ұсақ
көпіршіктерден құралған
органоид. Мұнда
өндірілген өнімдер
жинақталып, пісіп жетіліп,
сыртқа шығарылады,
Жасуша лизосомаларының
түзілуіне қатысады.
Лизосома – қабырғасы
мембранамен шектелген,
қуысында ас қорыту
ферменттері (протеиназа,
нуклеаза, глюкозида,
фосфатаза, липаза, тағы
басқа) бар ұсақ
көпіршіктер.
Көпіршіктердің диаметрі
0,2 – 0,8 мкм. Лизосома
ферменттерінің (20-дан
астам) көмегімен Жасуша
ішіндегі ас қорытуға және
Жасуша құрамындағы
жарамсыз құрылымдарды
ыдыратуға қатысады.
Жасушалық мембрана – Жасуша цитоплазмасын сырт қы ортадан
немесе Жасуша қабықшасынан (өсімдіктерде) б өліп т ұратын
Жасуша органоиды. Оның қалыңдығы 7 – 10 нм. Негізінен
Жасуша мен оны қоршаған сыртқы орта арасында ғы
метаболизмге (зат алмасуға) қатысады, сондай-а қ, Жасушаны ң
қозғалуы мен бір-біріне жалғануында үлкен р өл атқарады.
Жасушаның жалпы құрылысы жануарларға да, өсімдіктерге де
тән. Бірақ өсімдік Жасушасының құрылымы мен метаболизмінде
жануарлар Жасушасына қарағанда біраз айырмашылы қ бар.
Өсімдіктер Жасушасының біріншілік плазмолеммасы к үрделі
полисахарид негізінде (матрикс) орналасқан целлюлозды
микрожіпшелерден құралған. Микрожіпшелер өсімдік Жасушасы
қабырғасының тіректік қаңқасын түзеді. Көп өсімдіктер беріктік
қасиет беретін – екіншілік Жасуша қабықшасын ( целлюлозадан)
түзеді. Өсімдік Жасушаның целлюлоза талшы қтары к үрделі
полимерлі зат – лигнинді сіңіріп, қатаяды да Жасуша қабы қшасы
беріктенеді. Өсімдік Жасушасының цитоплазмасында арнайы
органоид-пластидтер – хлоропласт, хромопласт, лейкопласт бар.[

Ұқсас жұмыстар

Ағзаға дейінгі деңгейлер

Жасуша

Клетка және органоидтардың құрылысы

Вирустардың генетикалық аппаратының ерекшеліктері

Өсімдік жасушасының құрылысы

Жасуша цитоплазмасы

Клетка ең ұсақ тірі система, оның құрылысы және атқаратын қызметі

ЖАСУША ҚҰРЫЛЫСЫ

ЖАСУША ТЕОРИЯСЫНЫҢ АШЫЛУЫ

Прокариотты және эукариотты жасушалардың жалпы морфологиясы

Пәндер