Дене жасушасының морфологиялық құрылысы мен қызметі

Орындаған: Ахметжанова А. С

ОЗ-407 топ

Тексерген: Сатиева К. Р

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Кіріспе

Жасуша- тіршіліктің негізгі бірлік өлшемі. Дене жасушасы-мүшелерді құрайтын жасушалар. Мысалы: бауыр, бұлшықет, тері жасушалары. Дене жасушасының құрылысы, қызметі, пішіні, мөлшері жағынан әр түрлі болады. Денесі жасушаларының пішіні - домалақ, ұзынша, жалпақ, төртқырлы, көпқырлы, призма тәрізді және т. б. Жасуша мөлшері мен пішінінің әр түрлі болып келуі атқаратын қызметіне байланысты. Мысалы, қанның эритроцит жасушалары сұйық ортада болғандықтан домалақ; тері жасушалары көпқырлы; бұлшықет жасушалары ұзын; жүйке жасушалары көп өсінділі (жұлдыз тәрізді) және т. б. Жасушалардың мөлшері де түрліше: адам ағзасындағы ең ірі жасушалар - жұмыртқажасушасы мен жүйке жасушасы. Қан мен лимфада болатын ең кішкене жасушалар - лимфоциттер.

Жасуша құрылысы

Цитолема

Жасушаны сыртынан қоршап қаптап, оны қоршаған ортамен байланыстыратын жасуша қабығы

Геоплазма-цитоплазманың қоймалжың заты. Оның құрамында зат алмасуға қажетті қоректік зат қоры бар

Органоидтар

I. Жалпы органоидтар

1. Митохондрия

2. Гольджи кешені

3. Эндоплазмалық тор

4. Лизосома

5. Рибосома

6. Центросома

7. Микротүтікшелер

II. Арнайы органоидтар

1. Миофибрил-бұлшықет жасушасынан құралады.

2. Нейрофибрил-жүйке жасушасынан құралады.

3. Тонофибрил-эпителий жасушасынан құралады.

4. Микробүрлер мен кірпікшелер

митохондрия

Митохондрия-жасушадағы цилиндр тәрізді, саны бірнеше мыңға жететін органоид. Ішкі қуысында рибосомалар мен ДНҚ және РНҚмолекулалары болады.

Негізгі қызметі-энергия бөлу.

Гольджи кешені

1898 жылы итальян ғалымы Камилло Гольджи ашты. Үш негізгі элементтен: жайпақ цистерия бумасынан, торсылдақтардан, секрет бөлетін көпіршіктерден тұрады. Негізгі қызметі:секрет бөлу

Бұл органеллалар ферменттерді және белокты секреттерді түзуге катысады. Тегіс және түйіршікті болып екіге бөлінеді.

Эндоплазмалық тор

Лизосома 1949 жылы Кристиан Рене ұсынды. Фагацитоз қызметін атқарады.

Рибосома құрылысы

Негізгі қызметі:нәруыздарды биосинтездейді.

Центросома 1888 жылы Бовери ұсынды. Цилиндр пішінді, 9 триплетке топтасқан, 27 микротүтікшеден тұратын органоид. . Негізгі қызметі: Жасушаның бөлінуіне қатысады.