Статистикалық мә ліметтерді жинақтау, топтау және кесте құру туралы ақпарат

Статистикалық мәліметтерді жинақтау топтау және кесте құру

Статистикалық жинақтау дегеніміз бақылау нәтижесінде жинақталған алғашқы мәліметтерді ғылыми жүйеде өңдеу және жиынтық бірліктері белгілері бойынша топтау, қорытынды көрсеткіштерін есептеу.

Статистикалық мәліметтерді жинақтаудың негізгі мақсаты- бақылау нәтижесінде жинақталған мәліметтердің қорытынды көрсеткіштерін есептеу.

Статистикалық мәліметтерді жинақтаудың 2 түрі бар:

Жай жинақтау жинақталған мәліметтерді, материалдарды топтамай қорытынды жасау

Күрделі жинақтау бағдарлама бойынша жиынтық бірліктерді топқа бөлу және әрбір топ бойынша жиынтықты есептеп шығару

Мәліметтерді жинақтау екі тәсілмен ұйымдастырылады:

Мәліметтер 2 түрлі жолмен жинақталады:

Статистикалық мәліметтерді топтау дегеніміз қоғамдық процестер мен құбылыстарды белгілеріне, ұқсастықтарына, түрлеріне, үлгілеріне қарай бір-бірінен ажыратуға болатын топтар мен ішкі топтарға бөлу.

Топтаудың мақсаты-жинақталған мәліметтерге талдау жасау үшін ретке келтіріп ықшамдау, өзгермелі белгілерге қарай іріктеу, қанша топқа бөлу керектігін анықтау және көрсеткіштер жүйесін белгілеу

Біртиптік статистикалық топтау

Біртиптік топтау дегеніміз статистикалық бақылау арқылы жиналған әр түрлі бағыттағы жиынтық көрсеткіштерді бір жүйеге келтіріп, топтарға бөлуі және оның қорытынды көрсеткіштеріне талдау жасауды айтамыз.

Біртиптік топтаудың мақсаты - біртектес топтарды, сыныптарды әлеуметтік-экономикалық түрлеріне қарай саралау.

Талдаулық статистикалық топтау

Талдаулық топтаудың негізгі мақсаты - жиынтық бірліктердің өзара байланысын анықтау және олардың бір-біріне әсерін, себептерін зерттеу болып табылады. Бір-біріне әсерін тигізетін талдаулық топтаудың себептік белгілері қоғамдық құбылыстардың өзгергенін, ал нәтижелік белгілері сол себептердің тигізген әсерін көрсетеді.

Талдаулық топтау келесідей жүргізіледі:

1. Себептік белгілері бойынша құрылады және нәтижелік белгілердің орта шамасы табылады

2. Әрбір топты сипаттайтын себептік және нәтижелік белгілердің орташа шамасын есептейді

3. Себептік және нәтижелік белгілердің арасындағы өзара байланыстың ерекшеліктері анықталады.

Құрылымдық топтау деп - біртектес, біртипті жиынтық бірліктердің өзгерісін өздеріне тән белгілеріне қарай бөлуді айтамыз.

Құрылымдық топтау мақсаты- біртектес жиынтықтың құрылымы мен оның құрамдас бөліктерін сипаттайтын көрсеткіштер туралы мәліметтер беру.

Бір ғана белгісі бойынша топталса

жай топтау.

Екі немесе одан да көп белгілерге қарай топталса

күрделі топтау

Статистикалық мәліметтерді топқа бөлу кезінде әрбір топқа көптеген сандық бірліктер енгізілуі керек және оның мағынасы анық көрсетілуі тиіс.

Сипаттайтын топтау өзінің өзгермелі мәніне сәйкес бүтін және деңгей аралықты болып бөлінеді.

Деңгей аралығының тұрақты шамасы деп: әрбір топтың ең жоғарғы және ең төменгі шегінің арасындағы сандық өзгеріс ін айтамыз.

Тұрақты шама формуласы:

d =Хmax-Xmin/n

d-деңгей аралығының тұрақты шамасы;

Хmax, Xmin- топтау белгісінің ең үлкен және ең кіші сандық мән шамасы;

n- топтың саны

Қайта топтау

Қайта топтау дегеніміз алғашқы топтастырылған топтық көрсеткіштерді жаңа топтарға өзгерту әдісі. Алғашқы топтастырылған топтық көрсеткіштер әлеуметтік жоқ құбылыстар мен процестерге талдау жасағанда сұрақтарға толық жауап бермейтін болса, онда қайта топтау әдісі қолданылады.

1 әдіс

Бастапқы топтастырылған ұсақ топтардың деңгей аралығын қосып, оларды көбейту арқылы ірі топтарға айналдыру

2 әдіс

Әр жерде жиналып, әр түрлі өңделген топтық көрсеткіштерді бір-бірімен салыстыру үшін бір жүйеге келтіру қажет болғанда проценттік үлесі бойынша қайта топтастыру

Статистикалық таратпалы қатарлар

дегеніміз қоғамдық құбылыстар мен процестер туралы сандық көрсеткіштерді өздеріне тән өзгермелі белгілеріне қарай белгілі бір тәртіп бойынша ретке келтіріп топтарға бөлу.

САПАЛЫҚ

жиынтық белгілері бойынша топтап ретке келтіру

САНДЫҚ

көрсеткіштердің сан түрінде берілуі

Өзгермелі таратпалық қатарлар

деп жиынтық бірліктері сандық белгілері бойынша ретке келтіріліп сипатталуын айтамыз.