Оқыту әдістері ( СӨЖ )

Презентация қосу

ҚР БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ – МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ
МАТЕМАТИКА МАМАНДЫҒЫ

СӨЖ№2
Тақырыбы: « Оқыту әдістері»

Тобы: Т- 413
Орындаған: Берік Н.
Тексерген: Турғанбаева Б. Ш..
Жоспар:
I. Әдістерге жіктеме беріңіз
II. Нақты бір тақырыпта оқыту
әдісіне мысал келтіріңіз
III. Оқыту әдістерін мұғалімнің
тиімді таңдауы
IV. Оқыту әдістерінің жалпы
функциялары
Әдіс
зерттеу барысында белгілі бір қорытынды
алуға бағытталған, бір немесе бірнеше
метематикалық, немесе логикалық
операциялардың теорияға немесе практикаға
негізделген түрі
Тәсіл
күрделі әдіс болып табылады, ол зерттеу
барысындағы бірнеше нысаналы әдістердің
жиынтығы

Методика
бір немесе бірнеше әдістер жиынтығына
негізделген зерттеу жолдары, немесе
олардың жиынтығына негізделген әдістер

Методология

зерттеу әдістері, жүйелері мен методтары
жөніндегі білімнің жиынтығы
Оқыту әдістері – күрделі, көп жақты, көп сапалы құбылыс. Оқыту
әдістері арқылы обьективтік заңдылықтар, мақсаттар, мазмұн, принциптер,
оқыту формалары бейнеленеді.
Оқыту әдістері оқу-тәрбие үдерісінде үйретуші, дамытушы,
тәрбиелеуші, ынталандырушы (мотивациялық) және бақылаушы-түзетуші
қызметтерді атқарады.
Қазіргі кезде педагогика ғылымы мен практикасында қолданылатын
оқу әдістері өте көп. Мұғалім оқыту әдістерін кеңінен қолдана білуі үшін
оларды белгілі бір жүйеге келтірудің мәні зор.
Оқыту әдістері әр түрлі негіздерге байланысты жіктеледі.
Ең алғашқы кезде мұғалімнің жұмыс әдістері (әңгіме, түсіндіру,
әңгімелесу) және оқушының жұмыс әдістері (жаттығу, өзіндік жұмыс) деп
бөлінеді.
Кейіннен білім алу көздеріне байланысты оқыту әдістерінің жіктелуі
кеңінен қолданылады.
Практикалық Көрнекілік Сөздік Кітаппен жұмыс Видеоәдіс
•оқу • көру
• түсіндіру
•тәжірибе •иллюстрация
• тісінік беру
• зерттеу • оқыту
• реферат жазу • «электрондық
•демонстрация • әңгіме • жеңіл қарап мұғалім»
•жаттығу • әңгімелесу шығу бақылауымен
•оқушылардың • конспектілеу жаттығу
• бақылау
бақылауы
•оқу

•өнімділік
еңбек
Оқу әдістерін тағы бір тобын дидактика мамандары М.А.
Данилов пен Б.П. Есипов олардың атқаратын қызметіне
қарай жіктейді:

білімдерді алу
біліктер мен дағдыларды қалыптастыру
білімдерді қолдану
жасампаздық іс-әрекет
бекіту
білім, білік, дағдыларды тексеру
Түсіндірмелі-иллюстративтік Репродуктивтік әдіс
әдіс – мұғалімнің ауыз екі қолданғанда мына белгілер
сөздері арқылы жүреді, арқылы сипатталады:
ақпараттық-рецептивтік әдіс оқушыларға білім «дайын»
келесі белгілер арқылы түрінде беріледі;
сипатталады: мұғалім білімді жеткізіп
оқушыларға білім «дайын» қана қоймай оны
түрінде ұсынылады; түсіндіреді;
мұғалім әртүрлі әдістермен оқушылар білімді саналы
білімді қабылдауын түрде қабылдап түсінеді
ұйымдастырады; және ойына сақтайды;
оқушылар қабылдайды білімнің беріктілігі бірнеше
(перцепция) және білімді ой қайталанудан анықталады.
елегінен өткізеді.
Проблемалық Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды, шешудің ғылыми
баяндау әдісі жолын көрсетед

Жекелеген- оқушылар білімді өз бетімен ізденіс үстінде табады
ізденістік
немесе
эвристикалық
әңгіме әдісі
мұғалім әртүрлі әдіс-тәсілдер қолданып білімді
дайын түрінде ұсынбай, оқушылардың өз бетінше
тапқан дәлелін құрастыруды талап етед

оқушылар мұғалімнің басшылығымен
проблемалық ситуацияны шешеді, танымдық
есептер шығарады, талқылайды, салыстырады,
қорытынды жасайды
Дидактикалық мақсаттар бойынша Г.И. Щукин мен И.Т.
Огородников оқыту әдістерін екі топқа бөледі:

оқу алынған
материалын білімді бекіту
алғашқы мен
меңгеруге жетілдіруге
әсер ететін әсер ететін
әдістер әдістер
Оқыту әдістерінің тағы бір тобын – сабақ беру әдістері мен о қу әдістерін біріктіре
қарайтын бинарлық жіктемесін М.И. Махмутов анықтады.

Оқыту әдістерінің бинарлық жіктемесі

Сабақ беру әдістері Оқу әдістері
Ақпараттық-баяндау Атқарушы
Түсіндірмелік Репродуктивтік
Нұсқаулық-практикалық Өнімділік-практикалық
Түсіндірмелі-ынталандырушы Жекелеген-ізденістік
Ынталандырушы Ізденістік

Неміс дидакты Л. Клинберг оқыту әдістерін ынтымақтасты қ нысандарымен
байланыстыра жіктейді.
Оқыту әдістерінің ынтымақтастық жіктемесі
Монологтік әдістер Ынтымақтастық формалары Диалогтік әдістер
Дәрістер Жекелеген Әңгімелесулер
Әңгіме Топтық
Демонстрация Фронталдық
Ұжымдық
Дидактикада соңғы жылдары кең тараған оқыту әдістерін Ю.К. Бабанский үш
үлкен топқа жіктейді:
1) оқу-танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру мен жүзеге асыру әдістері;
2) оқу-танымдық іс-әрекетті ынталандыру мен мотивациялау әдістері;
3) оқу-танымдық іс-әрекеттің тиімділігін бақылау мен өзіндік ба қылау
әқ
О дістері.
у-танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру мен жүзеге асыру әдістері
Көздер Логика Ойлау Басқару
сөздік индуктивтік репродуктивтік өзіндік жұмыс әдістері
көрнекілік дедуктивтік проблемалық- мұғалім жетекшілігімен
практикалық ізденістік жасалатын жұмыстар

Оқу-танымдық іс-әрекетті ынталандыру мен мотивациялау әдістері
Ынталандыру және оқуға қызығушылығын Оқудағы міндет пен жауапкершілікті
мотивациялау ынталандыру мен мотивациялау әдістері

Оқу-танымдық іс-әрекеттің тиімділігін бақылау мен өзіндік бақылау
әдістері
Ауызша бақылау және Жазбаша бақылау және Лаборатория-
өзін-өзі бақылау әдістері өзін-өзі бақылау әдістері практикалық бақылау
әдістері және өзін-өзі
бақылау
Оқыту әдістерін таңдап алуда мұғалім ең алдымен басты мақсат пен
нақты міндеттерді анықтап алу қажет. Әрі қарай танымдық үдерісті
дұрыс жүзеге асыру мүмкіндігін беретін тиімді жолдар қарастырылу
керек.
Қазіргі кезде оқыту әдістерін таңдап алуда ескерілуі қажет жағдайлар:
заңдылықтар мен олардан шығатын оқыту принциптері
қанағаттандырылуын қамтамасыз ету;
жалпы ғылымның, сол сияқты жекелеген пәннің, тақырыптардың
мазмұны мен әдістерін ескеріп отыру;
оқыту мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асырып отыру;
оқушылардың оқу мүмкіндіктері, оның ішінде жас ерекшеліктерін,
дайындық деңгейін, сынып ұжымы ерекшеліктерін толық ескеріп
отыру;
сыртқы жағдайлар, яғни географиялық , өндірістік орта
ерекшеліктерін ескеріп отыруды қамтамасыз ету.
мұғалімнің мүмкіндіктерін , атап айтқанда тәжірибесін, дайындық
деңгейін , оқыту үрдісіндегі типтік ситуацияларды білуіне де мән беру
деп тұжырымдауға болады.
Қазіргі оқыту әдістерінің білім берудің
кезде оқыту дидактикалық принциптеріне
әдістерін сәйкестігі
таңдап
алуға оқыту әдістерінің тәрбиелеу
мен білім беру міндеттеріне
қатысты сәйкестігі
бірқатар
өлшемдер оқыту әдістерінің қолданылып
ұсынылады. отырған жағдайлардың өзіндік
Мұндай ерекшеліктеріне сәйкестілігі;
өлшемдерге
жататындар: оқыту әдістерінің таңдап
алынған оқыту нысандарына
сәйкестілігі
Оқу әдістерін білім көзі бойынша топтастыру.
Оқу әдістері жүйесінде басты орын сөздік әдістерге беріледі. Олар: әңгімелесу,
түсіндіру, сұхбат, сөз-жарыс, пікір-талас, дәрісбаян (лекция), кітаппен ж ұмыс.
Әңгімелеу - оқу материалын тыңдарманға сипаттама не баян формасында
монологты, бірізді сөйлеп жеткізу.
Түсіндіру - бұл игеруге қажет обьект, құбылыс, кейбір ұғымдар заңдылықтары
мен мәнді қасиеттерін талқы, талдау, мысал келтіру жолымен д әлелдеп, о қушы
санасына енгізу.
Сұхбат - оқудың диалогтық әдісі: педагог бірізді сұрақтар қоя отырып,
оқушыны жаңа материалды түсіну, ұғу деңгейіне көтереді не ұсыныл ған
материалдың қаншалықты меңгерілгенің тексереді.
Дәрісбаян (лекция) – көлемді материалды монологтық жолмен баяндау.
Дәрісбаянның басқа сөздік әдістерден өзгешелігі – қатаң құрылымды, мол
ақпаратты, баяндалуы қисынды, білім мәнін ашу жүйелікке негізделеді.
Дәрісбаян ғылыми-көпшілік және академиялық болып ажыратылады. Өткен
материалды қорытындылауға, қайталау ға шолу дәрісбаяндары қолданылады.
Қазіргі кезеңде дәрісбаян әдісін қолданудың көкейкестілігі ірі бөлімдер
мен жеке тақырыптарды игеруде оқу материалын топтап ұсыну (блок) т әсілін
пайдалану қажеттігінен туындап отыр.
Кітаппен (оқулықпен) жұмыс – кітап оқу сөздік әдісінің аса маңызды түрлерінің бірі. Бұл әдісті ң тиімділігі
– оқушы өзіне қолайлы жағдайда, өз түсініміне орай оқу материалын қалауынша қайталап игеруге м үмкіндік
алады.
Баспа көздерімен оқу жұмысын атқарудың бірнеше жолы бар:
конспектілеу- оқылған ақпараттың қысқаша жазбасы не баяны. Конспектілеу түрлері-түгелдей к өшіру ,
іріктеумен таңдап жазу, толық не қысқа конспект түзу. Оқушы конспектіні үшінші тұлғаны ң атынан емес, өз
атынан жазғаны жөн, осы жағдайда оның дербес ойлау қабілеті дамиды.;
тезистер түзу – негізгі идеяларды белгілі бірізділікпен қысқаша баяндау;
реферат құрастыру – тақырып бойынша бірнеше ақпарат көздеріне шолу беріп , оларды ң мазм ұны мен
формасына өз бағасын беру;
мәтін жоспарын жасау – мәтінді бөлімдерге келтіріп, әрқайсысына атама беру; жоспар жай не күрделі болуы
мүмкін;
сілтемелер беру (цитирование)- мәтіннен өзгертілместен бөліп алынған көшірме. Сілтемеге байланысты
қойылатын талаптар: әдептілік болуы, мағынаның өзгеріске түспеуі, сілтеме алынған е ңбектің авторын
атамасын, баспа орны мен атын, жария жылын, бетін дәл келтіру;
түсініктеме беру (аннотация) – оқылғанның мәнді тараптарын жойып алмастан, қысқа, ықшам баяндау
(ауызша не жазба);
пікір беру (рецензирование) - оқылған жөнінде өз ойын білдіруге арналған қысқаша ауызша не жазба баян.
анықтама (справка) түзу – ізденіс нәтежиесінде жинақталған ақпарат бойынша мәлімет. Аны қтамал т үрі-
өмірнамалық дерек, сандық-статистикалық, жағпариялық, терминологиялы қ ж әне т.б.
формальды-қисынды модел жасау – оқылғанды сөз-сүлбе (схема) күйінде жеткізу;
тақырыптық тезаурус құрастыру – тақырып, бөлім не түгелдей пән бойынша тірек ұғымдарды ң реттелген
жиынтық тізімін жасау;
идеялар матрицасын жасау – біртекті заттар, құблыстар жөнінде келтірілген түрлі авторлар еңбектеріндегі
салыстырмалы сипаттамаларда кесте формасына келтіру;
пиктографиялық жазба- сөзсіз бейнелеу;
Оқытуды нақтылы ұйымдастырудың формалары
Лекция. Лекция термині екі мағынаны Семинар. Семинар фронтальды
білдіреді. Бұл форма да әдіс те бола формада жекелеме жұмысқа көшу
формасы болып табылады. Сондықтан
алады. Оны компьютер құралын
информатиканы оқып-үйренуді өз
демонстрациялау және көрнекілік
мағынасын сақтайды. Ары қарай
пайдаланып жүргізуге болады. Лекцияда машинаға дейінгі жұмыс дағдыларын
басқаруды мұғалім жүргізеді. Егер қалыптастыруы керек. Себебі, таныс
оқушыларда компьютерде дайындалған емес ортаныс меңгеруді немесе
конспектілер болса танымдық қызметке алгоритм жасауда тура экран алдында
ынтасы артады, қандай да бір нәрсені орындауды көпшілігі орындай
жазбай тастап кетуден қорықпайды. алмайды. Ал, инструкцияны алдын-ала
Конспектінің тиімді формасы сол жақтан білмейінше жұмыс істеу машинаның
тейзисті түрде маңызды жазып беріп, оң уақытқа да, оқушылар көзіне де
жаққа оқушылар өз коментарийлерін зиянды. Тіпті ақыр соңында
жазу керек. Бұл жұмыс барысын компьютерде не жасалды? Осының
жекешелендіру, оқушының ойлау барлығын ұжымдық түрде тыныш
танымына септігін тигізеді. Басқа жағдайда қорыту формасы керек.
Компьютердің өзі оқушы оның
жағынан алғанда мұндай дайын
алдында не істеп отырса соның
конспектілержартылай зейін қойып
мәнінен оқушы назарын тайдыруы
тыңдалуға әкелуі мүмкін. мүмкін.
Оқушы тапсыру керек:
1. енгізуге дайын алгоритм текстін.
2. ЭЕМ-сыз құрылған алгоритмдеу орындауға
кестесі.
3. инструкция бойынша сұрақтарға жауап.
4. программамен диалог жобасы.
5. Өзінің не бөтен программаға инструкция
немесе коментария беру.
6. программа жұмысынан күтетін нәтижені
сипаттау.
7. ойын қатысушыларының рольдік
функцияларын сипаттап, қателерін белгілеу.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Байжанова З.Т. Жалпы педагогика, Алматы 2008 ж., 102-
106 бет.
2. Дүйсембекова Ш. Педагогика, Семей 2011 ж., 144-147 бет.
3. Ш.Х. Құрманалина, Б.Ж. Мұқанова, Ә.У. Ғалымова,
Р.К. Ильясова, Педагогика, Астана 2007 ж., 400-410 бет.
4. Бабаев С.Б., Оңалбеков Ж.К., Алматы 2011 ж., 101-106
бет.
5. К.Халықова Информатиканы оқыту әдістемесі.
Алматы. Білім, 2000.
6. Ә.Бүркіт. Информатиканы оқытудың теориялық
негіздері мен әдістемесі. Шымкент, 1998.

Ұқсас жұмыстар

Оқыту әдісі мен тәсілі

Оқыту әдісі туралы ақпарат

КРЕДИТТІК ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІН ЕНГІЗУ ДУАЛДЫ ОҚЫТУ

Оқу әдістері жәні құралжабдықтары

Психология пәнінің теориялық және методологиялық негізі, ғылыми негізі

Жалпы педагогика жайлы

Дүниетану теориясы мен әдістемесі

Қашықтықтан оқытудың құралдары

Оқу әдістері және құралжабдықтары

Тәрбие әдістері

Пәндер