Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар жайлы ақпарат

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

Экологиялық білім берудегі
этикалық және эстетикалық
проблемалар.
Ерекше қорғалатын табиғи
территориялар – қоршаған ортаны
қорғау шараларының бір түрі.
Табиғатты ұтымды пайдалану мен
қоршаған ортаны пайдаланудың
ғылыми негіздерін жасау –биосфераны
ноосфераға айналдырудың міндетті
сатысы

Орындаған:Кыдыралинова.М.Н.
Тексерген:Мурзалимова.А.К.
Тобы: ВС-403
.Экологиялық білім берудегі
этикалық және эстетикалық
проблемалар.
ХХІ ғасырға адамзат экологиялық қауіппен еніп отыр, яғни планетаны ң
өмір сүруінің өзіне қауіп төніп отыр. Сондықтан жастарда экологиялы қ
мәдениетті қалыптастыру өте маңызды, осы жастарды ң алдына болаша қ
әлемнің экологиялық қауіпсіздігінің негізін қалау мәселесі қойылып отыр.
Қазір экологиялық білім мен тәрбие беру ма ңызды мәселе болып отыр.
Қазақстан Республикасында үздіксіз экологиялық білім мен т әрбие беруді ң
біртұтас ұлттық жүйесі жасалуда.
Қазақстанның қоршаған ортаны қорғау туралы заңына (12 бөлім, 63-65
бап), «Табиғи және техногенді төтенше жағдайлар туралы» за ңына, за ңдарына
(3 бап«Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздік концепциясына»,
«ҚР жоғары білім беру туралы» ( негізделе отырып экологиялық білім мен
тәрбие беруді дамытудың ұлттық стратегиясы жасалды /1, 2, 3/.
Қазір Қазақстан Республикасының экологиялық саясаты мен экологиялы қ
дамуындағы негізгі құжаттар – «Тұрақты даму үшін қоршаған ортаны
қорғаудың ұлттық жұмыс жоспары», «ХХІ ғасырдың ұлттық күн
тәртібі» және т.б. әзірленді.
Экологиялық дағдарыстың негізгі себебі тек тиімсіз технологиялар,
табиғат қорғау қызметінің және заңдарының жеткіліксіздігі ғана емес
сонымен қатар адамдардың мәдениетінің төмендеуінде болып табылады.
Экологиялық мәдениет дегеніміз –
бұл экологиялық білімділік, табиғатқа
саналы көзқарас және табиғатты
пайдалануға іс жүзінде қатысу.
Экологиялық тәрбие үш жақты міндет
түрінде қарастырылуы тиіс:
Адамның табиғатпен қарым-қатынасын
анықтау;
Қазіргі және болашақ ұрпақ алдына
табиғаттың сақталуы үшін азаматтық
жауапкершілік сезімін қалыптастыру;
Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану
мәселелерін дұрыс шешуге үйрету.
Экологиялық тәрбие беру жаңа
адамды тәрбиелеудің бөлінбес құрамды
бөлігі болуы қажет. Халыққа
экологиялық білім беру орталықтары
ретінде мәдениет орындары, кітапханалар,
ботаникалық бақтар, зообақтар, ерекше
қорғауға алынған территорияларды тиімді
пайдаланудың комплексті іс-шараларын
жасау қажеттілігі туып отыр.
Экологиялық білім беру базалық
білім берудің бөлінбес бөлігі екендігін
түсіну қажет. Экологиялық білім беру
процесі адамның бүкіл өмірі
барысында, мектепте және одан тыс
барлық азаматтарға білім берудің
барлық түрлері мен деңгейлерінде
жүзеге асырылуы тиіс.
Мына сызба бойынша нақты
координацияны жүзеге асыру керек:
отбасы – бала бақша – мектеп –
жоғары білім беру – мамандарды
қайта дайындау – халыққа жаппай
экологиялық білім беру.
Үздіксіз экологиялық білім беру
жүйесін жасаудың мақсаты –
экологиялық білімдердің біртұтастығы,
табиғатқа оң эмоционалды – бағалық
қатынас және қоршаған табиғи
ортадағы нақты қызметінің негізінде
экологиялық мәдениетті қалыптастыру
болып табылады.
Экологиялық білім беру принциптері мектептердің
практикасында төменгі міндеттерді шешу жолымен жүзеге
асырылады:
Адамның табиғатқа әсерінің оның заңдарына сәйкестігін
анықтайтын ілімдер, негізгі ұғымдар мен фактілер туралы білімдерді
меңгеру;
Қоғам мен әрбір адамның материалдық және рухани күшінің көзі
ретінде табиғаттың көпжақты бағалылығын түсіну:
Қоршаған ортаның жағдайын бағалаудағы қолданбалы білімдер
мен практикалық іскерліктерді меңгеру. Оның жағдайын жа қсартуда
дұрыс шешімдер қабылдай білу, өзінің іс-әрекетіні ң м үмкін болатын
салдарын болжау және еңбек қызметінде табиғатқа теріс әсерлерді
болдырмау:
Табиғат пен қарым-қатынасқа деген қажеттілікті дамыту, дүниені
тануды адамгершілік – эстетикалық сезімдермен бірлікте қарастыру ға
талпыну;
Табиғатта өзін ұстау ережелерін саналы түрде са қтау ар қылы
табиғатқа зиян келтірмеу, ластамау не қоршаған ортаны бұзбау;
Қоршаған табиғи және өзгертілген ортаны сауықтыру ға
бағытталған іс-әрекетті активтендіру, қазіргі заманғы таби ғат қор ғау
идеяларын насихаттауға қатысу.
Ерекше қорғалатын
табиғи территориялар –
қоршаған ортаны
Ерекше қ орғғалатын
қор табиғи территориялар
ау шараларыны ң бір –
қоршаған ортаны қорғау шараларының бір
түрі.
түрі.
Ерекше қорғалатын табиғи территориялар (ЕҚТТ) дегеніміз –
белгілі бір аймаққа тән табиғи кешенді халық игілігіне жарату
мақсатымен мемлекет тарапынан қорғалатын, ғылыми, тарихи,
мәдени және эстетикалық мәні бар табиғат нысандары.
Қазіргі кезде дүние жүзінде Ерекше қорғалатын
табиғи аумақтардың саны 13 мыңнан асты, бұл Жер
бетінің 8,5 %-ына тең. Халықар жіктеу бойынша
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар 10 топқа
бөлінеді:
1.Қатаң түрде қорғалатын табиғи-ғыл. резерваттар;
2. Ұлттық саябақтар;
3. Табиғат ескерткіштері мен табиғаттың ерекше
көрікті нысандары;
4. Табиғат қорғауға арналған резерваттар;
5. Қорғалатын ландшафтылар;
6. Табиғат ресурстарын сақтауға арналған
резерваттар;
7. Антропол. резерваттар (адамның іс-әрекеттерімен
жасалған нысандарды қорғау);
8. Жергілікті жердің өзіне тән табиғаты қорғалатын
және түрлі мақсатта пайдаланатын аумақтар;
9. Биосфералық резерваттар;
10. Бүкіләлемдік маңызы бар тарихи және табиғи
орындар.
Қазақстан Республикасы 2006 ж. 7 шілдесінде қабылданған «Ерекше
қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Заңының 4-тарауының 4-бабында
респ. маңызы бар Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы т үрлері:
мемлекеттік табиғи қорықтар; мемлекеттік ұлтты қ табиғи саяба қтар; мемл.
табиғи резерваттар; мемлекеттік зоология саяба қтар; мемлекеттік
ботаникалық саябақтар; мемлекеттік дендрол. саяба қтар; мемлекеттік
табиғат ескерткіштері; мемлекеттік табиғи қорықшалар; мемлекеттік
қорықтық аймақтар.
Қазақстан бойынша Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға: 10
мемлекеттік қорықтар, 10 мемлекеттік ұлттық саяба қтар; 3 таби ғи
резерваттар; 49 табиғи қорықшалар, 127 геологиялық табиғи-қорықтық
қор, 5 қорықтық аймақ, 6 ботаникалық және 3 зоологиялық бақтар, 26
мемлекеттік табиғат ескерткіштері, 2 ірі резерват (Семей, Ертіс орманы) бар .
Бұлардың жалпы аумағы 2 млн. га-дан астам. Бұл көрсеткіш республиканы ң
жалпы жер аум-ның 8%-ына тең. Халықар. стандарт бойынша әрбір
мемлекеттің жалпы жер аумағының 10 – 12%-ы Ерекше қорғалатын таби ғи
аумақтарға бөлінуі тиіс. Мыс., мұндай көрсеткіш Германияда 31,5%, А ҚШ-
та 15,8%, Жапонияда 14%, т.б. 2008 ж. Дүниежүзілік мұралар комитетіні ң 32-
сессиясының шешімімен ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік таби ғи м ұралар
тізіміне, Орт. Азия мен Қазақстан бойынша алғаш рет Қор ғалжын қоры ғы
мен Наурызым қорығы енгізілді.
Мемлекеттік табиғи
қорықтар
Қорық– аумағында барлық табиғи кешен толығымен
шаруашылыққа пайдаланудан алынған және өкімет қорғауында
болатын жер немесе су кеңістігі, сондай-ақ типтік, сирек кездесетін
және бірегей табиғи кешендерді бүкіл компоненттер жиынты ғымен
қоса сол қалпында сақтауға арналған, арнайы қорғау режимі бекітілген
ерекше қорғалатын табиғи аумақ. Қорықтың негізгі міндеті–табиғат
кешенін (этолондық табиғи экожүйелерді), осы аумаққа тән
организмдердің гендік қорын сақтау және қалпына келтіру, табиғи
құрылыстардың даму заңдылықтарын ғылыми тұрғыда кеңінен зерттеу.
Қорық аумағыншаруашылық мақсатта пайдалануға болмайды.
Қорық–қорғалатын аумақ ғана емес, сонымен қатар табиғатты
қорғау жөніндегі мемлекеттік ғылыми мекеме болып табылады. М ұнда
жабайы хайуанаттарға санақ жүргізу әдістері, оларға әсер ететін
факторлар анықталып, саны сиреп бара жатқан жануарлар мен қоры
азайып кеткен өсімдіктердің түрлерін қалпына келтіру мәселесі тере ң
зерттеледі.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында 10
мемлекеттік қорық бар.Олар :

Ақсу –Жабағлы
Алматы
Барсакелмес
Марқакөл
Наурызым,
Үстірт
Алакөл
Батыс Алтай
Қаратау қорығы.
Қорықша – жануарлардың, өсімдіктердің жеке түрлері, су,
орман, жер нысандары қорғалатын және табиғи ресурстары
шектеулі түрде пайдаланатын аумақ. Ол мемлекеттік табиғи
қорының бір немесе бірнеше нысандарын сақтау ға және
толықтыруға арналады. Қорықша территориясында шаруашылы қ
жұмыстары шектеулі түрде ғана жүргізіледі. Қорықшаның қорықтан
айырмашылығы онда бүкіл табиғат кешені емес, оның тек бір бөлігі
ғана қорғалады. Қорықшалар қорғалатын нысандарының
құндылығына қарай жергілікті және республикалық мәндегі болып
бөлінеді. Мысалы, зоологиялық қорықша– Қазақстанда тіршілік
ететін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қаупі бар
түрлерін қорғау мақсатында ұйымдастырылған арнайы аума қтар.
Бұл аумақтар шаруашылыққа пайдаланылмайды және мемлекет
қорғауында болады. Ең алғаш ұйымдастырылған зоологиялық
қорықша–Андасай қорықшасы. Елімізде республикалық мәні бар
44 зоологиялық қорықшалар бар.
Ұлттық табиғи парктер деп – ЕҚТТ категориясын және
аз бұзылған табиғи комплекстер мен экологиялық, ғылыми,
рекреациялық құндылығы бар табиғи, тарихи-мәдени обьектерді
айтамыз. Ұлттық табиғи парктер негізінен рекреациялы қ ма қсатта,
әсіресе, аз уақытты демалыс пен танымдық туризмде пайдалану қата ң
бақыланады. Қорғау режимі – құрастырылған, дифференциональды
болып келеді. Қазақстанда ұлттық табиғи парктер мен табиғи
парктердің дамуы тек соңғы 10 жылдықта басталды. Бірінші ұлтты қ
парк 1986 жылы құрылды. Қазіргі кезде 7 ұлттық табиғи парк бар:
Алтын –Емел
Баянауыл
Бурабай
Қарқаралы
Қатон- Қарағай
Көкшетау
Іле – Алатау
Ұлттық табиғи парктер
Табиғатты ұтымды пайдалану мен
қоршаған ортаны пайдаланудың
ғылыми негіздерін жасау – –
биосфераны ноосфераға
айналдырудың міндетті сатысы.
Табиғатты пайдалану мен
қоршаған табиғи ортаны
қорғауды мемлекеттік басқару
қоғамдық әлеуметтік басқарудың бір
саласы болып табылады. Басқарудың
мақсаты - экологиялық
бағдарламалардың, жоспарлардың
және шаралардың орындалуын
қамтамасыз ету, қоршаған табиғи
ортаны қорғау, табиғи қорларды
тиімді пайдалануды және
салалардағы заң ережелерінің
бұзылмауын қамтамасыз ету, адам
өмірі мен денсаулығына табиғи
ортаның қолайлы болуына жағдай
жасау.
Табиғи ресурстарды пайдалану
және қоршаған табиғи ортаны
басқаратын органдардың қатарына
Қазақстан Республикасы
Министірлер Кабинеті, Ораталық
атқарушы органдар және
жергілікті өкілді органдар жатады.
Қазақстан Республикасының Үкіметі қоршаған ортаны қорғау
саласындағы атқаратын қызметіне жататындар:

• мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын, оны жүзеге асыру жөніндегі стратегиялық ж әне
тактикалық шараларды әзірлейді;
• табиғат пайдаланудың әр түрлі бағыттары бойынша ұлттық (мемлекеттік) экологиялық
бағдарламалар әзірлейді, оларды Қазақстан Республикасы Президентінің бекітуіне ұсынады;
• қоршаған ортаның сапасының нормативтері мен шаруашылық және өзге де қызметтерге
қойылатын экологиялық талаптарды әзірлеу мен бекіту тәртібін белгілейді;
• міндетті экологиялық сақтандыруды жүргізу тәртібі мен ережесін белгілейді;
• табиғат пайдаланушыларға рұқсат алу қажет болатын табиғат пайдалану түрлерінің
тізбесін және осы рұқсатты беру тәртібін белгілейді;
• қоршаған орта мен табиғи ресурстардың мемлекеттік мотарингінің құрылымын, мазмұнын
және оны жүргізу тәртібін белгілейді;
• қоршаған ортаны қорғау, табиғат пайдалануды басқару және бұл салада мемлекеттік
бақылау жасау міндеттерін жүзеге асыратын арнаулы уәкілетті органдардың тізбесін
айқындайды;
• халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады т.б.
Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстарды министірлігінің, сондай-ақ оны
жергілікті органдардың (облыстық, қалалық және аудандар) атқаратын қызметтеріне мына
төмендегілер жатады:
• қоршаған табиғи ортаны қорғау мен табиғитты пайдалануды басқарудың экономикалық
тетігін іске асыру;
• қоршаған табиғи ортаны қорғау саласында біртұтас мемлекеттік ғылыми-техникалық
саясат жүргізу;
• мемлекеттік экономикалық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу;
Біздің еліміздің табиғат байлықтары орасан зор, олар халы қ қажетін
қанағаттандыру әрі шаруашылықты мол болғанымен, оны са қтай біліп,
дұрыс пайдаланбаса, уақыт өткен сайын ол да сарқылады. Сонды қтан
табиғат байлықтарын қорғаудың аса зор маңызы бар.
Еліміздің табиғат байлықтарын дұрыс пайдалану мәселесіне зор к өңіл
бөліп, 1918 жылдың өзінде-ақ табиғатты қорғайтын арнаулы комитет
ұйымдастырды. Соның нәтижесінде табиғат байлықтарын дұрыс
пайдалануға және қорғауға бағытталған алғашқы заңдар белгіленіп
қабылданды.
1962 жылғы 16 маусымда Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының
«Қазақстан табиғатын қорғау» туралы жарлығы шықты. Жарлықта
пайдалы қазбаларды, суды (жер беті мен жер асты сулары), ормандар мен
құстар, атмосфералық ауа, топырақ, сирек ландшафтылар ж әне та ғы
басқаларды қорғау қарастырылды. Жарлықта қосымша арнайы н ұс қау
жазылып, онда әр түрлі табиғат байлықтарын пайдалану, орман,
топырақтың құнарын сақтау, ауа мен су қоймаларын қорғау, балық аулау
мен аңшылық туралы ережелер бар.
Қазақстан Республикасының Президентінің «Қазақстан
Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздігі
тұжырымдамасы туралы» Жарлығы – 2003 жылы 3 желтоқсан күні
Астанада қабылданды.
Табиғатты қорғау мен табиғат қорларын тиімді
пайдаланудың екі бағыты бар: мемлекеттік және
жалпыхалықтық. Мемлекеттік бағыт тиісті заңдармен,
әрі үкіметтің қарарларымен анықталса, ал
жалпыхалықтық бағыт өзінің тікелей қатынасуымен
және қоғамдық ұйымдар арқылы іске асырылады.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА

РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі. Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар туралы ақпарат

Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы

1.Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар. 2.Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Экологиялық этика табиғаттың эстетикасы спетті

БИОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ЭСТЕТИКАЛЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУ

Организмнің тіршілігі олардің өмір сүру ортасына тығыз байланысты екенін айтқан ғалымдар

Экологиялық философия

Экологиялық тәрбие берудің мазмұны

Пәндер