Қырыққабаттың ақ көбелегі (Pieris brassica L. )

Презентация қосу

Тақырыбы: Қырыққабаттың ақ көбелегі
(Pieris brassica L. ).

Орындаған: Садыкова Айжа
Тексерген: Сагандыков С.Н
Топ: АГ-213
Кіріспе
Қырыққабат ақ көбелегі туралы қысқаша түсінік
Негізгі бөлім
2.1. Қырыққабат ақ көбелегінің биологиясы
2.2. Қырыққабат ақ көбелегінің зиянды фазалары
2.3. Қырыққабат ақ көбелегінің таралуы
2.4. Қырыққабат ақ көбелегін есептеу әдістемесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қырыққабаттың ақ көбелегі (Pieris
brassica L.) Қабыршақ қанаттылар
(Lepidoptera) отрядының ақ көбелектер
(Picridae) тұқымдасына жатады.
Қазақстанда тегіс таралған. Қанаттары ақ,
мұртшалары түйреуіш басы тәрізді ірі
көбелек. Алдыңғы қанаттарының жоғарғы
бұрыштары қара және ұрғашыларының
қанаттарында 2 қара дақ болады,
қанаттарының өрісі 55-60 мм.
Жұмыртқалары сары, пішіні шөлмек
тәрізді, көп қырлы болады.
Жұлдызқұрттары сарғылт – жасыл,
денесінде топ – топ болып көлденең
қатарларға орналасқан нүктелер мен дақтар
және бүйір жақтарында сары, арқа
жағында жіңішке ақшыл түсті жолақтар
болады. Сонымен қатар денесін қылшықтар
мен түк басқан. Ересек жұлдызқұрттардың
ұзындығы 44 мм жетеді. Төменгі жастағы
жұлдызқұрттардың басы қара, ал жоғарғы
жастағыларынікі ұсақ қара дақтары бар
жасылдау сұр түсті болады. Қуыршағы
Қырыққабаттың ақ көбелегі жылына 3 – 4 генерация беріп көбейеді.
Ол ағаштардың діңі мен бұталардың сабағында, үйлердің керегесінде,
дуалдарда және басқа жерлерде қуыршақ күйінде қыстайды. Көбелектер
ерте көктемде ұшып шығады. Олар күндіз ұшады да әр түрлі
өсімдіктердің, әсіресе крестгүлділердің гүл шырынымен қоректенеді.
Ұрғашы көбелектер жұмыртқаларын крестгүлді өсімдіктердің
жапырақтарының астыңғы бетіне орташа есеппен 60 – 80 топтап
орналастырады. Әрбір ұрғашы көбелек 250 – дей жұмыртқа салады.
Жұмыртқалардың дамуы ауа – райы жағдайларына байланысты 8 –
14 күнге созылады. Жұлдызқұрттары 17 – 25 күнде дамиды. Ал
қуыршақтарының дамуы 11 – 18 күнге созылады. Қырыққабаттың а қ
көбелегі республиканың солтүстігінде 2 рет ұрпақ, ал оңтүстігінде 3 – 4
ұрпақ береді. Бірінші күндері жұмыртқа тобынан шыққан
жұлдызқұрттардың барлығы бірге болады да, жапырақтың астыңғы
жағын кеміріп жеп, үстіңгі эпидермис қабатына тимейді. Кейінірек олар
өсімдік бойымен өрмелеп жан – жаққа таралып, жеке – жеке тіршілік
етеді.
Бұл көбелектің жұлдызқұрттары қырыққабаттың жапырағын
шетінен бастап кеміріп жеп, тек ірі жүйкелерін ғана қалдырады.
Жұлдызқұрттардың дамуы ауа райы жағдайларына байланысты 17 күннен
25 күнге, ал қуыршақтың дамуы 11 күннен 18 күнге дейін созылады.
Қырыққабаттың ақ көбелегінің табиғи жауларының ішінде ең
көрнектісі деп аталатын паразиттік тіршілік ететін насеком. Ол
жұмыртқаларын топтап зиянкестің 1 – жастағы жұлдызқұрттарының
ішіне салады. Олардан шыққан личинкалар жұлдызқұрттың ішкі
мүшелерінде қоректеніп паразиттік тіршілік етеді. Ақырында жұлдыз құрт
өледі, ал паразиттің личинкалары қоректенуін тоқтатып, сыртқа шығады
да сары түсті пілләнің ішінде қуыршаққа айналады. Қырыққабат ақ
көбелегінің жұлдызқұрттарында шаншарлардың тағы бірнеше түрлері
және деп аталатын кірпі шыбын паразиттік тіршілік етеді. Кейбір жылдары
олар зиянкестің санын 70 – 80 процентке дейін азайтады.
Қырыққабат ақ көбелегінің жұмыртқасы Қырыққабат ақ көбелегінің қуыршағы
Қырыққабат ақ көбелегінің жұлдызқұрттары Ақ көбелекпен зақымдалған қырыққабат
Қырыққабат ақ көбелегі:
1 - ұрғашы көбелек,
2 - аталық көбелек,
3 - жұмыртқа үйіндісі,
4 - кішкентай жұмыртқа,
5 - жұлдызқұрттар,
6 - қуыршақтары,
7 - зақымдалған жапырақтар
Қырыққабаттың ақ көбелегін есептеу әдістемесі.
Қырыққабатта қыстайтын зиянкестердің санын күз айында қырыққабат өсетін жерлерден
анықтайды. Зерттеуге қырыққабат ақ көбелегі, қырыққабат қоңыр көбелегі, қырыққабаттың
қара күйесі, қырыққабат биті кіреді. Бұл үшін 10 үлгінің әрқайсысынан 5 томар (шахматты
ретпен) алады. Томардың жердегі бөлігін қарай отырып, олардағы қырыққабат битіні ң
жұмыртқасын және қырыққабат қаракүйесінің пілләсін қуыршақтармен бірге санайды.
Қырыққабат битінің жұмыртқа саны көп болған жағдайда үлгіде 2 – 3 томарды қарау
шектеледі. Зақымдалған жерлердегі биттердің жұмыртқасы және қырыққабат қаракүйесіні ң
қуыршақтары бір томардағы орташа есеппен анықталады. Қырыққабат күйесінің жалған
пілләсін және қырыққабат көбелегін есептеу үшін үлгі орналасқан жерлердегі топырақты
қазады, әр үлгіде тек бір томардан болуы тиіс. Бұл жерлердегі қазуды 35*35 см мөлшерінде
(томардың айналасына), ал тереңдігін 25 – 30 см етіп қазады. Зақымдалған жерді жалған
пілләнің санына және қырыққабат көбелегінің қуыршақ санына қарай 1 томарда анықтайды.
Есептеу әдісін көктемде жүргізеді, ең алдымен, парниктерде, кейін егістікте
крестгүлділердің бүргесінен және қырыққабат шыбындарынан анықтайды. Крестгүлділердің
бүргесін олар орналасқан өсімдіктерден көз мөлшермен есептейді немесе энтомологиялық
тордың көмегімен ауланған бүргелердің санын анықтайды. Бес парникке немесе өсімдіктер
егісіндегі бес орынға екі – екіден 10 тор құрады. Бүргелерді күн жылы кезінде бес к үннен кейін
сол бір уақытта байқайды.
Парниктердегі қырыққабаттың қаракүйесін 10 – 15 күн ішінде және көшет отырғыз ғанға
дейінгі 2 – 3 күнде байқайды. Әр жердегі бес парниктен 10 өсімдікті алады. Тексеру кезінде
өсімдік көшеттеріндегі қырыққабат шыбынының жұмыртқалары мен личинкаларын
анықьайды. Жұмыртқаларын табу үшін өркен жақын тұрған жерлерді қаарйды. Бірінші әдіс
көшеттердегі қырыққабат шыбынының деңгейін, ал екінші әдіс – көшеттерді отыр ғызбас
бұрынғы жағдайын байқау мақсатында жүргізіледі.
Келесі қырыққабат зиянкестерін есептеу әрқайсысында 5 өсімдіктен 10 – 20
жерде шахматты ретпен орналасқан егістіктерде 50 – 100 өсімдікті ба қылау
әдістері жүргізіледі. Бірінші әдісті көшеттер отырғызыл ғаннан кейінгі 4 – 5
күнде, оларға қырыққабат шыбынының жұмыртқаларымен за қымдалғанына
және крестгүлділердің бүргесіне және басқа да зиянкестеріне ж үргізеді.
Бақылауды жұмыртқамен зақымдалған 20 өсімдікке әр 3 – 5 к үн сайын ж үргізіп
отырады. Жұмыртқаларды сол бір өсімдікте жоя отырып санайды. Қыры ққабат
отырғызылғаннан кейін 20 – 25 күнде қырыққабат шыбынымен за қымдал ған
өсімдікке есептеу жүргізіледі (өліп қалған және қатты зақымдал ған; орташа ж әне
аздап зақымдалғандарға). Қырыққабат шыбынымен зақымдалған өсімдіктерді ң
жапырақтары көгілдір түске боялады. Өліп қалған өсімдіктерді аны қтау үшін
оларды қазып алады.
Екінші әдісті жапырақтарды будандастыру фазасында ( қалыптас қан
өсімдіктердің жапырақтарында), қырыққабат ақ көбелегінің ж ұлдызқұрттары,
қырыққабат күйесі, қоңыздар мен жапырақ кеміргіштер,т.б. пайда бола
бастағанда жүргізіледі. Үшінші әдісті қырыққабатты ң борпылда қ т үбіріне
қырыққабат қоңыр көбелегі, кеміргіш қоңыздар, қырыққабат биттері ж әне т.б
орналаса бастағанда жүргізеді. Төртінші әдіс – қатты т үбір шы ққан кезде
жүргізіледі. Осы уақытта қырыққабат биті, қырыққабат ақ көбелегі, қыры ққабат
күйесі, қырыққабат көбелегінің жұлдызқұрттары және крестгүлділер биті
анықталады.
Қорытынды
Сонымен қорытындылай келсем, қырыққабаттың ақ
көбелегі қабыршақ қанаттылар (Lepidoptera) отрядының
ақ көбелектер (Picridae) тұқымдасына жатады.
Қазақстанда тегіс таралған. Ол ағаштардың діңі мен
бұталардың сабағында, үйлердің керегесінде, дуалдарда
және басқа жерлерде қуыршақ күйінде қыстайды.
Капустаны, шомырды, шалғамды, рапс пен басқа да
крестгүлді өсімдіктерді зақымдайды. Өсімдіктерді
қырыққабат ақ көбелегінің зиянкестерінен сақтау үшін
арамшөптермен күрес жүргізу қажет, кішігірім
учаскелерде жұлдызқұрттарды жинау керек. Осындай
шараларды уақытылы орындау арқылы біз қырыққабатты
қырыққабат ақ көбелегі, қырыққабат қоңыр көбелегі,
қырыққабаттың қара күйесі сияқты зиянкестерден
қорғай аламыз.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Ә.Т. Тілменбаев , Г.Ә. Жармұхамедова «Энтомология»

2. Агибаев А.Ж, Тулеева А.К, Сулейменова З.Ш
«Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен
аурулардан қорғау», Алматы. 2010

3. Cулейменова З.Ш «Методические указания по
мониторингу численности вредителей, сорных растений и
развития болезней сельскохозяйственных культур »,
Астана ,Фоллиант 2004

Ұқсас жұмыстар

Ақ қауданды капутаны көшетсіз әдіспен өсіру

Көкөніс дақылдары

Қырыққабат бітесі, айқышгүлділер кандалалары таралуы, биологиясы

Айқышгүлді егістік, жемдік, көкөніс дақылдарының зиянкестері

Түрлі қанатты ірі ақ көбелек

Бунақденелілердің классификациясы

Айқышгүлді егістік, жемдік, дақылдарының зиянкестері

Көкөніс дақылдары. Көкөніс шаруашылығы

Бидайдың жер кө белегі

Көшетті ұйымдастыру технологиясының ерекшеліктері

Пәндер