ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР ОТРЯДЫ.ИТБАЛЫҚ ТАР ТҰҚЫМДАСЫ PINIPEDIA

Презентация қосу

ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР
ОТРЯДЫ.ИТБАЛЫ
ҚТАР
ТҰҚЫМДАСЫ
PINIPEDIA.
ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР — ОРТАША ЖӘНЕ ІРІ
КӨЛЕМДІ ЖЫРТҚЫШ ЖАНУАРЛАР, СУЛЫ
ОРТАДА МЕКЕНДЕЙДІ, БІРАҚ ӨМІРІНІҢ
БЕЛГІЛІ БІР КЕЗЕҢДЕРІНДЕ (КӨБЕЮ ЖӘНЕ
ТҮЛЕУ КЕЗІНДЕ) ҚАТТЫ СУБСТРАТТЫ
(ОРГАНИЗМ ҚОРЕКТЕНІП ТІРШІЛІК ЕТЕТІН
ОРТА) (МҰЗ, ҚҰРЛЫҚ) ЖӘНЕ ҰЗАҚ УАҚЫТ
БОЙЫ АУАДА БОЛУДЫ ҚАЛАЙДЫ.
ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР- КӨП ЕМЕС 30 ТҮР
ШАМАСЫНДАҒЫ ТОП. ҚЫСҚА МОЙНЫ
БІРІТІНДЕП БІЛІКТЕЙ ДЕНЕГЕ БІЛІНБЕЙ
АУЫСАДЫ. АЛДЫҢҒЫ ЖӘНЕ АРТҚЫ
АЯҚТАРЫ ЖҮЗУ ЕСКЕКТЕРІНЕ ӨЗГЕРГЕН.
БЕЛГІЛІ БІР ТҰҚЫМДАСТЫҢ АРТҚЫ
ЕСКЕКТЕРІ ДЕНЕСІНІҢ АРТЫНА ҚАРАЙ
ҚАЙЫРЫЛАДЫ ЖӘНЕ ҚҰРЛЫҚТА
ЖАНУАРЛАРДЫҢ ҚОЗҒАЛУЫНА ЫҚПАЛ
ЕТЕДІ. КӘДІМГІ ИТБАЛЫҚТАРДІКІ АЛДЫҒА
ҚАРАЙ ҚАЙЫРЫЛМАЙДЫ, ҮНЕМІ АРТҚА
ҚАЙЫРЫЛЫП ЖҮРЕДІ ЖӘНЕ ҚАТТЫ
СУБСТРАТТА ҚОЗҒАЛУҒА КӨМЕКТЕСПЕЙДІ.
КӨБІНЕСЕ ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР ІРІ НЕМЕСЕ
ОРТАША КӨЛЕМДЕГІ ЖАНУАРЛАР,
ДЕНЕЛЕРІНІҢ ҰЗЫНДЫҒЫ 1.2-ДЕН 6,0 М-ГЕ
ДЕЙІН., САЛМАҒЫ 20 КГ-НАН 20 Т-ҒА ДЕЙІН
БОЛАДЫ.

КӨП ТҮРДІҢ ЖҮН (КОТИКТЕРДЕН БАСҚАСЫ) ҚЫСҚА, ҚАТТЫ,
АЗДАП ТҮБІТТІ, АЛ КЕЙ ТҮРІНДЕ ТІПТЕН  РЕДУКЦИЯЛАНҒАН
(МОРЖДАР).
ТІСТЕРІ ҚОРЕКТЕНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІНЕ ҚАРАЙ ҚҰРЛЫҚТА
ӨМІР СҮРЕТІН ЖАНУАРЛАРМЕН ҰҚСАС, БІРАҚ АЗДАР
ДИФФЕРЕНЦИЯЛАНҒАН. МОРЖДАРДЫҢ ЖОҒАРҒЫ КҮРЕК
ТІСТЕРІ ҮЛКЕН, КЕСКІШ ТІСТЕРІНІҢ ЖӘНЕ АЗУ ТІСТЕРІНІҢ
БЕТКЕЙ ЖАҒЫ ТЕГІСТЕУ КЕЛЕДІ. ЖАНУАРЛАР ТІРІ БАЛЫҚПЕН,
МОЛЛЮСКАЛАРМЕН, ШАЯНТӘРІЗДІЛЕРМЕН ЖӘНЕ Т.Б.
ҚОРЕКТЕНЕДІ.
ЕНСКЕКАЯҚТЫЛАР СУЫҚ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТЫ ЖЫЛЫ
СОЛТҮСТІК ПЕН ОҢТҮСТІК ЖАРТЫШАРДА МЕКЕНДЕЙДІ.
ТҰҚЫМДАСТЫҢ ҮШЕУІНЕН ТМД ФАУНАСЫНДА, ҚАЗАҚСТАНДА
ТЕК БІР ТҮРІ ҒАНА НАҒЫЗ ИТБАЛЫҚТАРДЫҢ (PHOCIDAE) —
КАСПИЙЛІК ИТБАЛЫҒЫ (PHOCA CASPICA) МЕКЕНДЕЙДІ.

Нағыз итбалы қтар
тұқ ымдасы — PHOCIDAE
Орташа ж әне кішкентай
көлемдегі, біліктей денелі,
денесінің астына қарай
қайырылмайтын арт қы
аяқтары бар жануарлар.
Ересек жануарларды ң т үкті
жамылғысы қыс қа, қатты,
түбіті жоқ. К өп т үрді ң жа ңа
ту ған балаларыны ң ж үні
үлпілдек ж әнеқалы ң болады.
Бұл ьұқ ымдасты ң 10 т үрінен
қазақстанда тек біреу-
каспийлік итбалы қ (Phoca
caspica ) ғана.
Систематикасы (жүйеленуі): каспийлік итбалықтың байкал итбалығымен
(Phoca sibirica) және Шығыршықты нерпамен ортақ ұқсастықтары көп.
Каспийлік итбалық Каспий теңізінің бассейніндегі жал ғыз т үр ж әне
географиялық басқа пішіні жоқ.
Сипаттамасы: бұл итбалықтың суда өмір сүруге бейімділігі және құрлы қты
қаламайтыны сыртқы пішініне көп өзгерістер әкелген. Сырт қы пішіні бойынша
ұршық тәрізді формалы, денесінің алдыңғы жағы жуандау. Басы үлкен емес,
денесі сияқты тығыздалған. Мойны қысқа және денесіне қарай бір қалыпты
ауысады, қозғалысы шектелген. Алдыңғы ая қтары редукциялан ған, ескектерге
өзгерген және де қатты субстратта қозғалу мақсатында қолданылмайды. Олар
алдыға, артқа және төмен жоғары қарай бүгілу қабілетін са қтап қал ған.
Алдыңғы аяқтарындаңы бармақтарының мықты тырнақтарымен м ұз бетіндегі
тыныс алу үшін, мұз бетіне шығу үшін тесіктерді ке ңейтеді, қоректерін
жұлмалау үшін пайдаланады. Артқы аяқтары денесіні ң астына қарай
қайырылады, Аяқ-қол бөлімдерінің үлкен бөлімі кожно - бұлшы қ етті қапта
орнында болады; дистальді олардың бөлімі ұзартылған ж әне к өлденеі еркін
иіледі - оңға және солға .
Артқы аяқтарының бірінші және бесінші барма қтары ұзындығы бойынша
үлкен емес, ал ортаншысы қысқарақ. Барлық барма қтарыны ң арасы жар ға қпен
қосылған, бұл ескегінің көлемін үлкейтіп т ұрады. Итбалы қты ң арт қы
аяқтарының табаны жоғарыға қаратылған. Емшектері бір ж ұп.
Итбалықтар түрлері
Түлеу: ересек жануарларда түлек бір – ақ рет болады.
Кейбір особьтерің түктерінің толығымен ауысуына 2-3
аптадан 1 айға дейінгі уақыт кетеді. Негізінде түктерінің
түсуі көз айналасынан, басының бекі жағынан, ескектерінің
алдыңғы жағынан, құйрығының маңайы және артқы
ескектерінен басталады. Кейін арқа тұсында басынан
құйрығына дейін домалақ және сопақша пішінде дақтар
пайда бола бастайды. 7-10 күн ішінде ескі жүннен босаған
аймақтары жоғарыдан төмен арқасынан ескектеріне қарай
ауыса береді ол кезге дейін басқа жеріндегі ескі жүндері
толығымен түсіп үлгереді. Ең ақырғы жандарындағы
жүндер түседі. Итбалықтар қысқы ұзын жүндерін тастап
жаңа қысқа сирек жүндермен қапталады. Бұл кезде жүннің
көптеген реңдері болады, және бүкіл денсіндегі бұл реңдер
оларды өте сүйкімді, әдемі етіп көрсетеді. Бірақ бұндай
әдемі болып жүруі тек 2-3 аптаға ғана созылады.
Таралуы: каспийлік итбалық тек Каспий теңізінің маңын
ғана мекендейді. Жануар сонымен қатар аз мөлшерде Иран
территориясындағы өзен-суларда мекендейді.
ИТБАЛЫҚТАР ЖЫНЫСТЫҚ ЖАҒЫНАН 5
ЖЫЛЫ ҒАНА ЖЕТІЛЕДІ. АТАЛЫҚТАРЫ ДА
ОСЫ КЕЗДЕ ШАҒЫЛЫСУҒА ТҮСЕДІ.
КАСПИЙЛІҢ ИТБАЛЫҚТЫҢ БУАЗ БОЛУ
МЕРЗІМІ 11 АЙ.
   ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ
МАҢЫЗЫ: ҰЗАҚ ЖЫЛДАР БОЙЫ
ИТБАЛЫҚ ӨНДІРІС КӨЗІНІҢ ШИКІЗАТЫ
БОЛЫП КЕЛЕДІ. ӨЙТКЕНІ ҚҰНДЫ
ШИКІЗАТ-МАЙ БЕРЕДІ. БҰЛ МАЙ
ПАРФЮМЕРИЯДА ЖӘНЕ МЕДИЦИНАДА
ПАЙДАЛАНЫЛАДЫ. ІРІ ЖАНУАРЛАРДЫҢ
ТЕРІСІН ТЕРІ ШИКІЗАТЫ РЕТІНДЕ
ҚОЛДАНАДЫ.
Систематикасы (жүйеленуі): құлақты
итбалықтар тұқымдасы – Otaridae. 7
туыс бар есептеледі.: солтүстік,
оңтүстік, калифорниялық, теңіз
мысықтары, оңтүстік теңіз
арыстандары, сивучтар, австралиялық
теңіз арыстандары, жаңазенландиялық
теңіз арыстандары.
Сипаттамасы: оларда редукцияланған
болса да құлақ қалқандары
сақталған. Артқы ескектері табан
жанғында бүгіледі олар денесін ұстап
тұруға негізделген. Алдыңғы ескектері
үлкендеу келеді. Көлемдері үлкен,
денесінің ұзындығы 3,8 м-ге дейін
жетеді.
Таралуы: солтүстік жартышарда,
тынық мұхитында.
Көбеюі мен өсіп жамуы: буаз болу
мерзімі 360 тәулікке дейін созылады,
тым ұзаққа созылу себебі эмбрион
буаз болу кезінде жетіле бастайды,
кейін дамуы тежеледі немесе
тоқтайды.
СИСТЕМАТИКАСЫ (ЖҮЙЕЛЕНУІ):
МОРЖДАР ТҰҚЫМДАСЫ –
ODOBENIDAE. ЕҢ ІРІ
ЕСКЕКАЯҚТЫЛАР. ТҰҚЫМДАСТА БІР
ТҮР-МОРЖДАР.
СИПАТТАМАСЫ: ЕРЕСЕК
АТАЛЫҚТАРДЫҢ ДЕНЕСІНІҢ
ҰЗЫНДЫҒЫ 300-450 СМ-ГЕ. ЖЕТЕДІ,
САЛМАҒЫ 1,5 Т ШАМАСЫНДА.
АНАЛЫҚТАРЫНЫҢ ДЕНЕ МӨЛШЕРІ
КІШІРЕК. ДЕНЕСІНІҢ ҰЗЫНДЫҒЫ 265-
365 СМ., САЛМАҒЫ 700-800КГ.
АТАЛЫҚТАРЫНЫҢ ЖЫРТҚЫШ ТІСТЕРІ
ЖУАН ЖӘНЕ ІРІ. ТҰМСЫҒЫ ҚЫСҚА
ЖӘНЕ ӨТЕ ЖАЛПАҚ. ТЕРІСІ ӨТЕ
ҚАЛЫҢ. ТҮКТІ ЖАМЫЛҒЫСЫ СИРЕК,
КЕЙ КЕЗДЕ БОЛМАЙДЫ. ТҮКТЕРІНІҢ
ТҮСІ ЖИРЕНДЕУ.
ТАРАЛУЫ: АТЛАНТИКА, СОЛТҮСТІК
МҰЗДЫ МҰХИТ, БЕРИНГ ТЕҢІЗІ.
КӨБЕЮІ ЖӘНЕ ӨСІП ДАMУЫ: БАЯУ
КӨБЕЙЕДІ. ЖЫНЫСТЫҚ ЖАҒЫНАН 6
ЖАСЫНДА ЖЕТІЛЕДІ. СӘУІР –
МАМЫР АЙЫНДА ШАҒЫЛЫСАДЫ.
КӨБІ 3 НЕМЕСЕ 4 ЖЫЛДА БІР ҰPПАҚ
ТУАДЫ.
Ескекаяқтылар тұқымдасы Құрылыс ерекшеліктері
Құлақты итбалықтар Денесі көлемді. Мойыны қозғалмалы және
басқа түрлеріне қарағында ұзын мұрыны
қысқа, көздері кішкентай және арасы
алшақ. Ескектері өте ұзын,тығыз. Дене
тұрқы 133-200 см. Салмағы100-250 кг.
Морждар Жыртқыш тістері ірі. Аталықтарының
мойны, кеудесі және ыйықтары шышка
тәрізді нәрселер\мен жабылған. (екінші
жыныстық көрсеткіш) басы үлкен көздері
бар кішкентай, мұрыны қысқа және өте
ұзын. Дене тұрқы 300-450 см. Салмағы 1,5
т.
Нағыз итбалықтар Артқы ескектері табан болімінде
бүгілмейді жәнеде құрлықта немесе мұз
үстінде жүргенде түрек қызметін атқара
алмайды. Ескектері түкпен қапталған
және қабыршықтары болмайды. Құлақ
қалқандары болмайды. Дене тұрқы 1,2- 6
м. Салмағы 300 кг. дейін.
Теңіз арыстандары Кеудесіндегі түктері ұзын жал тәрізді.
Тері астындағы майы қалын. Дене тұрқы
2,5 м. Салмағы 300 кг. дейін
Нерпа Итбалықтардың ішіндегі ұсақтау түрі.
Алдынғы ескектері артқыға қарағанда
қысқалау. Тістері ұсақ жнішке. Дене тұрқы
2,5 м. салмағы 40 – 80 кг.
Тенізді піл Дене тұрқы 5,5 м. салмағы2,5 т.

Ұқсас жұмыстар

Қаздар тұқымдасы

Тақтұяқтылар отрядының ерекшеліктері

Каспий теңізі жайлы

Қазақстанда мекендейтін сүтқоректілер

Бунақденелілердің классификациясы

Суармалы егіншілік жағдайында зиянкестерге қарсы күрес жағдайлары

Құстар класы

Қант қызылшасының зиянкестері

Бұршақ бітесі

Итальяндық шегіртке

Пәндер