Клетканың химиялық құрамы туралы ақпарат

Презентация қосу

БАӨЖ
Тақырыбы: Клетканың химиялық
құрамы.

Орындаған: Сыдыкова А.Б.
Тексерген:Мирашева Г.О.
Жоспар:
1. Клетка
2. Клеткалардың құрамына бейорганикалық заттар
және органикалық заттар
3. Ақуыздардың клеткадағы қызметі
4. Көмірсулардың клеткадағы қызметі
5. Клеткадағы РНҚ-ның қызметі
Клетка
Барлық ағзалардың клеткаларының химиялық құрамдарынның
ұқсастығы олардың шығу тектерінің бір екендігін дәлелдейді.
Сонымен қатар, тірі ағзаларда кездесетін барлық химиялық
элементтерді тірі емес табиғаттан табуға болады. Бұл – материя бір
деген пікірді растайды.Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесінің
барлық элементтерінің 86-сы адам ағзасында тұрақты кездеседі,
оның 25-і адамның жалпы тіршілігіне қажетті, 18-і абсолютті
қажетті, ал 7-і пайдалы.
Клетканың тіршілігі кезінде жүретін әр түрлі
реакцияларға қатысатын заттардың құрамына
шамамен барлық белгілі химиялық элементтер
кіреді. Барлық элементтердің ішінен клетка көлеміні ң
98% түзетіндері: оттегі, көміртегі, сутегі және азот.
Қалған элементтер макроэлементтер мен
микроэлементтер деп екі топқа бөлінеді.

• Макроэлементтерге
пайыздың ондық және
жүздік бөлшектермен
Макроэлементтер берілген 8 элемент жатады,
ортақ мөлшері шамамен
1,9%.

• Мырыш, мыс, йод, фтор,
марганец, селен және т.б.
жатады
Микроэлементтер
Клетканың құрамына кіретін
химиялық элементтер, %
Клетка массасының Макроэлементтер Микроэлементтер
98% түзетіндері

Оттегі – 65-75 Магний 0,02-0,03 Мырыш – 0,0003

Көміртегі – 15-8 Натрий – 0,02-0,03 Мыс – 0,0002

Сутегі – 8-10 Кальций 0,04-2,00 Йод – 0,0001

Азот – 1,5-3,0 Темір – 0,01-0,015 Фтор – 0,0001

Калий – 0,15-0,40

Күкірт – 0,15-0,20

Фосфор 0,20-1,00
Хлор – 0,05-0,10
Клеткалардың
құ рамына
бейорганикалық
заттар ж ә не
органикалы қ
заттар
Клеткалардың құрамына бейорганикалық заттар да енеді. Органикалы қ заттар ға
қарағанда бейорганикалық заттар клетканың шамалы ғана бөлігін құрайды.Егер
бейорганикалық қосылыстар өлі табиғатта кездесетін болса, органикалы қ қосылыстар
тек қана тірі ағзаларға сипатты. Тірі және өлі табиғаттың бір-бірінен елеулі
айырмашылығы, міне, осында.
• Клетка тіршілігінде маңызды
қызмет атқаратын
бейорганикалық заттардың бірі –
Су – әмбебап еріткіш, барлық
Бейорганикалық су. зат алмасу үрдістері тек
ерітінділерде жүреді. Суда
заттар клетканың барлық биохимиялық
реакциялары жүреді, судың
қатысуымен клетканың жылу
регуляциясы қамтамасыз етіледі.

• Клетканың құрамындағы
органикалық заттарға ақуыздар,
Органикалық көмірсулар, майлар, нуклеин
қышқылдары (ДНҚ және РНҚ)
заттар және аденозинтрифосфат (АТФ)
кіреді
Клеткадағы су, органикалық және
бейорганикалық заттардың %-дық қатынасы
Заттар % – қатынасы
Су 70-85

Судан басқа бейорганикалық заттар 1-1,5

Ақуыздар 10-20

Майлар 1-5

Көмірсулар 0,2-2,0

АТФ және басқа төменгі 0,1-0,5
молекулярлы органикалық заттар

Нуклеин қышқылдары 1-2
Ақуыздардың
клеткадағы қызметі
Ферменттік қызметі. Клеткалардағы барлық биологиялы қ реакциялар ерекше
биологиялық катализаторлар – ферменттердің қатысуымен ж үреді, ал әрбір
фермент – ақуыз. Ферменттер клеткаларды ң барлы қ органеллаларында кездеседі
де, түрлі реакциялардың жүруін бағыттап қана қоймай, оларды онда ған,
жүздеген есе рет жылдамдатады.
Құрылымдық қызметі. Ақуыздар клетканың және оның органеллаларыны ң
мембраналарының құрамына енеді. ДН Қ-мен қосыл ған а қуыз хромосомалар
денесін, ал РНҚ-мен қосылған ақуыз рибосомалар денесін т үзеді.
Тасымалдаушы қызметі. Ақуыздар оттегін тасымалдайды, сондай-а қ
адамдар мен жануарлар денесінде гормондарды тасымалдайды (оны қан а қуызы
– гемоглобин атқарады).
Қозғаушы қызметі. Клетканың барлық қозғалыс реакциялары ерекше
жиырылғыш ақуыздардың көмегімен ж үреді. Олар б ұлшы қ етті ң
жиырықарапайымдылардың талшықтары мен кірпікшелеріні ң қоз ғалуын,
клетканың бөлінуі кезінде хромосомаларды ң жылжуын, өсімдіктерді ң
қимылдарын қамтамасыз етеді.
Қорғаныш қызметі. Көптеген ақуыздар ағзаны зиянды әсер етулерден
қорғайтын бүркеніш ролін атқарады.
Энергетикалық қызметі. Ақуыздар энергия көзі бола алады. А қуыз
көміртегінің диоксиді, су және азотты заттар ға дейін ыдырау кезінде клетканы ң
көптеген тіршілік үрдістеріне қажетті энергия б өліп шы ғарады.
КӨМІРСУЛАРДЫҢ
КЛЕТКАДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ
Энергетикалық қызметі. Көмірсулар – тірі клеткалар үшін
энергия көзі. Олардың тотығулары кезінде клетканың
тіршілігіне аса қажетті химиялық энергия бөліп шығарады;

Құрылыс қызметі. Көмірсулар өсімдік клеткаларының
қабырғаларын түзіп, құрылысшы қызметін атқарады.
Күрделі көмірсулар ақуыздар (гликопротеиндер) және
майлармен (гликолипидтер) қосылып және клетка
қабықшасының құрамына кіреді;

Қор жинау қызметі. Қордағы қоректік заттар, мысалы,
гликоген мен крахмал – көмірсулар.
Клеткадағы РНҚ-ның
қызметі
Клеткада РНҚ-ның үш түрі бар. Олардың атаулары
атқаратын қызметтеріне сәйкес келеді:

- тасымалдаушы РНҚ (тРНҚ) көлеміне қарай ең ұсақ,
ақуыз синтезі жүретін орынға аминқышқылдарын
тасымалдайды;

- информациялы (ақпаратты) немесе матрицалы РНҚ
(мРНҚ) тРНҚ-ға қарағанда неғұрлым ірі. Олар ақуыздың
құрылымы туралы ақпаратты ДНҚ-нан ақуыз синтезі
жүретін орынға жеткізеді;

- рибосомалық РНҚ (рРНҚ) рибосомалардың
құрамына кіреді. РНҚ-ның барлық түрлері клетканың
ядросында комплементарлық принципімен ДНҚ-ның
тізбектерінің бірінде синтезделеді. РНҚ-ы клеткада арнайы
ақуыздарды синтездеуге қатысады.
Пайдаланған әдебиеттер:
• 1.
http://referat.resurs.kz/ref/kletkanin-himiyalik-kurami/
/
• 2. Әлмағамбетов Қ.Х., Байдүйсенова Ә.Ө.,
Мұхаметжанов Қ.М. Микроорганизмдер
биотехнологиясы – Астана: 2008-240 б.
• 3. Беккер М.Е., Лиепиныш Г.К., Райпулис Е.П.
Биотехнология. М.: «Агопромиздат», 1990. 436с.
• 4. Беккер М.Е. Введение в биотехнологию. М.:
«Пищевая промышленность». 1976г. 272с.

Ұқсас жұмыстар

Жасушаның химиялық құрамы

Жасушаның химиялық элементтері

ПРОТОПЛАСТАРДЫ БӨЛІП АЛУ

ӨСІМДІК ЖАСУШАСЫ

Өсімдіктің химиялық құрамы

Өсімдіктердің минералды қоректенуі

Жасушаға әсер етуші факторлар

Цитоплазма

Бактерия клеткасының құрылысы

Таяқша бактериялар

Пәндер