Бұлғындарды өсіру

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.

Бұлғындарды өсіру

Тексерген: Тугамбаева С.М
Орында ған: Қанапьянова А

Семей 2015
Глоссарий
Қақпан – аңшылық құралы. Темірден жасалады. Бала Қ. қарсақ, т үлкі,
суыр, т.б. ұсақ аңдарды ұстауға, ал қазақ Қ. мен тісті Қ. қасқыр, аю,
сілеусін, қабылан аулау үшін құрылады.

Аңшылық – түз жануарларын аулау кәсібі.

Тұзақ – қоян мен құс ұстауға арналған құрал.

Аң өсіру – құнды терісі, шипалы мүйізі үшін аңды көбейту; мал
шарушылығының бір саласы.
Жоспар
Ι Кіріспе
Бұлғындар туралы жалпы мәлімет
ΙΙ Негізгі бөлім
1.Таралған жері
2.Қоректенуі
3.Көбеюі
ΙΙΙ Пайдаланылған әдебиеттер
Бұлғын (лат.Martes zibellina) – сусар тұқымдасына жататын
жыртқыш аң. Дене тұрқы 40 – 55 см, құйрығы – 20 см-дей, салма ғы
0,4 – 1,6 кг. Қазақстанда Алтайдың қылқан жапыра қты ормандарында
кездеседі.Құлақ қалқаны жалпақ, дөңгеленген ұшы үшбұрышты.
Денесіндегі жүндері қалың қою жібектей, түсі – бурыл, сар ғыш, қара
қоңыр, алқымында кішкене ақшыл дағы болады. Сирағы қысқа,
қимылы икемді келеді. Ұсақ жәндіктермен, самырсын
жаңғағымен, жидекпен қоректенеді. Кейде жабайы бал арасыны ң
балын да жейді. Шыршалы, майқарағайлы ормандарда ғы а ғаш ді ңдері
мен тас қуыстарды мекендейді. Мекендейтін жерлерінен к өп ұзамайды,
азығы азайған жылдары орманның бір жерінен екінші жеріне қоныс
аударады. Табиғи жағдайда 1 жыл 3 айда жыныстық жа ғынан жетіледі.
Бұлар 2 рет (наурыз – маусымда және тамыз – қарашада) т үлейді.
Бұлғын маусым – тамызда шағылысып, 245 – 300 к үннен кейін
наурыздың аяғында, 2 – 6 соқыр күшіктен туады. Күшіктеріні ң
салмағы 30 г-дай, дене тұрқы 11 – 12 см. 30 – 36 к үнде оларды ң к өздері
ашылып, тістері шыға бастайды, ал 3,5 айда т ұра қты тістері
қалыптасады. Бұлғын – терісі өте бағалы аң. Терісінен бас киім
тігіледі.
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:Жануарлар
Жамағаты:Хордалылар
Табы:Сүтқоректілер
Сабы:Жыртқыштар
Тұқымдасы:Mustelidae
Тегі:Martes
Түрі:M. zibellina
Бұлғын (Магtеs zіЬеlliпа) — Сибирь тайгасында кездеседі. Олар
негізінен жер бетінде тіршілік етеді, қауіп т өнгенде ғана ағаш басына
шығып кетеді.
Бұлғын- денесінің ұзындығ43-53 см, салмағы 1-2 кг
келетін терісі өте бағалы аң. Жүні ұзын, сәнді әрі
жылтыр келеді. Аяқтарының және бауырының жүндері
сәл тақырлау, ал құйрық жүндері ұзын, қалың болады.
Табандары жүнді келеді. Ол жұмсақ қар үстінде оны ң
жүгіруіне қолайлы. Қыста бұлғынның жүні әдемі,
үлпілдек, жібектей жұмсақ, қылышықтары жылтылдап
тұрады. Жүнінің түсі ашық қоңыр, сарғыштау келеді.
Кейде қара қоңыры да кездеседі. Қылшық жүнінің
астындағы түбірі ашық күлгін түсті болады.
Тырнақтары қысқа және өткір.Осы тырнақтарымен ін
де қазады, ағашқа да өрмелеп шығады. Бұлғын –
икемді, өте шапшаң қозғалатын аң.
Таралған жері.Ол Манғолияның солт үстігінде, Қытайда
Жапонияда, Кореяда тараған. Совет ода ғында б ұл а ң негізінен
Оралда, Батыс және Шығыс Сібірде , Қиыр Шы ғыста, Алтай
өлкесінде кездесетін. Мұндағы бұлғынны ң мекендейтін
жерлерінде 1974 – 1977 жылдары оны ң саны 665 – 690 мы ңдай
болған. Бұлғын көбінесе жер бетінде тіршілік етеді. Б ұл а ң Алтай
тауларындағы майқарағай қылқан жапырақты орман аралас,
шыршалармен балқарағайлар немесе бұталар аралас өсетін
шыршалар аралас ормандарды мекендейді. А ғашқа шапша ң
өрмелеп шығады, соның қуыстарына ты ғылып жатады, қалы ң
бұталардың арасында да қоныстанады. Ол орман ішінде
кездесетін үлкен жақпар тастарды ң қуыстарында да мекендейді.
Кейбір жағдайларда бұлғын қорегі мол жерлерді іздеп , сол
маңдағы бұталардың жартастардың, кәрі ағаштарды ң қуысын
паналайды. Ал қайсыбірі жағдайларында жабайы жемістері бар
ағаштардың арасын мекендеп, сонымен қоректеніп ж үреді.
Қоректенуі.Бұлғынның тіршілік еткен жеріне қарай қорек түрлері де
алуан болып келеді. Ол көбіне орман тышқанын , ша қылда қты,
боршаны , ақтиынды, қоянды және басқа да кеміргіштерді ұстап
қоректенеді. Бұлғын жаңғақты өзі жұлып жемейді, ол көбіне
боршанның, ақтиынның және ұсақ кеміргіштердің жинап қойған
қорларын тауып алады да, оларды бітеулей жұтады. Б ұл ғын
қоректерін көбіне іңір қараңғылығында бастап аулайды. Дегенмен де
кейде ол азығын күндіз де іздейді. Біра қ негізгі азы ғы – ұса қ
кеміргіштер көбіне іңірде және түнде жүретіндіктен, Б ұл ғын да сол
мезгілде шығады.
Бұлғын бір күнде 150-170 грамм қорек жейді. Егер жемтігі тым үлкен
болса, жегеннен қалғанын қардың не бұтаның астына ты ғып
тастайды. Ал ұсақ кеміргіштнрді көп ұстаса, оларды қатарлап жинап
қояды. Бұлғын ұстаған жемтігін алдымен миын, бауырын ж әне
бүйрегін, кейін қалған жерін жейді. Сондай-ақ б ұл а ң кішкентай
торғайларды, олардың жұмыртқаларын, кездессе а ққкіс және
аққалақ сияқты ұсақ жыртқыш аңдарды да жейді. Б ұл ғын қорек
іздеп күніне 15-20 километржер жүреді екен.
Көбеюі - бұлғын жылына бір рет қана балалайды. Февраль айының
аяғында бұлғын күйлей бастайды. Осы кезде олар қарға аунап,
еркектері бір- бірімен таласып, ұрғашыларының соңынан
шұбырып жүреді. Бірақ бұл уақытта бұлардың шағылысқандары
байқалмайды. Бұл процес ұзаққа созылып, “нағыз” июнь –июль
айларында б асталады. Бұлғын төрт айға жуық буаз болып жүреді
де март айының аяғында немесе апрель айының басында туады. Ол
бірден онға деиін, көбіне 3 – 4, ал сирек 5 күшік табады. Жа ңа
туғанда. Жаңа туғандағы түсі ашық болады, біраз уақыт өткеннен
кейін жүндері өсіп, өзгеріп шымқай қоңыр түске айналады.
Ұрғашы бұлғындар күшіктерін қатты қлрғайды. Егер қауіп туа
қалса, оларды басқа жаққа алып кетеді. Күшіктеріне ұяны жұмсақ
кең етіп жасайды. Ұя сына түрлі жұмсақ шөп, құстардың
қауырсындарын, мүк төсеп тастайды. Олар тез өседі. Егер жаңа
туған күшігінің салмағы 30- грамдай болса, төрт айдан кейін оның
тұрқы үлкен бұлғынға тең келеді. Жас бұлғынның жыныс мүшесі
2-ші жылда жетіледі. Бұлғынның 20 жылдай тіршілік етеді. Жылына
2 рет, яғни көктемде және күзде түлейді.
Бұлғындарды екі түрлі әдіспен аулайды
›Тәжірибелі аңшылар қыста лайка тәрізді иттен аң
ізіне түседі.

›Әр түрлі жемді пайдалану арқылы
жыртқыштың жүретін жолына , ұясының аузына
қақпан құру.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Илина Е.Д., Соболев А.Д. Аң
шаруашылыгы. М., Афопромиздат, 1990.
2. Бекенов А. т.б. Казақстан сүтқоректілері.
Алматы: Ғылым, 1995.
3. Әкімбсков Б.Р., Омарқожаұлы Н. Қолда
мал өсіру. Алматы: Қайнар, 1995.
4. Омаркожаев Н. Дербес шаруашылык
малын азықтандыру. Алматы: Қайнар, 1985
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Терісі бағалы аңдарды күтіп-бағу

Бағалы аң терісінің ақаулары

Бұлғынды өсіру

Ауыл шаруашылық малдарын өсіру әдістері

Жасанды қоректік ортада өсетін клеткалардың артықшылықтары

Сүтқоректілер классы

Қазақстандағы Сүтқоректілердің сүтқоректілер дене мөлшері класы

Температураға байланысты саңырауқұлақтардың өсу коэффициенттері

Уыт өсірудің морфологиялық және физикобиохимиялық процестері

Латона сорты Романо сорты

Пәндер