Дағдарыс туралы жалпы түсінік

Презентация қосу

СӨЖ
Орындаған:Мухтарова И.С.
Тексерген:Кулмышева Н.А
• Жоспар :
1)Дағдарыс туралы жалпы түсінік
2) Әр жас кезеңінде жас
дағдарыстарының болу себептері
3) Д.Б.Эльконин бойынша балалардың
даму деңгейі
• Баланы туғаннан мектепке барғанға дейінгі аралы қты ң
өзінде бірнеше дағдарысты кезеңдерден өтеді. Әр даму
кезеңдеріне өткен сайын, бір жастан екінші жас қа к өшу
барысында адам үлкен дағдарыстарға ұшырайды.
Дағдарыс – қалыпты емес, «ауытқушылық» құбылысы,
дұрыс емес тәрбиенің нәтижесі. Дағдарыстарды ң бір
қалыпты кезеңдерден ерекшелігі, ұзаққа созылмайды,
бірнеше ай болуы мүмкін. Осы қысқа, бірақ буыр қанды
сатыда баланың дамуында көп қасиеттер тез өзгереді
•Осы уақытта даму апаттық сипатқа ие болуы мүмкін.
Дағдарыстық және қалыпты даму кезеңдері кезектеседі. Сондықтан
да Л.С.Выготскийдің жас ерекшелік кезеңі келесі сипатқа ие:
• - жаңа туылу дағдарысы – нәрестелік жас (2 ай-1 жас);
• - 1 жас дағдарысы – ерте балалық шақ (1-3жас):
• - 3 жас дағдарысы – мектепке дейінгі жас (3-7 жас):
• - 7 жас дағдарысы – мектеп жасы (7-13 жас);
• - 13 жас дағдарысы– пубертатты жас (13-17 жас)
• - 17 жас дағдарысы.
•Мысалы, Нәрестелік кезеңде даму тез өтеді және 1
жыл ішінде бала 5 сатыдан өтеді. Сәбилік кезеңде 1
жастан 3 жасқа дейін 3 сатыдан өтеді, бастауыш сыныпта
3-4 сатыдан өтеді.
•Оның біріншісі екіншісінен ажыратылады. Ал
бастауыш мектеп кезеңі 3 сатыдан өтеді. Бұл да баланың
денесінің және психикасының әр кезеңде біркелкі
дамымайтынын көрсететін ерекше дәлел болып
есептеледі.
•Жас ерекшелік даму кезеңдеріне байланысты әр түрлі жас
кезеңдеріне тән психикалық қасиеттер қалыптасады. Сонды қтан сол
қасиеттерге сүйене отырып, жас кезеңдеріне топтастырады.
• Балалар психологиясы – балдырғанның даму фактілері мен
заңдылықтарын оның іс –әрекетінің дамуының және психикалық
процесстері мен сапаларының дамуын, оның жеке басыны ң
қалыптасуын зерттейді. Сәбилік және мектеп жасына дейінгі ша қ –
бұл баланың мектеп жасы дамуы қалыптасатын шақ.
• Әрбір жас кезеңінде адамда белгілі іс-әрекет жетекші рөл атқарады.
Іс-әрекеттің әрбір түрлері бала дамуына әр түрлі әсер етеді. Әр
кезеңде болатын тұлғаның және психикалық функциялардың
дамуындағы өзгерістер жетекші іс-әрекеттермен қамтылған.
А.Н.Леонтьев жетекші іс-әрекеттің үш белгісін көрсетті.
Біріншіден, жетекші іс-әрекет аясында іс-әрекеттің жаңа түрлері
пайда болады және ажыратылады. Мысалы: бала ойнай отырып
үйренеді: рөлдік ойында мектепке дейінгі балада оқудың элементтері
қалыптасады. Екіншіден, жетекші іс-әрекетте арнайы психикалық
функциялар қалыптасады. Мысалы, ойында шығармашылық қиял
пайда болады. Үшіншіден, осы уақытта бақыланатын тұлғаның
өзгерісі тәуелді.
•Танымдық дүниенің дамуы.Дүниеге келген кезде
көру және есту анализаторлары толыққанды
қалыптаспаған, бірақ қарқынды даму үстінде болады. 2-
3-ші аптада есту, 3-4-ші айда көру шоғырланады.
•Эмоционалдық дүниенің дамуы.Үштен жеті аптаға
дейінгі жаста балада «жандану кешені» пайда болады:
анасын немесе басқа жақын адамды көргенде күлу,
қозғалыс реакциялары, вокализация.
•«Жандану кешені» балада алғашқы қарым-
қатынасқа деген әлеуметтік қажеттіліктің пайда
болғанын білдіреді. Берілген сапа – бұл баланың қалыпты
психикалық дамуының алғашқы белгісі.
•Бір кезеңнен екінші кезеңге бұлайша секірмелі өтуді
дағдарысты даму дейміз. Осы жас дағдарыстары шамамен
жас мөлшері бірдей ұқсас жағдайда өмір сүретін
балаларда пайда болады және осыған қарап нақты жас
кезеңдеріне бөлуге болады.
•1 жас, 3 жас және ең ақырғы - 7 жас. Бұл кезеңдерін өзін жас
ерекшеліктеріне байланысты 3 кезеңге:
• 1.Нәрестелік кезең туғаннан 1 жасқа дейін, бұның ішінде алғашқы
• 1 айға дейінгі уақыт, бөбектік кезең, жаңа туған кезең;
• 2.Сәбилік кезең 1 жастан 3 жасқа дейін;
• 3.Мектеп жасына дейінгі кезең, 3 тен 7 жасқа дейінгі;
• 4.Бастауыш мектеп кезеңі, 7-12 жасқа дейінгі;
• 5.Жас өспірім 12-15 жас;
• 6.Жастық кезең 15-18 жас.
•Мұндай жас кезеңдерінің өзі жас мөлшеріне қарай бөлінеді.
Бірақ балалардың жас көрсетікіштері тұрақты болмайды.
•Әр елде есеюді, әр жас кезеңіне қандай ат беруді өзінше
түсінген. Себебі әр елдің қоғамдық және мәдени дамулары әр түрлі
дәрежеде болып келді. Әлеумет жасы дегеніміз әр елде есеюді
қоғамдық жағдайдың ерекшелігінің билеуі. Демек, әркімнің өзіне
тән хронологиялық жасынан басқа әлеумет жасы кездеседі. Әлеумет
жасы мен хронологиялық жастың арасында едәуір айырмашылық
бар. Себебі әлеумет жасы деп отырғаны кәдімгі әркімнің туғаннан
кейінгі жасы емес, заманның талабына қарай есеюдің әр түрлі болып
келеді.
• Нәрестелік кезеңнен өту кезеңі бір жастағы дағдарыс деп аталады.
Бұл дағдарыс белгілері басқа әлеуметтік ортада емес, ең бірінші
отбасында байқалады. Л.С.Выготский 1 жас дағдарысты баланы ң
алғашқы автономды сөйлеуімен және өз бетінше алғашқы қадам
басуымен байланыстырады. Бұл дағдарыс та әрбір дағдарыс сия қты,
дербестілік, ызалану реакцияларының пайда болуымен байланысты
болады. Үлкендердің бала тілегін, сөзін, ым-ишарасын
түсінбегендіктен немесе түсініп, оған қажет нәрсені орындамау
салдарынан балада реніш сезімі пайда болады.
• Д.Б.Эльконин зерттеуінде, дағдарыс жүйеден екінші
жүйеге ауысуы ретінде сипатталады. Дамудың сатысында
адам іс – әрекетінің белгілі бір жағы қарқынды түрде
өседі (оған сәйкес қабілеті де артады), ал екінші жағы
біртіндеп қала бастайды. Осы қалу (кешігу) белгілі бір
шекке жеткенде, жетекші әрекеттің өзгерісі басталады,
нәтижесінде, даму дағдарысқа ұшырайды. Д.Б.Эльконин
дағдарыс жастары психикасымен байланысты арнайы
сұрақтардың жасалу қажеттілігін атап көрсетті.
• Жас шамасына қарай даму кезеңдері ауысуының
негізгі механизмдерін Л.С.Выготский және
Д.Б.Эльконин анықтаған. Олардың құрған
теориясы бойынша жас кезеңін
айналасындағылармен қарым-қатынас жасаудың
даму деңгейі бөлімдердің, тәсілдердің,
қабілеттердің даму деңгейі арасындағы байланыс
анықтайды.
• Д.Б. Элькониннің көрсеткеніндей, даму процесінің осы
екі түрліше жақтарының арасындағы өзгеріс келесі жас
кезеңдеріне өтудің өте маңызды ішкі негізін, «қозғаушы
күшін» құрайды. Мысалы, баланың балалық шағындағы
сыртқы болмыспен байланысты оның үлкендерге қарым-
қатынасы арқылы дәнекерленеді. Қарым-қатынастар
жүйесі арқылы бала қоршаған ортадағы заттарды,
олармен манипуляция жасау арқылы белгілі бір
дағдыларды игереді, оның ұғымдар қоры қалыптасады,
үлкендермен қарым-қатынас жасау тәсілдері байды, тіл
байлығы жетіледі.

Ұқсас жұмыстар

САЯСИ ДАҒДАРЫС

Әлеуметтік – экономикалық дамудағы дағдарыс түсінігі және оның пайда болу себептері

Саяси шиеленістер

ТАРИХИ ДЕРЕККӨЗДІҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ

Ядролық қару туралы ақпарат

ЭКОНОМИКАЛЫҚ СЕРПІЛІС КЕЗІНДЕГІДЕЙ ЖАСАНДЫ ТҮРДЕ

Экзистенциализмның негізгі өкілдері

Экономикалық шиеленістің түрлері және түсінігі

Дағдарысты басқарудың түрлері

Экономикалық цикл түрлері және олардың себептері

Пәндер