Мектепке психологиялық даярлықты анықтау әдістері

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

«Педагогика» факультеті

Семей

2015ж

Орындаған: п-223 топ студенті

Әлімбаева Арай

Тексерген: Жакпарова Г. А.

Психодиагностиканың әдістерінің түрлері

Қатаң ережесі бар әдістер (тест, сұрақша, проективті техника және психофизиологиялық әдістемелер жатады)

Қатаң ережесіз әдістер (бақылау, әңгімелесу, сұрақтар, жемістік іс-әрекеті талдау.

Қатаң ережесі бар әдістер

Қатаң ережелері бар әдістерге зерттеу процедуралардың (инструкцияны дәл сақтау материалдық көрсету тәсілдері дәл анықтау, тексерушінің іс-әрекетіне зерттеуді жүргізушімен араласпау) стандарттау (нәтижені бағалаунормасының және критерилерінің болмауы) сенімділік және жарамдылық тән.

Бұл әдістер диагностиканың хабарды қысқа уақытта жинауға көмектеседі. Алынған нәтижелері арқылы жеке адамды салыстыруға сандық және сапалық көмектесу жүреді.

Қатаң ережесіз әдістер

Бұл тәсілдер зерттеу пәні ретінде обьяктивтілікке нашар берілетін бағасы мағлұматтар береді жіне жие өзгеріске ұшырайтын психикалық құбылыстар зерттейді.

Қатаң ережесіз әдістер көп еңбек етуді талап етеді (бақылаулар бірнеше айларға созылуы мүмкін) және психодиагностиканың кәсібитәжірибесіне байланысты. Психологиялық әңгіме бақылаудыңөткізудің жоғары деңгейдегі мәдениеттерінің болуы. Зерттеудің нәтижесіне кездейсоқ жағымсыз факторлардың әсер етуі болуы мүмкін.

Тең дәрежедегі қатаң ережелі және қатаң ережесіз әдістер бір-бірімен байланысуы керек.

Қатаң ережені сақтайтын әдістеме:

Тест(ағыл. Тексеру, сынау, байқау) . Тест стандартталған зерттеу уақыты қысқа сандық жекелей психадиагностиканың анықталған әдіс. Тест 3 негіз бойынша жіктеледі:

Формасы

Мазмұны

Мақсаты

Формасына байланысты тест түрлері:

Жекелей - әдістеменің бір түрі, тәжірибесі мен тексерушінің бірде-бір қарым-қатынасы.

Топтық - бұл методиканың бір типі бір уақытта өте үлкен топтағы адамдар мен тексеру жүргізуге мүмкіндік береді (брнеше жүздеген адамдарға дейін)

Ауызша - бұл тестерге көбінесе жекелей тестер жатады, ауызша тестер кейбір жағдайларғ тәрбиешісінің өз бетімен қайталауы мүмкін.

Жазбаша - топтық тестер. Жазбша тестерде жауап беру тексерулермен немесе тесттік дәптерге және арнайы дайындалған жауап бланкісінде жазбаша жауаптар ашық және жабқ түрде болуы мүмкін.

Бланкылы - (басқа кең танымал атаулары

қарандаш және қағаз) жеке бланкі және дәптері, брошюр, қолданылуына байланысты нұсқаулықтар, тасырмалардың өзі, және жауаптарының өзі және жауаптарының бір формасы берілген түрі.

Заттық - тапсырманың материалды заттар түрінд беріледі, кубиктер, карточкалар, геометриялық, техникалық құрылымдар мен конструкцияның түйіндері және т. б. Заттың тестер көбіне жекелей өткізіледі.

Ақпаратты - арнаулы техникалық белгілер немесе арнаулы құрылғыларды зерттеу жүргізу үшін немесе тіркеу жүргізу үшн қолданылатын әдістемелер түрі.

Компьютерлі - Бұл автоматтандырылған дилы түріндегі және ЭВМ түріндегі тест түрі.

Вербальды - жұмыстың негізгі мазмұны операциялық ұғымдар болып табылады, ойлау іс-әрекеті сөзді ойлау жүйесінде қолдану.

Вербальді емес - бұл әдістеменің мынадай үлгісі тестілік материал көрнекі білімінде ұсынылады.

Мазмұнына баланысты жіктелуі:

Интеллект тесті немесе ақыл-ой тесті - бұл ойлау қызметі мен танымдық процестерді дамту деңгейлерін талдауға арналған.

Қабілер тестері - түрліше қызметті меңгеру мүмкіндігі бағалауға арналған.

Жетістік тестері - оқытудан кейінгі білім, білік, іс-әрекет ете алуды дамытуды бағалауға арналған.

Жеке бас тестері - эмоционалды еріктік қасиетті бағалауға арналған.

Мақсатына қарай жіктелуі:

Баланың ойлауы қиялы, зейінінің жекелей ерекшеліктері жайлы, психологиялық мінездеме мақсатында.

Білім беру жүйесінде пайдаланылады (оқытудың әдістері мен тиімділігін анқытау)

Колледж, институт, университетке қабылдауда пайдаланады.

Өзін-өзі тану, өзін-өзі дамыту мінез-құлқын түзеу мақсатында

Жұмыс орындарында мамандарды іріктеу.

Психикалық әдістер келесідей бөлінеді:

Жауап формасына қарай: ауызша, жазбаша

Зерттеушілер санына қарай: индивидуалды, топтық.

Міндеттің бір жақтығына қарай: гологенді, гетерегенді.

Бағыттылығына бойынша: жылдамдық, күштілік, тұлғааралық, қатынаста дамыту, диагностикалау

Кемелділігіне байланысты: жалғызділікті, тестік батарея.

Тағайндалуы бойынша: жалпы диагностикалық, кәсіби жарамдық.

Алынған нәтижеге диагностикалық әсері бойынша: объктивті, субьективті.

Баланың мектепке даярлығын диагностикалау әдістері

Диагностикалау параметрлері

Ұсынылған диагностикалық әдістер

Баланың мектепке қабылдауындағы даму деңгейін диагностикалау.

1. Қабылдауының дамуы:

Л. А. Венгердің «Эталондар» әдісі (4-5, 5 жас) .

2. Есте сақтауының дамуы:

«10 сөз» тесті (4-6 жас) .

3. Ойлауының дамуы:

«Реттілікпен орналасқан суреттер» тест (Бине) - (5-7 жас) ;

4. Креативтілігінің дамуы:

«Салып аяқта» тесті (4-10 жас) ;

Мектепке даярлығын анқтау

«Мотивациалық дайындық» тесті (А. Л. Венгер)

Тұлғааралық қарым - қатынасын анықтау

- «Екі үйшік» тесті (4-7 жас) ;

Л. А. Венгердің «Эталондар» әдісі (4-5, 5 жас) (қабылдауының дамуы)

Әдістің барысы: Балаға 4 бағамдарға бөлінген 16 сурет бөліктерінен тұратын суретті береді. Және де 4 этолон фигураларын береді:

Бала этолндар бойынға бағытталып, суреттерді қою керек. (Әр этолонға ұқсас суретті табу)

Дұрыс жауабы:

Етік, ит, көлік, бесік арба

шынаяқ, саңырауқұлақ, баскиім, себет

алмұрт, шам, матрешка, гитара

пирамида, қуыршақ, сәбіз, жаңғақ

Нәтижесі: Ең жоғарғы балл - 32 балл. Дұрыс суретті таңдамау немесе қалдырып кеткен үшін 1 балл алынады. 1-ші деңгей. Синкреттік бағдарлау. қандай да бір этолонға мүлдем ұқсамайтын суретті таңдау 2-ші деңгей. Аралас бағдарлау. Жеңіл этолондарды табу(етік, иттің басы), ал қиындарын (себет) таба алмау 3-ші деңгей. Адекватты бағдарлау. 1 немес 2 қате жибереді. Этолондарды жеңіл бағдарлай алады.

«10 сөз» тесті (4-6 жас) . (Есте сақтауының дамуы) Ойынның барысы: балаға 10 суреттен тұратын карточка беріледі. Бала карточкаға 2-3 минут қарап есіне сақтауы қажет. 20-30 минут өткеннен кейін баладан суреттегі заттарды сұрайды. Нәтижесі: Әр есіне сақтаған затқа 1 баллдан беріледі. 4-6 затты есіне сақтауы қалыпты болып табылады.

«Реттілікпен орналасқан суреттер» тест (Бине) (5-7 жас) (Ойлауының дамуы) Ойынның барысы: Балаға бірнеше бір бірімен байланысты карточкалар беріледі. Бала бұл карточкаларды түсінікті етіп реттілігімен орналастыру керек. Бала суреттерді орналастырып болғаннан кейін оны әңгімелеп беру қажет. Егер балада реттілікпен қою кезінде қателік болып, әңгімелеу кезінде бала оны байқаса түсеуіне болады, ал байқамай түзмей кетсе, оған көмектесуге болмайды. Нәтижесі: Егер бала қателескен болса 1 баллдан лынып отырады. Максималды балл карточканың көлеміне байланысты.

«Салып аяқта» тесті (4-10 жас) (Креативтілігінің дамуы) Ойынның барысы: Балаға мынадай екі түрлі фигуралар беріледі.

1-ші өткізгенді 1-ші комплектісін өткізеді, ал 2-шісін келесі қайталау кезінде немесе бір жылдан кейін өткізеді.

Балаға фигураларды аяқтап салуға беріледі.

Нәтижесі:

Төмен деңгей: бала берілген фигуранын жанынан өзінің суретін салуы мүмкін немесе затсыз бейне (сызық) салу.

Орташа деңгей: бала барлық немесе көбін аяқтап салуы мүмкін, бірақ суреттері қарапайым деталдары жок өзімен немесе, басқа балалармен қайталанып салынуы мүмкін.

Жоғары деңгей: Жүйелі деталдарымен өзгеше өзімен және ешкіммен қайталанбаған суреттер салуы.

Балаға фигураларды аяқтап салуға беріледі.

Нәтижесі:

Төмен деңгей: бала берілген фигуранын жанынан өзінің суретін салуы мүмкін немесе затсыз бейне (сызық) салу.

Жоғары деңгей: Жүйелі деталдарымен өзгеше өзімен және ешкіммен қайталанбаған суреттер салуы.

«Мотивациалық дайындық» тесті (А. Л. Венгер) Ойынның барысы: Балаға төмендегі сұрақтар қойылады. 1. Егер екі мектеп болса - біреуінде қазақ тілі, математика, оқыту, ән-күй, суретсалу және дене шынықтыру, ал екіншісі - тек қана ән-күй, сурет салу және дене шынықтыру, - сен қай мектепте оқығың келер еді? 2. Егер екі мектеп болса - біреуі қоңырау мен сабақпен, ал екіншісі - ешқандай сабақсыз тек қана қоңыраумен болса. Сен қай мектепте оқығың келер еді? 3. Егер екі мектеп болса - біреуінде дұрыс жауап үшін жақсы 4-5 деген баға қойса, ал екіншісінде ойыншықтар мен тәттілер берсе. Сен қай мектепте оқығың келер еді? 4. Егер екі мектеп болса - біреуінде тек қана мұғалімнің рұқсатымен ғана қол көтеріп, тұруға болады, ал екіншісінде өзің білген нәрселерді істегің келеді. Сен қай мектепте оқығың келер еді?