Аударма кә сібінің лингвистикалық ерекшеліктері

Презентация қосу

Аударма кәсібінің
лингвистикалық
ерекшеліктері
Латынша аударманы басқа жеткізу т үрлерінен, мысалы
translation studii – «білімді жеткізу, «передача знаний»
және translation imperii, «билікті жеткізу», «передача
власти» ажырату үшін «тілдерді жеткізу» translatio
linguarum, «передача языков») деген ұғымды қолдан ған.
Сабақта да, баспада да е ң бірінші тіл мәселелері
аударманы талдағанда қарастырады. Аударма жасай
білуді сол тілде оқып, шет тілді түсінудің жетілген
формасы деп қарастырған. Аударма теориясы
салыстырмалы әдебиеттанудың, қолданбалы
лингвистиканың, филологияның арнайы б өлімі деп
саналған.
Аудару өнеріне оқыту басқа тілдегі тұтас мәтінні ң, с өз
тіркесінің, сөздің мағыналарын жеткізу айналасында
қарастырылады. Аударма теориясыны ң Цицерон кезінен
(біздің заманымызға дейінгі бірінші ғасыр) бері тарихи
негізгі мәселе- мәтінді лингвистикалы қ б өлшектеу, я ғни
аударманың негізгі бірлігі қандай болу керектігі. Егер
сөз болса, онда аударма сөзбе-сөз болады, не с өз тіркес,
сөйлем болса, онда еркін, мағыналы қ аударма пайда
болады. Қазіргі заманның белгілі аударма теоретиктері –
Дж. К. Кэтфорд, Корней Чуковский, Валентин Гарсия
Йебра, Юджин А. Найда, Жан-Поль Вине ж әне Жан
Дарбельне, Питер Ньюмарк, Бэзил Хэйтим ж әне Иан
Мэйсон- бұлар лингвисттер, сонды қтан к өп жа ғдайда
тіпті тұтасынан аударма тілмен жұмыс деп танылады.
Лингвистика өзінің бүкіл даму
тарихында тек қана аударманың
эквиваленттілігінен басқа
кезкелген аударманың
сенімділігіне қатысты. Соңғы
уақытта лингвист–
аударматанушылар
эквиваленттіліктің тар аясынан
шыға бастады. Егер адам тілді
жақсы білсе, ал мәтін
синтаксистік және
семантикалық ережелерді
қанағаттандырса, түсінуде
қиындық тумайды.
Аудармашы сөйлеу әрекеттерін өзгертумен
айналысады.
Дж. Л. Остин кітабының атынан “Сөйлеу әрекеттерін
қалай жасау” және тілді жан-жақты баяндау тіл
дегеніміз сөйлеу әрекеттері деген сөздер алынған.
Аудармашының сөйлеу әрекеттерінің аздаған
өзгешелігі алғашқы мәтін авторының сөйлеу әрекеттерін
қалпына келтіру екеніне айналасында ғы адамдарды
сендіру мақсаты тұр. Мұнда басқаларға еліктеп, қандай
сөйлеу әрекеттерін тапсырыс беруші аударманы д әл,
нақты және кәсіби деп қабылдағаны керек.
Аудармашылар вербалды құралдардың көмегімен
әрекеттер жасайды. Аудармашының вербалды
әрекеттерінің бар бағыты эквивалентілікке ұмтылу болып
табылады. Тапсырыс беруші әр уақытта осыны талап
етеді, ал аудармашы әр кезеңде тапсырыс берушіні ң
талаптарын орындауға тырысады
Эквивалентілікке ұмтылу аудармашыны ң маңызды
сөйлеу әрекеттері болып табылады. Аудармашы
сөздермен басқа да әрекеттерді жасайды нашар м әтінді
түзетуге, оқырманға саяси не моралдық саба қ беруге,
әсіресе үгіт материалдарын қажетті әсер ту ғызу ға,
жарнаманы не көркем шығарма аудармаларына та ғысын
тағы. Эквиваленттікке ұмтылу аудармашыны ң вербалды
әрекеттерінің өте маңызды, аудармаға бағынатын,
жалғыз әрекет емес. Аударма теориясын осы ған ғана
негіздеуге болмайды. Біз аудармашының лингвистикалы қ
зерттеулерін оның жалпы кәсіби қызметіне қосу ға
мүмкіндік алдық, сол сияқты оның қызметінің саяси,
экономикалық, мәдени контекстіне де қосады.
Аудармашы аударманың
эквиваленттілігіне ұмтылу
тапсырыс берушінің талаптарынан
туындайды, өзінің кәсіби
сенімділігін дәлелдеу үшін, жалпы
мәдени нормаға сәйкестігін,
мәтінде не болу керектігінің
дұрыстығын іске асырады. Егер
аударманы вербалды әрекеттер
жиынтығы деп қараса, онда
аударманың лингвистикалық жағы
аудармашының нақты өмірдегі
басқа да әрекеттерімен бір қатарда
тұрады.
Тапсырыс берушіден не агенттіктен аударуға мәтін
алғанда, аудармашы мәтін қандай, оның атқаратын
қызметі, қандай белгілеріне қарап, тапсырыс беруші
аударма сапасын қалай бағалайтынын түсіну керек.
Британ жүйесінің бірліктерін метрлікке аудару,
форматын өзгерту, айдың күнін басқа ай күнін
тағысын тағыларын локализациялау қажеттілігін
анықтайды.

Ұқсас жұмыстар

АУДАРМА КӘСІБІНІҢ ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Аудармашының лингвистикалық ерекшеліктері

АУДАРМА КӘСІБІНІҢ ЛИГВИСТИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Аударма үрдісінің лингвистикалық ерекшелігі

Аудармашыға нұсқау

Аударма үрдісінің лингвистикалық ерекшеліктері

Аударма кәсібінің лингвистикалық қырлары

Аударма сапасына қойылатын талаптар

АУДАРМА СӨЗДІК

Темір өнеркәсібі

Пәндер