Полимерлердің құрылымы және синтезі туралы

Презентация қосу

Полимерлердің
құрылымы және синтезі
Орындаған: Альжапарова Асем
Жоғары молекулалы
қосылыстарды қысқаша
ЖМҚ деп стандартты
атауға немесе
"полимерлер" деуге
болады. Полимерлер (грек.
"поли"—көп, "мерос"—
бөлшек) ондаған және
жүздеген мың, кейде
миллиондаған атомдардан Олардың ішіндегі ең
тұратын үлкен қарапайымы — полиэтилен,
молекулалар. Жоғары оның мономері — этилен.
молекулалы қосылыстар
мономерлер тізбегінен
тұрады.
Полимерлер
Таби
Құрылым буындарының саны полимерлену дәрежесі – n
деп аталады, оның сан мәні 1000-нан 1 млн-ға жуық болуы
мүмкін. Іс жүзінде кез келген полимерлер — құрамы және
химиялық құрылысы бірдей, тек құрылым буын саны әр
түрлі бірнеше макромолекуланың қоспасы. Егер құрылым
буындары әр түрлі болса, онда сополимер деп атайды.

Полимер синтезделетін кіші молекулалы зат мономер
деп аталады. ЖМҚ кұрамының күрделілігі оның
молекулалық массасының да өте үлкен болуын
қамтамасыз етеді. "Үлкен", "кіші" деген сөздер
салыстырмалы шартты түрде қолданылады. Сондықтан
Мr < 500 болса, кіші молекулалы, Мг >5000 болса,
жоғары молекулалы қосылыс деп саналады. Ал 500 <
Мг<5000 болса, онда олигомер (грек. "олигос" — "көп
емес, шамалы" деген мағынаны білдіреді) деп аталады.
Полимерлердің
пішіні
Полимерлердің ірі макромолекулаларының пішіні әр түрлі
болады. Оларды: ''сызықтық, тармақты'' немесе'' торлы'' және
''кеңістіктік'', т.б. деп бөледі. Табиғи полимерлерден целлюлоза мен
табиғи каучуктың құрылымдары сызықты, ал синтетикалық
полимерлерден капрон, төменгі қысымда өндірілетін полиэтилен
сызықты болады. Тармақты құрылымды полимерлерге: крахмал,
полипропилен жатады. Жүн, резеңке мен фенолформальдегид
полимерлерінің құрылымдары кеңістік болады.
Жоғары молекулалы қосылыстарды
синтездеу әдістері
Жоғары молекулалы қосылыстарды алудың негізгі әдістері
— поликонденсациялану және полимерлену реакциялары. Кіші
молекулалы мономерлердің жоғары молекулалы полимер
молекулаларына бірігуінің үш түрлі әдісін атауға болады:

қанықпағ ан көмірсутектердің еселі байланысының үзілуі немесе тұйық
тізбектердің ашылуы есебінен;

эфирлік байланыстардық түзілуі — С — О — С — есебінен;

функционалдық топтар арқылы амидтік байланыстардың түзілуі — С —
N — есебінен
Поликонденсация реакциялары
Поликонденсация реакцияларына, әдетте, қосфункциялы (бифункциялы)
немесе көпфункциялы мономерлер катысады. Олар бір-бірімен
әрекеттескенде, қарапайым кіші молекулалы затты (к өбіне суды) б өле отырып
бірігеді. Поликонденсация процесі сатылап ж үреді: бір молекуладан кейін
келесісі қосылып жалғасады. Аралық өнімдері — т ұра қты қосылыстар, әрі
қарай процесс барысында олардың үнемі белсенділігін арттырып отыру
қажет. Ол үшін көбіне температураны жоғарылатады. Сонда әрекеттесуші
заттарды біртіндеп қыздырғанда молекулалық массасы да өседі.
Полимерлену
реакциясы
Полимерлену реакциясы еселі (қос, үш) байланыстарды ң есебінен немесе
тұйық тізбектердің ашылу салдарынан жүзеге асады. Мономерде реакция ға
қабілетті бір топша болса жеткілікті. Полимерлену инициаторды ң әсерінен
тізбекті процесс түрінде жүреді.
Инициатор ретінде бос радикалдарға жеңіл айырылатын заттар қолданылады.
Радикалдар мономер молекулаларын радикалдық түрге айналдырып,
полимерленудің тізбекті реакцияларының басталуына себепші болады.
Мысалы, стирол бензоил пероксидінің әсерінен полистиролға айналады.
Полимерлердің
қасиеттері
Полимерлердің молекулалық массасы әр түрлі
және құрылымының айрықша сипаты болуына
байланысты, олардың қасиеттерінің кіші
молекулалы заттардың қасиеттерінен
айтарлықтай өзгешелігі болады. Кіші
молекулалы заттар, әдетте, өздеріне тән балқу,
қайнау температураларымен және басқа да
тұрақты шамалармен, яғни константалармен
сипатталады.
Жоғары молекулалы қосылыстардың бірінші
ерекшелігі — мүлде жаңа орташа молекулалық
масса түсінігінің болуы. Кіші молекулалы заттар
қасиеттерінің тұрақты болуы, олардың
молекулалық массаларының тұрақтылығында,
ал жоғары молекулалы қосылыстардың
молекулалық массасы құрылым буындарының
санына байланысты өзгеріп отырады. Осыған
сәйкес қасиеттері де елеулі түрде өзгереді.
Ұзындықтары әр түрлі, бірақ бірдей химиялық
буындардан тұратын макромолекулалар
Полимерлер механикалық берік келеді, әсіресе кеңістіктік
құрылымды полимерлер ерекше берік болады. Беріктік қасиет
полимерлердің тармақталу дәрежесі мен типіне байланысты. Тіпті
молекулааралық байланыстар үлкейген сайын заттың қаттылығы да
арта түседі, серпімділік модулі артып, салыстырмалы деформациялығы
азаяды. Торлы құрылымды (кеңістіктік) полимердің қасиеттері алмаз
тәрізді кристалл заттардың қасиеттеріне жақындайды. Сонымен
полимерлердің беріктігіне әсер ететін факторлар қатарына
молекулалық массасы, табиғаты, макро-молекулалардың бағдарлануы,
құрылымдарының сипаты, тізбектерінің тігілу дәрежесі және т.б.
жатады.
Полимердің электр өткізгіштігі, әдетте, өте нашар. Олардың
электрлік қасиетіне оған электр өрісін бергенде көрсететін қасиеттері
сияқты диэлектриктер, жартылай өткізгіштер және электр өткізгіштер
болып бөлінеді. Көптеген полюсті және полюссіз полимерлер
диэлектриктерге жатады. Диэлектриктерге өте ұсақталған электр
өткізгіш толтырғыштар (техникалық көміртек-графит, ұсақталған
металдар) енгізілсе, электр өткізгіш материалдар алынады.
Полимерлердің жылу өткізгіштігі нашар. Жылуөткізгіштік дегеніміз —
жылудың полимердің жылырақ бөлігінен суығырақ жеріне
тасымалдануынан температураның теңесу процесі.
Полимерлердің қолдану аясын кеңейте түсуге мүмкіндік беретін
қасиеттерінің қатарына жеңілдігін, химиялық тұрақтылығын, әсемдігін
және т.б. жатқызуға болады.
Полимерлердің қолданылуы
Жоғары молекулалы қосылыстар
машина жасауда, құрылыста, ауыл
шаруашылығында, электртехникада,
медицинада, т.б. көптеген салаларда
кеңінен қолданылады. Полимер
бұйымдарының бұрын байқалмаған
қасиеттері анықталып, өндіріске
енгізілуде. Сондықтан полимер
бұйымдары адамзат игілігіне айналып,
техникалық өнердің, ғылымның жаңа
қырынан дамуына өзіндік үлесін
қосуда. Полимерлердің маңызы зор.
Сондықтан оларды өндіру мен тиімді
пайдалану — халық шаруашылығын
дамытудағы негізгі бағыттардың бірі.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Полимерлердің құрылымы және синтезі

Полимерлердің құрылымы мен синтезі

ПОЛИМЕРЛЕРДІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Табиғи, жасанды және синтетикалық ЖМҚ алу тәсілдері

Полимерлер өндірісі

Эпоксидті материалдар

ЖОҒАРЫ МОЛЕКУЛАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАР ХИМИЯСЫ

Физиологиялық белсенді полимерлер

МЕДИЦИНАДА ЖМҚ ҚОЛДАНУ

Полимерлердің еру термодинамикасы

Пәндер