Кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің жауапкершілігі

Орындаған: Мақышева Аяулым

ФН-407

Кәсіпкерлердің жауапкершілігі деп мемлекеттің, қызметкерлердің, клиенттердің, шаруашылық жүргізу субъектілерін құқықтарын бұзуга, орындалмаған (келісімшарттық) міндеттемелерді қалпына келтіруге бағытталған белгілі бір іс-әрекеттерді жасау қажеттілігін, міндетін түсінеді.

Кәсіпкерлер өз қызметін жүзеге асыру кезінде орын алған заң бұзушылықтарға байлансыты белгілі бір жауапкершілікке болады. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңында мемлекеттік бақылауды, лицензиялауды жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың жауапкершілік нысандары мен жалпы шарттары (9-бөлім), жеке кәсіпкерлік суъектілерінің жауаапкершіліктері (10-бөлім), сондай-ақ, дара кәсіпкерліктің жауапкершіліктері (7-бап) белгіленген.

Кәсіпкерлік -құқықтық жауапкершіліктердің ерекшелігі келесілермен сипатталады:

Заңмен беллгіленген тәртіппен тіркелген және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын тұлғалар ғана жауапкершілік субъектілері бола алады (яғни, кез-келген азаматтар емес, кәсіпкерлік мәртебесі бар тұлғалар) ;

Жауапкелшілік субъектісінің экономикалық мүдделеріне ықпал ету, қолайсыз экономикалық салдарлар түрлерінде (мүліктік және мүліктік емес сипаттағы) жауапкершілік туындайды ;

Шаруашылық жүргізу қағидаларын жекелей бұзғаны немесе кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруда нақты бұзғаны үшін, сондай-ақ кезең ішінде теріс сипатқа ие болған қызметтің жалпы нәтижелері (оң нәтижеге жете алмағаны үшін) үшін жауапкершілік пайда болады.

Кәсіпкерлік-құқықтық жауапкершілік мынадай функцияларды орындайды :

Заңдық жауапкершілік түрлерінің жіктелуіне қатысты әртүрлі тәсілдер бар. Олардың қатарына мынадай жіктемелерді жатқызуға болады:

қолданудың негізгі мақсатына байланысты: жазалаушы және орын толтырушы (айыппұлдық) жауапкершілік;

құқық бұзушылықтың түрлері мен қолданылатын санкцияларының сипатына байланысты: азаматтық-құқықтық, қылмыстық, әкімшілік, тәртіптік, материалдық (мүліктік) жауапкершілік;

санкцияларды қолдау тәртіьі бойынша: соттық және әкімшілік жауапкершілік;

құқық бұзу субъектісі бойынша: дербес және ұжымдық жауапкершілік;

жауапкершіліктің туфндау және оны іске асыру тәсілі бойынша: құқық бұзу фактісі салдарынан заңнан тікелей туындлайтын жауапкершілік және құқық бұзу туралы істі емлекеттік органдардың тексеруі кезінде заң негізінде туындайтын жауапкершілік.

«Жеке кәсіпкерлік» туралы заңда жауапкершіліктің негізгі 2 түрі қарастырылған:

мемлекеттік бақылауды және лицензиялауды жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың жауапкершілігі;

жеке кәсіпкерлік субъектілерінің (соның ішінде дара кәсіпкерлердің) жауапкершілігі.

Мемлекеттік органдар мен ондағы лауазымды тұлғаларды мынадай жағдайларда ҚР заңдарымен белгіленген жауапкершілікте болады:

Жеке кәсіпкерлік субъектісі туралы ақпаратты таратқаны үшін (жеке кәсіпкерлік субъектісінің келісімінсіз ақпаратты тарату натижесінде келтірілген зиянның орны толтырылуы тиіс) ;

Жеке кәсіпкерлік қызметіне заңсыз кедергі жасайтын кез келген іс-әрекеті (әрекетсіздігі) үшін;

Жеке кәсіпкерлік субъектісіне тексеру жүргізудің белгіленген тәртібін бұзған жағдайда (тексеруді негізсіз тағайындау, акті шығармай және оны құқықтық статистика органында тіркемей тексеру жүргізу, құжаттаржы заңсыз алып қою, материалдық құндылықтарды заңсыз түгендеу, өндірісті тоқтата тұру, артық анықтамалар толтыру, негізсіз сұрау салуларды талап ету және өзге де жағдайларда) .

Жеке кәсіпкерлік субъектілері келесілер үшін жауапкершілікте болады:

ҚР заңнамасын бұзғаны үшін;

ҚР жосықсыз бәсеке, демпингке қарсы шаралар туралы заңнамасын бұзғаны үшін;

ҚР тауарлар иморты кезінде ішкі рынокты қорғау шаралары туралы заңнамасын бұзғаны үшін;

Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің негізгі белгілері ретінде мыналарды атауға болады:

Ол заң бұзушылыққа мемлекеттік-құқықтық ықпал ету нысандарының бірі ғана;

Ол мүліктік сипатқа ие болады және заң бұзушыға мүліктік негізде ықпал ете алады;

Ол азаматтық құқықтар мен міндеттерді бұзуға жол берген адамдарға жазалау шараларын қолданумен байланысты тиімсіз мүліктік зардап шегу мүмкіндігін жүктеуді білдіреді.

Қазақстан Республикасының еңбек кодексінің 197-бабына сәйкес, қызметкердің жұмыс берушіге келтірілген залал үшін толық материалдық жауапкершілікте болу жағдайлары мынадай:

Қызметкерлерге толық материалдық жауапкершілікті өзіне алу туралы жазбаша шарт негізінде берілген мүліктің және басқа да бағалы заттардың сақталуы қамтамасыз етілмесе;

Қызметкер біржолғы құжат бойынша есебіне алған мүліктің және басқа да бағалы заттардың сақталуын қамтамасыз етпесе;

Алкогольдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық (токсикомания) масаңдылық (соларға ұқсас) жағдайларда залал келтірілсе;

Материалдар, жартылай фабрикаттар, бұйымдар (өнімдер), оның ішінде оларды әзірлеу кезіндегіні қоса алғанда, сондай-ақ жұмыс беруші қызметкерге пайдалануға берген құрал-саймандар, өлшеуіш аспаптар, арнайы киімдер мен басқа заттар кем шықса, қасақана жойылса немесе қасақана бүлдірілсе;

Қызметкердің Қазақстан Республикасының заңнамасында берілген тәртіппен расталған заңсыз іс-әрекеттерінен залал келтірілген жағдайларда.

Қызметкердің толық жауапкершілігі туралы жазбаша нысанда шарт жасау қажеттілігі заңнамамен белгіленген. Яғни, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 168-бабында толық жеке және ұжымдық (ортақ) материалдық жауапкершілік туралы шарттар жөнінде қарастырылған. Демек келесідей екі түрде жасалады:

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпкерлік қызметтің заңдылығы

Кәсіпкерлік субъектілері мен мемлекеттің заңдылық

Кәсіпкерлердің әкімшілік жауапкершілігі

Кәсіпкерліктің мәні және міндеттері

Жеке кәсіпкерліктің ұйымдастырушылық - құқықтық нысандары

Кәсіпкерлік қызметті несиелеу

Кәсіпкерлік субъектілері

КƏСІПКЕР

КӘСІПКЕРЛІК туралы

Қылмыстық жауапкершілік

Пәндер