Бірлестіктер экологиясы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік
университеті
1. Бірлестіктер экологиясы және экожүйедегі энергия.
Табиғи қорлар және оларды тиімді пайдалану. 2. Әлемдегі
және Қазақстандағы демографиялық жағдай, және
азық-түлік мәселесі.(2014-20015 ж) 3. Өнеркәсіп пен ауыл
шаруашылығында қалдықты технологиялар енгізу.

Орындаған: Манасова А.Т.
Тобы: ВС-403
Тексерген :Мурзалимова А. К.

Семей, 2015
Бірлестіктер экологиясы.
Синэкология (грекше syn — бірге және экология) — популяцияның, табиғи
бірлестіктердің және экожүйенің бір-бірімен өзара және қоршаған
ортамен қарым-қатынасын зерттейтін экология бөлімі.
Синэкология Брюссельде өткен ІІІ Халықаралық ботаникалы қ конгресте
(1910) экологияның жеке бөлімі ретінде танылды. Синэкология
қазіргі фитоценология ғылымының баламасы ретінде қолданылады. Кейіннен
синэкологияның зерттейтін нысандарының
құрамына микроорганизмдер,саңырауқұлақтар және жануарлар жатқызылды
. Қазіргі кезде синэкология биоэкологияның бір саласы деп қарастырылады.
Бұл терминді алғаш рет ұсынған швейцариялық ботаник К.Шретер болды.
Синэкологияның қалыптасуына даниялық гидробиолог К.Мебиустың (1825
— 1908) Солтүстік теңіздің таяз жағалауын мекендейтінустрица ұлуларыны ң
тіршілігін жан-жақты зерттеуі үлкен әсер етті. Ол устрица ұлуларыны ң
тіршілік әрекетіне судың тұздылығы, температурасы, мекен ететін ортасы,
сондай-ақ ұлулармен бірге тіршілік ететін бас қа да организмдерді ң бір-біріне
әсері туралы қорытынды жасай отырып, ондай табиғи бірлестікті “bіocenosіs”
деп атауды ұсынды. Қазіргі уақытта синэкология табиғи
бірлестіктердегі энергия алмасу, қоректік тізбек, кеңістік пен уа қыт қа тікелей
қатысы бар биологиялық сан алуан тіршілік, биогенді элементтерді ң
айналымы, эволюциясы, организмдердің бір-бірімен қарым-қатынасы, таби ғи
бірлестіктерді басқару, т.б. көптеген мәселелерді
Экожүйедегі энергия.
Энергия- материяның барлық түрлерінің өзара әсері мен
қозғалысының жалпы сандық өлшемі. Ол табиғат
құбылыстарын біріктіреді. Жүйедегі энергияның өзгеруі
жұмыс орындалған кезде жүреді.
Термодинамиканың бірінші заңы- энергияның сақталу заңы-
табиғаттағы энергия жоқтан пайда болмайды, жоғалып
кетпейді. Ол тек бір түрден екінші түрге айналады. Ал энергия
тұрақты болып қалады.
Термодинамиканың екінші заңы-энергияның өзгерісімен
байланысты процестер тек энергия концентрленген түрден
таралған күйге өткенде ғана жүре алады. 1935 жылы атақты
биолог Э. Бауэр былай деді : “ Тірі жүйелер еш уақытта тепе-
теңдікте болмайды,және өзінің бос энергиясы есебінен үнемі
сыртқы орта жағдайларына сай физика мен химия заңдары
талап ететін тепе-теңдікке қарсы жұмыс жасайды...”деген.
Табиғи қорлар ,тиімді
пайдалану.
Табиғи қорларға адам
пайдаланатын және
материалдық
игіліктерді жасау үшін
қолданылатын табиғат
ресурстары
объектілері
жатады.Табиғи қорлар
жіктелуі:атмосфералық
су, өсімдіктер,
жануарлар, топырақ,
қазба байлықтар,
энергетикалық және т.б
Қазақстандағы табиғи қорларды тиімді пайдалану республиканың
даму болашағы үшін маңызы зор. Алайда аумақты игеруге қатаң табиғат
жағдайлары кедергі келтіреді. Табиғи қорларды игеру мәселесі табиғатты қорғаудың
түйінді мәселелерін де туғызады. Табиғи қорларды игерудегі жіберілген қателіктер
табиғаттың қай қоры болмасын таусылмайды деген жаңсақ үғымның үстем болуына
байланысты болды. Осының салдарынан табиғаттағы тепе-теңдік бұзылды. Мұны су
қорын пайдалану мысалынан айқын көруге болады.
Республика үшін су қорын тиімді пайдаланудың маңызы зор. Өйткені дамып келе
жатқан өнеркәсіп пен суармалы егіншілік алқаптарының ұлғаюы суды көп қажет етеді.
Еліміздегі қазір қалыптасқан экологиялық жағдайда өзен суының ластанып немесе
құмға сіңіп, ысырап болып жатқаны белгілі. Су қорларының дұрыс пайдаланылмауы,
адамның шаруашылық әрекеті нәтижесінде су режимінің өзгеруі өз кезегінде
табиғаттың басқа компоненттерінің өзгеруіне әкеп соқты. Оңтүстік Қазақстанның
күріш егістіктерінде осындай қателіктер әсерінен топырақ құнарлы қабатынан
айырылып, сортаңданды. Топырақтағы өзгерістер өсімдік жамылғысының түрлік
құрамына, таралуына кері әсерін тигізді. Бұл тізбектегі өзгерістер тұтас бір аймақты
экологиялық апат аймағына айналдырды. Сонымен табиғат ерекшеліктерін
ескермегендіктен, су қорларын халық шаруашылығына пайдалану мәселелері әзірше
дұрыс шешілмей отыр. Тың және тыңайған жерлерді игеру барысында мыңдаған гектар
жер топырақ, су және жел эрозияларына ұшырады. Алғашқы жылдары өнім біршама
мол болғанымен, кейінгі жылдары бұл керсеткіш төмендеп кетті. Жыртылған жердің
борпылдақ топырағы желдің әрекетінен құнарлы қабатын ұшырып әкетіп, сол жердің
топырағы жел эрозиясына ұшырады. Өйткені топырақтардың құрылымдық
ерекшеліктері ескерілмеді.
Республикадағы шөлейттер мен шөлдер 167 млн га жерді алып жатыр. Суарылған
жағдайда бұл алқапты тек мал жайылымы ретінде ғана пайдалануға болады. Кейінгі
жылдары көлдетіп суландыру жолымен тиісті нәтижеге жету мүмкіншілігі белгілі болып
Әлемдегі және Қазақстандағы
Демографиялық жағдай.
Демография (грекше  demos- халық)  халы қтың   құрылымын, құрамын,
динамикасын  мен көбеюін  қоғамды қ- тарихи т ұр ғыдан  зерттейтін
ғылым,Қазіргі таңда адамзаттың саны  6 млрд. адам ға  жа қын.  Таби ғатта ғы
жануарлар түрлерінің  саны  ортаның  сыйымдылы ғымен  шектеледі. 1 млн. Жыл
юұрын  адам популяциясының  жалпы саны  100 мы ң бол ған, қазір 500 мы ңға
жуық болуы мүмкін.Көптеген мыңжылдықтар бойында  д үние ж үзіні ң халы қ
саны  өте баяу өсті.Кейін жепрдегі  адамдар саны  артты ол я ғни 1600-1990
жылдар аралығында. ХХ  ғасырда  адамзат санын ң артуын  Демографиялы қ
жарылыс дейді. Адам санының  1 млрд,-тан  2 млрд- қа   өсуі   үшін шамамен  107
жыл қажет болса, 1820-1927 ж. Ол 3 млрд-қа дейін 32 жыл 1959ж, 4 млрд- қа 15
жыл, 1974 ж. 5 млрд-қа 13 жыл 1987  ж 6 млрд- қа 12 ж, 1999ж,  халы қ санын ң
соңғы  рет   екі  еселенуіне неб әрі  38  жыл қажет болды. Адамзат тарихы мен
эволюциясындағы   ерекше  факторынан бас қа  халы қ  саныны ң  шектен  тыс
артуын  эпидемиялар мен  аштықтан  болатын    өлім  саныны ң  кмуімен
түсіндіруге болады, 1990-1995 ж дүние жүзіндегі  жалпы туу коэффициенті  24,6
%-ға кеміді.  Әр минут сайын  южепрде 270 бала өмірге келсе,   әр жаста ғы  110
адам дүниеден өтуде. Халық саны 160-қа өсіп отырады.
Ең үлкен өсімді елдер,
болжам.?!
Қытай

Халқымыздың саны 2000 жылы 15.000.000 млн.
адамға жетті, ал енді 1-ші кестеде көргендей,
халқымыздың саны осындай қарқынмен көбейсе 2030
жылы 20.000.000 млн. жетеміз деген үміт бар.
Бірақ еліміздің президенті Н.Назарбаевтың жоспары
бойынша 2015 жылы халық саны 20 млн. болуы
қажет. Сондықтан халықтың санының азайып кетпей,
одан әрі көбеюіне барлығымыз бірдей атсалысайық.
Азық-түлік мәселесі
Елбасы Н. Назарбаев Қазақстан халқына
арнаған 2010 жылғы Жолдауында «Елдің
азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету –
маңызды мәселе. 2014 жылға қарай азық-
түлік өнімдерінің ішкі нарығының 80
пайызын отандық азық-түлік өнімдері
құрауы тиіс. Бізде бұған толық мүмкіндік
бар», – деп бүгінгі таңда ғаламдық
мәселенің біріне айналып отырған азық-
түлік қауіпсіздігі төңірегінде отандық
өнімдердің орнын ерекше атап көрсетіп,
бұл саланы ойдағыдай дамытуға қол
жеткізуіміз керектігін қатаң тапсырды.
Азық-түлік
тапшылығының жылдан-жылға артуының бір факторы ретінде
жоғарыда халық санының өсуін атап, тамаққа сұраныстың бұрынғыдан
еселеніп артып ортырғанын айтсақ, енді бірі соңғы кездегі аграрлық
сектордың дұрыс жолға қойылмай, кенже қалуы деуге әбден болады.
Сөзіміздің дәлелі, еліміздегі ауылшаруашық өнімдері 1990 жылы ішкі
жалпы өнімнің (ІЖӨ) 36 пайызын құраған болса, бүгінде бұл көрсеткіш 4
пайыздан ары аса алмай тұр. Азық-түліктің тек 40 пайызы ғана өзімізде
өндіріліп, қалған 60 пайызы өзгенің бақшасынан тасымалданады. Демек,
бұл тұста аграрлық сектордың рөлі ерекше. Қазіргі ауыл
шаруашылығының шикізаттық сипаты азық-түлік қауіпсіздігіне көп кедергі
келтіріп отыр. Осы орайда технологияның кенже қалып отырғаны қол
байлап, бүгінгі күні елдегі ауыл шаруашылығы өнімдерінің басым бөлігін –
80 пайызын шикізат күйінде шығаруға мәжбүрміз. Яғни азық-түлік
қауіпсіздігі мәселесінде ерекше мәнге ие отандық өнім, оның ішінде ауыл
шаруашылығы өнімдерін өндіру мен өңдеуде үлкен жобаларды қолға
алып, арнайы бағдарламалар негізінде жұмыс жасау керектігі көрініп тұр.

.
Қазақстанның сырттан келетін
азық-түлікке тәуелділігі 2014
жылы 6,2 пайызға төмендеген.
Орталық коммуникациялар
қызметінде агроөнеркәсіп
кешенінің өткен жылғы
қорытындысын жасаған Ауыл
шаруашылығы министрі мұны
тарихи төмендеу деп бағалады.
Еуразиялық экономикалық одаққа
мүше елдерден тауар жеткізу 10
пайызға кеміген. Қазақстан сиыр
еті импортын 42,3 пайызға,
жұмыртқаны 3 есеге, картопты 2
есе және сырттан келетін қияр
көлемін 5 есеге жуық қысқартқан.
Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында
аз қалдықты технологиялар енгізу
Эколог мамандар айтуы бойынша Қазақстан
жерінде өнеркәсіп орындарынан бөлінген 20
млрд. Тоннадан аса қатты қалдықтар бар. Оның
6,7 млрд. –улы, 5 млрд.- тау-кен өндірісінің
үйінділері. Зиянды қалдықтардың көп бөлігі 89%
жер бетіндегі арнайы қоймаларда
жинақталған.Қалдық заттар адам және
қорщаған орта үшін өте қауіпті.Статистика
мәліметтеріне сүйенсек, қалдықтардың елімізде
10% ғана қайта өнделеді,90% сол күйінде
жатыр. Қалдықтарды өңдеу Қазақстан бойынша
Алматы қаласында ғана жүзеге асырылуда.
Аз қалдықты технологияға
мысал...
Аз қалдықты технология ретіндегі
Биотынның болашағы мен экологиялық
пайдасы зор. Жылдан-жылға жер
қойнауындағы мұнай қорының
тапшылығы жаһандық жылыну құбылысы
және қалыптасқан әлемдік экологиялық
ауыр ахуал көлік жанар-жағармайының
балама түрін жасау мәселесінде
адамзатты көптен бері толғандырып
келе жатқан проблема екендігі белгілі.
Қазір дүние жүзінің бірқатар дамыған
мемлекеттер биотынның дамыту
мәселесін қолға алды.
Қорытынды.
Қоршаған орта адамзаттың дамуына әсер
етуші бірден-бір фактор. Ауаның,судың,
топырақтың, ластануы ,қалпына келмейтін
табиғи ресурстарының сарқылуы,
биосфера тұрақтылығының бұзылуы мен
алуантүрлілігінің кемуі, адам
денсаулығының және өмір сүру
жағдайларының нашарлауы күшейіп
отыр. Қазір бұл мәселелерді тепе-теңдікте
ұстап отыру ең өзекті мәселе болып
табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Г. С. Оспанова Г.Т. Бозшатаева
“Экология” 2011 ж. 2тарау,160-163
беттер. 3 тарау 73 бет. 102 -103 бет.

2. А. Т. Қуатбаев “Жалпы
экология”10 тарау, 276 бет.
3. Ғаламтордан алынып, өнделген
материалдар.

Ұқсас жұмыстар

Табиғатты қорғаудың мақсаты - экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Экология ғылымы туралы түсінік. Дара организмдер экологиясы- аутэкология

Бірлестіктер экологиясы және экожүйедегі энергия

Түр аралық байланыс

Популяциялар экологиясы. Популяциялар гомеостазы, оның жалпы қағидалары және динамикасы

Қазақстан қалаларының экологиясы

Орта факторлары, оған бейімделу және тіршілік формалары

Ағзалар мен орта қарым-қатнасы

Жануарлар экологиясы

Экологияның даму кезеңдері

Пәндер