Діни-ағартушы ақынжазушылар

Презентация қосу

ДІНИ-АҒАРТУШЫ
АҚЫН-ЖАЗУШЫЛАР

Орындаған: Жағыбарова.М
Топ:ФИ-311
Тексерген: Қанапияқызы.А.
Бағыттың басты сипаты
Бұл бағыттағы ақын-жазушылар негізінен діни бөлім алып, шы ғысты қ өркениетті м ұрат
т ұт өандықтан замана сыры, қоғамдық-әлеуметтік өзгерістерге сол көз қарас т ұр ғысынан
қарайды.Шығармашылық т ұрғыдан алғанда бұл бағыттағы а қындар өздері н әр ал ған
шығыстың озық үлгілі әдебиетінен үйреніп қана қоймай,шығыс шайырларыны ң к өрнекті
шығармаларының бірсыырасын қазақ тіліне аударды.
Діни-ағартушы бағытта шығармашылық мүмкіндіктері әрт үрлі ақындар е ңбек
етті.Бірақшығармасының мазмұны,т үрі әрқилы,идеялық көз қарастары сан алуан, шеберлік
деңгейі т үрліше болғанымен, бұл бағыттағы ақындарға т ән бірнеше басты белгілер бар .

Екіншіден,бұлар-шығыс әдебиетін,оның
Бірінші белгісі- бұлар- діни т үрлі әдеби мектептерін жетік
мектептерде оқып мұсылманша біліп,көркемдік т әсілдерін өз бойына үйір
білім алған ақын-жазушылар. етип,өз шығармаларын сол деңгейде
жазуға талпынғандар.

Төртінщіден,бұлардың көпшілігі ірі
Үшінщіден,олар қаршайынан діни
медіреселерде білім алып,
тақырыптағы шығармаларды,ертегі- Ташкент,Бұқара,Қазан,Стамбул сияқты діни
аңыздарды, қисса-дастандарды орталықтарда болып,ислами әдебиеттің
жаттап,ондағы кейіпкерлерге еліктеп, классикалық үлгілерімен танысып діни ілімнің
сондағы өсиет-өнегеге қанып өскендер. қыр-сырын жетікменгергендер.
Шәді Жәңгіров (1855-1933)
. Оңтүстік Қазақстан облысының Созақ өңірінде туып-
өскен.Шығыс поэзиясындағы белгілі тақырыптар мен
сюжеттерді өзінше жырлап,идеясы мен мазмұны т ұр ғысынан
жаңа төл туынды жасаған ақын.Сол саладв ңы шы ғармалары:
“Қисса қырық уәзір”(1911), “Назым Ш әһир дәуірім”(1913)
т.бАқын неге екні белгісіз күнделікті өмірді қо ғам жайын аз
жырлап,өткен өмір мысалдары негізінде жалпы
адамгершілікт,ізгілікті насихаттайтын шы ғармаларды басымдау
жазған.Оның діни-ағартушы екендігі шы ғармаларында ертедегі
шығыс әдебиетінде қалыптасқан сопылы қ сарыны ң мол
болуынан көрніс табады.Жастайынан ел басында ғы
ауыртпалықты көріп өскен ақын төл өлеңдерінде ел билеген
әкімдерді,кейбір байларға тін дүниеқоңызды қты,еркін сынап
отырады.Оның: “Бөрбас байға”, “ Отыншы бай ға”, “Бір
молдаға” т.б өлеңдерінде өмір шындығы реалистік т үрде
көрсетілген
НҰРЖАН НАУШАБАЕВ (1859-1919)
Қостанай облысында туып өскен. Діни ағартушы ақын.Ол – діни мектепте
оқыған,дінге деген өзіндік танымы бар ,бұл тақырыпты шығармашылығының негізгі
өзегіне айналдырған жыр ақын.Әр заманның өзіне лайық,өзгеден ойы озық,өресі биік
дара тұлғаларының болғаны тарихтан белгілі.Міне ,өзі өмір сүрген кезендегі
теңсіздікке,әділетсіздікке қарсы ақындық үн көтеріп,өзіндік көркем туындыларына
өзек еткенсондай ақындардын бірі.Нұржан – заманында ит жүгіртіп,құс
салған,жүйрік баптап бәйгеге қосқан,термелетіп жыр төккен.Бір бойына осындай
алуан өнерді тоғыстырған,өз заманның өнерпазы.Шығармашылығын алғаш
зерттеп,ғылыми пікір айтқан С.Мұқанов,Е.Ысмайылов,Б.Кенжебаевтар болса,
Ә.Дербесалин, Ш.Сәтбаева. Сынды ғалымдар оны кеңейтті.Б.Кенжебаев
Нұржанның әдеби мұрасын басқа да ағартушы ақындармен салыстыра келип: “
Нұржанның бір өзгешелігі – олөлеңдернің көбін бұрынғы араб,парсы,шағатай
ақындарның үлгі-стилінде жазады. Парсы,ескі кітаби сөздерді,діни арабша сөздерді
көп қолданады.”,- деп оның бір ерекшелігін осы тұрғыдан айқындай түседі. Кезінде
Нұржан ақынға әлеуметтік мәселелерді жырлауға бағыт, кеңес берген Ыбырай
Алтынсарин.Ақын өз заманның көкейкесті мәселеріне белсене араласып,насихат
өлеңдер жазып, әлеуметтік жағдайды сөз етіп, өзінше түсіндіреді.Ақын
шығармашылығындағы ислам-ерекше әрі өзгеше дүние.Ол діннің барлық ізгі
мұраттарын талдап,өзнің зерде сүзгісінен өткізіп, жалпы азаматтық
құндылықтарды уағыздайды.
Назарларынызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қазақ зиялыларының педагогикалық көзқарастары

ХХ ғ. басындағы қазақ әдебиетінің дамуы

Діни көзқарастары орын алған өлеңдер

ПЕДАГОГИКАНЫҢ ШЫҒУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ

Қазақ ағартушыларының педогогиканың дамуына қосқан үлесі

Абай Құнанбайұлы

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің тарихы

Еуропадағы ағартушылық дәуір эстетикасы

Б.Қаратаев– Қазақстанның көрнекті қоғам қайраткері

Қазақ балалар әдебиеті - қазақ әдебиетінің мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балаларға арналған саласы

Пәндер