Теріні қалай өңдеу керек

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік технологиялық факультеті

«Тамақ өндірісі және жеңілөнеркәсіп бұйымдарының технологиясы» кафедрасы

Тақырыбы:
Теріні өңдеу.

ОрындағанОмарбекова Е.Е.
Топ: ТК-421
Тексерген: Бауыржанова А. З.
Семей, 2015 жыл
ЖОСПАР

1. Жібіту
2. Шелдеу
3. Күлдеу және жүнсіздендіру
4. Қорытынды
5. Пайдаланған әдебиеттер
ЖІБІТУ.

Жібіту үрдісі
Мех және былғары шикізаттарын сумен
өңдеуді - жібіту деп атайды.Жібітудің
мақсаты – шикізатты сулану дәрежесін және
микроқұрылымы жағынан мал денесінен
жаңа сыпырылған күйіне мейлінше
жақындату, яғни «жас тері» қалпына жеткізу.
Жібіту дұрыс жүргізілген кезде
шикізаттардан ақуыздық заттарды аз
шығындай отырып, толық және бірқалыпты
суландыру қамтамасыз етіледі, сонымен қатар
шикізаттардан мүмкіндігінше барлық натрий
хлоридін және басқа да консервіленген
заттарды кетіріп, шикізаттарды бактериалдық
әсер етуден қорғауды қамтамасыз ету керек
(әсіресе мех терілері үшін).
Жібітуді орыңдағаңда келесідегідей талаптарды ескеру қажет:
1. Судың сапасы мен температурасы. Біріншіден су таза, жа ңа және а ғын судан
алынған болуы керек. Әйтпесе, тұрып қалған судағы шіріткіш бактериялар терінің
белок сапасын бұзады. Екіншіден, ең жұмсақ немесе орташа кермектікте болғаны д ұрыс.
Өте кермекті су тұздың үлкен концентрациясын қажет етіп, ерімейтін әктік сабын түзеді,
ол теріні баптауға бөгет жасайды. Егер сізде өте кермекті су болса, оған әлсіз сілті немесе
калъциленген сода қосьп, жұмсартыңыз.
Су температурасы 10о-20оС болу керек. Төменгі температурада жібіту баяу жүріп,
тері сапасын төмендетеді, ал жоғары температурада- тезірек өсіп, шіріткіш бактериялар
көбейеді.
2. Судың мөлшері. Судың мөлшері жібітіп жатқан теріден 6-7 есе көп болады.
3. Өлтіргіш заттар. Суланған теріде тез және шіріткіш бактерияларды к өбейтпеу
үшін өлтіргіш заттар қолданады. Үй жағдайында өлтіргіш зат ретінде ас тұзын
пайдаланды. Бірақ керекті концентрациясын білген жөн, әйтпесе шіріткіш бактериялар
керісінше көбейіп кетеді, 1 л суға 30-50 г тұз қажет. Жібітуді тездету үшін басқа да
өлтіргіштер ретінде - сілтіні, өте қатты кептірілген шикізатқа әлсіз сілті (кальциленген
сода, аммиак бұлар 1 л суға 1г кетеді) пайдаланады. Тері біркелкі ыл ғалдану үшін жүйелі
түрде араластырған дұрыс.
Шелдеу
Тері әбден суланғаннан соң, оның майлы және бұлшық ет қабаттарын біріктіретін тін талшы қтар
мен шел қабаттарын шелдейді. Бұл үрдіс «шелдеу» деп аталады. Шелдеу екі рет ж үреді: бірінші
жібітуден соң, екінші илеуден кейін. Бірінші шелдеу пикельдеуге теріні дайындайды, жа қсы иленген тері
қышқыл мен ас тұзы ертіндісін жақсы сіңіреді. Шелдеуге қарапайым пышақ және арнайы до ға тәріздес
пышақ, қозғалмайтын пышақ қолданылады. Терінің ұзындығы, сосын ені бойынша б үктейді де,
пышақка әкеліп, алдыға артқа қозғалта отырып шелін алады. Үшінші әдістегі пыша қ керісінше жо ғары
қаратылған. Теріні майсыздандыруға қолданатын құралдармен де шелдеуге болады. Лезвия ж әне бас қа
да барлық құралдардың өткір болғаны дұрыс. Қозғалатын құралды қолдан ғанда теріні стол ж әне
тақтайға шегемен бекітіп қояды. Шелдеудің екі әдісі бар: «кесу» ж әне «қыр қу». Бірінші әдіс өткір
құрал көмегімен орындалады. Бұл әдіс кезінде теріні ң шел жа қ май қабатын лезвиямен кесіп алмау
керек, ол үшін ұқыпты және мұқият жасаған дұрыс. Қырқу әдісінде шел жа қ май қабатын қыр қып,
сосын жартылай өткір құралмен өзеңнен бөлектейді.
Жас терімен жұмыс істегенде, кейде қабырша ғын айыру қиын ға т үседі. Б ұндай
жағдайда теріні кішкене борпылдақтандыру ға болады. Бұл үшін терідегі еттерді
тазартып, терінің, бахтармасын аздап жуып, бахтарманы бахтарма ға беттестіріп,
қосақтайды, оның көбірек тұрғаны жақсы. Бұл операция сәтті өту үшін, 15
қосақталған теріден аз болмау қажет. Сосын теріні тығыздау үшін үстіне ж үк
қойып, 20-40 сағатқа қалдырады. Шеберханада төмен температура ж әне тері аз
болса, престе көбірек ұстайды. Жылудың әсерінен бахтарма созылады да, шелдеу
оңай жүреді. Толық созылған бахтарма кірлеу сұр түске боялады. Егер аз тері
өнделіп жатса, оны қосақтап қоюға болмайды, теріні жайған бойы 20-30 са ғаттай
суда қалдырады.
Жүнсіздендіру және күлдеу
Жүнсіздендіру үрдісі (терінің түкті жабынын кетіру) екі сатыдан тұрады:
1. Алдын-ала жүннің және терінің беткі қабатының қыртысының өзеңмен
байланысын әлсірету;
2. Жүнді жүн алатын машина арқылы механикалық жолмен алып тастау.
Жүнсіздендірудің бұл әдісі көбінесе жүні мол майда шикізаттардан (ешкі,
қой, терілері) хромдық, сонымен қатар юфть және аяқ киімнің астыңғы
бөлігіне арналған былғары өндірісінде де қолданылады.
Түк пен қыртыстың өзеңмен байланысын алдын-ала әлсірету үшін химиялық
немесе ферментативтік әдістер жүргізіледі. Химиялық әдістермен жүннен
арылту кезінде, (шикізаттарды сілтілік реагенттермен өңдеу) терінің астар
жағына жағатын қоспаны немесе жүннен арылту мен күлдеудің біріккен
әдістерін пайдаланады.
Жүнсіздендірудің басқа әдісі - жүн түгін бір жола жою (еріту). Химиялық әдіс
арқылы түктің өзеңмен байланысын әлсірету немесе түкті түгел жою кезінде
жүннен химиялық реагенттермен әсер ету, түктегі кератиннің дисульфидті
байланыстары арқылы жүргізіледі.
Күлдеу сұйықтығын талдау.
Күлдеу сұйықтығынан кальций гидроксидінің мөлшерін және
оның сілтілігін анықтаудан бұрын талдауға әзірленген
ерітіндіні мыс торшадан (сеткадан) немесе марлі ар қылы
сүлгіден өткізеді. Күлдеу сұйықтығынын негізділігі кальций
гидроксиді немесе тотығының мөлшері арқылы беріледі. Олар
әртүрлі қоспаларды (жүн, шел т.б.) ұстап қалады да, тек әк
бөлшектерінің өтуіне ғана кедергі жасамайды. 10 см 3 жақсы
араласқан күлді сұйықтықты шыны түтікпен конус формалы
шыны ыдысқа ауыстырады да, фенолфталейннің қатысуымен
0,1н. тұз қышқылының ерітіндісімен түссізденгенге дейін
титрлейді.
Күлдеуден кейінгі жартылай фабрикаттың сапасын
бақылау.
Жарғақтың күлденгендігін оның серпімділік дәрежесіне қарай
бағалайды, яғни жарғақтың беткі жағын саусақпен бас қан кезде із
қалмауы керек. Сонымен қатар, жота сызығы бойынша сауыр
бөлігінен алынған тілік біркелкі және жартылай мөлдір болуы керек.
Жартылай фабрикаттың күлденгендігі өзеңнен алынған тілікті
ферменттерде еру жылдамдылығы арқылы сипатталады, сонды қтан
ферментті термиялық әдіспен анықтайды. Өзеңні ң тілігі
қаншалықты тез ерісе, соншалықты оның күлденгендігі жо ғары.
Жарғақтың күлденгендігін бұл әдіс бойынша былай анықтайды: кез-
келген партиядан 3 дана жарғақ тандап алады да, сауырды ң
стандартты учаскесінен өлшемі 3х5 см те ң сыны қтарды кесіп алады.
Қортынды
Қазақ халқы ежелден ат үстінде өскен
халық болғандықтан жан-жануарларға
ерекше ықыласпен қарады десекте болады.
Өйткені, ертеден-ақ кез-келген малдың
терісін пайдасына жаратып, киім-кешек,
ыдыс-аяқ, тұрмысқа қажетті бұйымдарды
жасауды білген. Терінің қандай төзімді
шикізат екенін бүгінгі күнге дейін
қалыптастырған. Сондықтан әр жануардың
терісін пайдаға жаратпас бұрын оның
құрылысын білу аса қажетті құндылық
болып саналады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Былғары және мех
технологиясы» Б.Қ.
Әсенова, Г.Н. Нұрымхан,
А.Н.Нұрғазезова. Семей
2008.

2. «Былғары және үлбір
бұйымдарының
технологиясы»
С.Е.Мунасипов. Тараз
2006. 14-25 бет.

3. Google.ru
Тыңдағаныңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Былғары шикізатының ақаулары

Былғары шикізаты. Жібіту үрдісі

Құс етін жібіту

Терінің құрылысы

Былғары өндірісінің сызбанұсқас

Теріні жүннен арылту

Иленген тері бұйымдарының ассортименттері

Теріні жібіту. Теріні жүннен арылту

Теріні өңдеу

Малды союға дайындау

Пәндер