Геодезиялық ұзындық өлшеудің әдістері және жарық пен радио қашықтық өлшеуіштер

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім Министрлігі Шәкәрім атындағы Семей Мемлекеттік университеті «Геодезия және құрылыс» кафедрасы.

Тақырыбы:Жарық және радио қашықтық өлшеуiштер

Орындаған:Тұрғазы Ж

Топ:ГК-407.

Тексерген: АубакироваС. М.

Ұзындық - егер тетік сызбада бірақ көрінісімен кескінделген болса, оның үзындығының сандық мәнінің алдына "L" деген таңба қойылады. Ұзындығы 200 мм бұрыштықтың сызбасы көрсетілген. Ұзындықтың Бірліктердің халықаралық жүйесіндегі бірлігі - метр.

Сызық ұзындығын өлшеудің әдістері

Ұзындықты өлшеудің мақсаты жердің бетіндегі нүктелердің арасындағы горизонталь қашықтықты өлшеу болып табылады. Жерде ұзындықты өлшеу тікелей немесе жанама әдістермен жүргізіледі және әр әдістің өзінің аспаптары мен тәсілдері бар .

Тікелей өлшеу әдісі жер бетінде ұзындықты механикалық сызықтық аспаптармен тікелей өлшеуге негізделген

Жанама өлшеу әдісінде сызықтың ұзындығы геометриялық немесе физикалық қатынастар арқылы аңықталады. Геометриялық қатынастарда ұзындықтарды аңықтау үшін базис пен бұрыштарды өлшейді, бұған оптикалық қашықтық өлшеуіштер жатады. Электрофизикалық аспаптар жарық пен радио қашықтық өлшеуіш-тердің құрылғылары физикалық қатынасқа негізделіп жасалған .

Осы екі әдісті қолдану - геодезиялық жұмыстардың түрлі қызметіне, талабы мен дәлдігіне, сондай-ақ өлшеу жағдайына байланысты болады .

Сызықтың ұзындығын өлшегіш аспаптар. Геодезиялық жұмыстарда созылған ұзындықтары 20 жіне 24 метрлік өлшеуіш ленталармен өлшейді. Өлшеуіш ленталар болаттан немесе инвардан ( 64% болаттан және 36 % никельден тұратын қортпа, оның температуралық ұлғаю коэффициенті аз) жасалынады. Ленталар құрылғысына байланысты штрихты және шкалалы болып бөлінеді. Инженерлік геодезиялық жұмыстарда көбінесе маркасы ЛЗ штрихты болат өлшеуіш ленталар қолданады.

Төменде көрсетілген «Штрихты лента» ұзындығы 20 м және 24 м, ені 15-20 мм және қалындығы 0, 3-0, 4 мм болат жолақтан тұрады.

Шкалалы лента . Сызықты үлкен дәлдікпен өлшеу үшін маркасы ЛЗШ шкалалы ленталар қолданылады . (9. 2 сурет) . Бұл ленталар тұтас жолақтан тұрады, екі шетінде миллиметрге бөлінген 10 см. шкала орналасқан .

Жарық қашықтық өлшеуіш

арақашықтықты өлшейтін аспап; жарықтың жарық қашықтық өлшеуіштен шағылдырғышқа дейін және кері өту уақытын өлшеуге негізделген. Жарық қашықтық өлшеуіштер былайша бөлінеді:

арақашықтық жарық импульсінің өту уақыты бойынша тікелей анықталатын импульстік Жарық қашықтық өлшеуіштер;

арақашықтық үздіксіз сәулеленудің модуляция фазасының айырымы бойынша анықталатын фазалық жарық қашықтық өлшеуіштер;

жарықтың импульстік сәулеленуі арақашықтықты анықтаудың фазалық әдісімен бірігетін импульстік-фазалық жарық қашықтық өлшеуіштер. [1]

ЛАЗЕРЛІК ҚАШЫҚТЫҚ ӨЛШЕУІШ

ҚОРЫТЫНДЫ.

ҚАЗІРГІ ТАҢДА АРА ҚАШЫҚТЫҚТЫ ӨЛШЕУ ЕШБІР ҚИЫНДЫҚ ТУДЫРМАЙДЫ. ОҒАН МЫСАЛ РЕТІНДЕ БҮГІНГІ КҮНІ КЕҢ ҚОЛДАНЫСТА ЖҮРГЕН ЛАЗЕРЛІК ҰЗЫНДЫҚ ӨЛШЕУІШІ. ДЕГЕНМЕН БОЛАТ ЛЕНТАЛАРДА ӘЛІ ДЕ ҚОЛДАНЫСТА МӘНІН ЖОҒАЛТҚАН ЕМЕС.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Басты ақпарат көзі ПОӘК.

https://kk. wikipedia. org/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D0%B0%D1%88%D1%8B%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D3%A9%D0%BB%D1%88%D0%B5%D1%83%D1%96%D1%88

https://kk. wikipedia. org/wiki/%D2%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B