Мұнайдың құрамдық және физика-химиялық қасиеттері

Мұнай және мұнай өнімдерінің құрамы мен физика-химиялық қасиеттері

Орындаған: Альжапарова А. Т

ХО-403 тобы

Негізінен алғанда көмірсутектерінен (85 % -ға дейін) тұратын бұл заттар дербес үйірімдер шоғыры түрінде жекеленеді: метанды, нафтенді және ароматты (хош иісті) тізбектер. Оның құрамында оттегі, азот, күкірт, асфальтты шайыр қосындылары да кездеседі. Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мысалы, Әзірбайжанның Сурахана алқабында ақшыл түсті мұнай өндіріледі. Мұнай судан жеңіл, оның меншікті салмағы 0, 65-0, 95 г/см3. Мұнай өз бойынан электр тогын өткізбейді. Сондықтан ол электроникада изолятор (айырушы) ретінде қолданылады. Осы кезеңде мұнай құрамынан екі мыңнан астам халық шаруашылығына керекті заттар алынып отыр: бензин\, керосин, лигроин, парафин, көптеген иіссу түрлері, кремдер, парфюмериялық жұмсақ майлар, дәрі-дәрмектер, пластмасса, машина дөңгелектері тағы басқа. Ол қуатты әрі арзан отын - бір тонна мұнай үш тонна көмірдің, 1, 3 тонна антрациттың, 3, 3 тонна шымтезектің қызуына тең.

Мұнай - көмірсутектер қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы қазбалардың ең маңызды түрі.

Мұнайдың физикалық қасиеті:

Мұнай физикалық қасиеттеріне: тығыздығы, көлемі, тұтқырлығы, сыну көрсеткіші, оптикалық белсенділігі, түсі, иісі, лайлану, тұтану температурасы және т. б жатады.

Мұнайдың тығыздығы. 20 °С температурада анықталған мұнай тығыздығының 4 °С температурада анықталған көлемі сол мұнай массасы мен бірдейдистиллатты су тығыздығына қатынасы. ТМД елдерінде мұнайдың салыстырмалы тығыздығы балама ретінде қаралады. Тығыздығы 0, 83-тен төмен мұнай - жеңіл, 0, 831-0, 860 - орташа, 0, 860-тен жоғары - ауыр деп аталады.

Сұйық көмірсутек бастапқы қайнау температурасы әдетте> 28 ° C, ауыр майлар жағдайда кем ≥100 ° C. Кристаллизация температурасы -60 + 30 ° С-қа дейін.

Мұнайдың біразы үшін орташа молекулалық масса 250-300 аралығында болады. Мұнайдың шайырлы заттарында оның мәні 1500-2000-ға дейңн жетеді.

Тұтқырлық - сыртқы күштердің әсерінен бөлшектерінің орын ауыстыруына қарсы тұратын сұйықтардың қасиеті. Тұтқырлықты вискозиметр арқылы өлшейді. Мұнайдың тұтқырлығы әртүрлі кен орындарында 20 градус температурада 2-300 сСт аралығында болады.

Мұнайдың құрамы(%)

Көмірсутектермен қатар мұнай құрамында тағы басқа заттар да бар. Мырышы бар - H2S, меркаптандар, моно- және дисульфидтер, тиофендер мен тиофандар полициклдіктермен бірге т. б. (70-90% қалдық өнімдерде шоғырланады) ; азотты заттар - негізінен пиридин, хинолин, индол, карбазол, пиррол және порфириндер (үлкен бөлігі ауыр фракциялар мен қалдықтарда шоғырланады) гомологтары; қышқылды заттар - нафтен қышқылы, фенолдар, смолалы-асфальтты т. б. заттар (әдетте жоғары қайнайтын фракциларында кездесетін) . Элементтік құрамы (%) : С - 82-87, Н - 11-14. 5, S - 0. 01-6 (сирек - 8-ге дейін), N - 0, 001-1, 8, O - 0, 005-0, 35 (сирек - 1. 2-ге дейін) және т. б. Барлығы мұнай құрамында 50-ден аса элементтер табылған. Мысалы, жоғарыдағылармен қоса V(10-5 - 10-2%), Ni(10-4-10-3%), Cl (іздерінен бастап 2•10-2%-ға дейін) т. с. с. Әр зат әр кен орнында әр мөлшерде кездесетіндіктен орташа химиялық қасиетттер жайлы тек шартты түрде ған аайтуға болады.