Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу

Презентация қосу

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу.
Вакцина дайындау принциптері. Адтюванттар,
иммуномодуляторлар.
Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг
ауруларының диагностикасы және алдын алу
шаралары.

Орындаған: Көкенаев М.М
Тексерген: Омарбеков Е.Е
Тобы: ВС-303
Жоспар:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Вирустық аурулардың спецификалық
алдын алу.
2. Вакцина және оның түрлері
3. Вакцина дайындау принциптері.
4 Адтюванттар, иммуномодуляторлар.
5 Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг
ауруларының диагностикасы және алдын
алу шаралары.
III. Қолданылған әдебиеттер
Вирустың инфекциялардың спецификалық алдын
алуда енжар (пассивті) және белсенді (активті)
иммундаудың рөлі:

Вирус– тірі
организмдердің ішіндегі
жасушасыз тіршілік иесі.
Олар рибонуклеин
қышқылынан немесе
дезоксирибонуклеин
қышқылынан құралған
нуклеопротеидтерден,
сондай-ақ ферментті
нәруызбен қапталған
қабықшадан –
кабсидтерден тұрады.
Вирустық аурулар — вирустар арқылы таралатын
жұқпалы аурулар мен қатерлі ісіктер.

Жануарлардың, өсімдіктер
мен бактериялардың
жасушаларына енген
вирустар көптеген қауіпті
аурулар туғызады. Мысалы,
тұмау, полиомиелит, шешек
, аусыл,құтыру және т.б.
аурулар вирус арқылы
таралады. Тұмаудың
нағызқоздырғышы 1933
жылы анықталды. Бұл ауру
ертеден белгілі. Тұмау
індеті адамзатқа шешекпен
обадан артық болмаса, кем
залал тигізбеген
Белсенді иммунитет организмге вакцина ретінде вирустық АГ- ді
енгізгенде қалыптасады. Мұндай иммунитет вакцина енгізген кейін
бірнеше аптадан соң пайда болады да, бір жылдан бірнеше жылдар ға дейін
сақталады.
Енжар иммунитет организмге иммунды антиденелер (иммунды
глобулиндер) енгізгенде пайда болады (13.3 - кесте). Пассивті иммундау
әдісін организмде жұқпалы аурудың дамуын жедел тоқтату қажет
болғанда қолданады. Оған адамдарға ауру жұғу қаупі төнген және
активті иммундау уақыты өтіп кеткен жағдайлар жатады. Бұл кезде пайда
болатын иммунитет ұзаққа созылмайды (бірнеше аптадан аспайды).
Вирустың инфекциялардан қорғану үшін пассивті иммундау – ол
қорғанысы жоқ адамдардың организімінде вирустарды бейтараптау ж әне
вирустық инфекцияның дамуын тоқтату үшін антивирустық антиденелерді
(поликлональды, моноклональді) енгізу. Вирустық инфекциялар кезінде
антиденелер вирустың жасушаға енуін тоқтатады, табиғи киллерді ң
антидене тәуелді жасушалық цитотоксиндылығын күшейтеді, өздігінше
немесе комплементтің қатысуымен вирусты бейтараптайды. Сонды қтан
организмге енгізілген вирусспецификалық антиденелер инфицирленбеген
жасушаларды ғана қорғау үшін тиімді, яғни олар тек қана жасушалардан
тыс немесе жасуша беткейінде орналас қан вирустар ға әсер ете алады.
Сондықтан, вирустардың жасушаішілік репродукциялануына ж әне оларды ң
бір жасушадан басқаларына таралуына антидене кедергі жасай
алмайтындығына байланысты, инфекция оша ғы толық жойылмайды. АД-ді ң
пиноцитоз жолымен қалыпты жасушалар мен қатар вирус ж ұққан
жасушаларға ену қабілеттілігі бар. Біра қ, жасуша вакуоліне т үскен вирус-
бейтараптаушы АД вирустық АГ-мен кездесе алмайды, ж әне де онымен
байланыса алмайды, өйткені олар плазматикалық мембранамен о қшаулан ған.
Осыған байланысты бұл антиденелер лизосомалдық ферменттерді ң әсерінен
пиноцитоздық вакуольдерде бұзылысқа ұшырайды. АД-ді адамдар мен
жануарлар қан сарысуы (плазмасы), нақты вирусқа жоғары титрі бар
қалыпты донорлық иммуноглобулин, иммундалған донорлардан алынған
спецификалық имундыглобулин құрамында немесе моноклональды т үрінде
енгізуге болады.
Вакцина (лат. vacca — сиыр,
vaccіnus — сиырдікі) —
микроорганизмдерден (бактерия,
вирус, т.б.) алынып, адам мен
жануарлар организміне
жұқпалы аурулардан алдын ала
сақтану және олардың иммундық
қасиетін арттыру үшін егілетін
препараттар.
Азиялық көшпелілер ежелгі
дәуірден-ақ адам мен малға
шешекті, ешкіге кебенекті,
сиырға алаөкпені егу арқылы
оларды қатерлі аурулардан
сақтандырып отырған.1796 жылы
ағылшын дәрігері Э.Дженнер
алғаш рет сиыр шешегін адамға
егу арқылы алды.
Вакцина тірі, өлтірілген, химиялық, анатоксиндер,
ассоциацияланған болып ажыратылады.

Тірі вакцина — микробтардың уыттылығын әлсіретіп, ауру тудырғыш қабілетін жою,
иммунитет қалыптастыру үшін алынады. Алғаш рет француз микробиологы Л. Пастер тірі
вакцинаны түйнемеге (1881) және құтыру ауруына (1885) қарсы қолданды. Ал 1926 жылы
француз ғалымдары А. Кальмет пен К. Гереннің ашқан тірі туберкулез (БЦЖ) вакцинасы
ғылымдағы үлкен жаңалық болды. Тірі вакциналаршешек, құтыру, оба, туляремия, т.б.
ауруларға қарсы пайдаланылады
Өлтірілген вакцина — микроорганизмдерді физикалық (қыздыру арқылы) және химиялық
жолмен (фенол, ацетон және спиртпен өңдеу) өлтіру әдістері арқылы алынады. Бұлардың
қорғаныштық қабілеті тірі вакцинаға қарағанда төмендеу болғандықтан бірнеше рет
егіледі.
Химиялық вакцина — микроорганизмдерден бөлінетін активті антигендерден алынады.
Бұл вакциналар паратиф, іш сүзегі, т.б. ауруларға қарсы пайдаланылады. Анатоксиндер —
улы токсиндердіформалинмен өңдеу арқылы алынған усыз вакциналар. Бұларды алғаш рет
(1923 — 1926) француз ғалымы Г. Рамон алды. Анатоксиндер дифтерия (күл), ботулизм,
сіреспе, т.б. ауруларға қарсы қолданылады.
Ассоциацияланған вакцина — 2 — 3 ауруға бірден қолданылатын вакциналар. Мысалы,
сиырларды қараталақ пен қарасан (эмкар) ауруына қарсы бір вакцинамен егіп тастау өте
тиімді. Вакциналарды организмге әр түрлі әдіспен енгізеді. Мысалы, шешек, туберкулез
вакцинасын тері үстіне (тырнап), полиомиелитке қарсы ауыздан, гриптікін танау қуысынан
құяды. Сүзек, тырысқақ, топалаң, құтырувакцинасын тері астына, қызылша мен қарасан
вакцинасын бұлшық етке егеді. Вакцина егілген организмде ауруға қарсы иммунитет 2 — 3
аптадан кейін қалыптасып, бірнеше жылдар бойы сақталады.
Адьюванттардың әсер ету механизмі.«A'dyuvant (LAT Adjuvans,
adjuvantis ықпал көмектеседі.) - 1)антигенді иммуногенндігін арттыратын
зат; Кейбір адъюванттарды вакциналарды өндіруде қолданады. (алюминий
гидрат соавт.); 2)агент немесе есірткілік заттарды күшін арттырады.
Иммуномодуляторлар — иммундық жүйеге реттеуші әсер ете
алатын табиғи немесе синтетикалық заттар. Имундық жүйеге әсер етуі
бойынша оларды иммуностимулдеуші және иммуносупрессивті деп
бөледі. Иммуностимулдеушілерге тимус препараттары, интерлейкиндер,
интерферондар, интерферондардың индуктоы, биологиялық белсенді
пептидтер, кейбір саңырауқұлақтардың полисахаридтері, емдеуші
вакциналар жатады. Олардың белсенділігі организмнің клеткалары мен
ұлпаларының метаболизміне әсер ету қабілетімен және
иммунокомпонентті клеткаларды белсендіре алатынында болса, оның
нәтижесінде организмнің инфекционды және инфекционды емес
ауруларға қарсы қабілеті артады. Иммуностимулдеуші белсенділікке
пробиотикалық микроорганизмдер (бифидо және лактобактериялар) ие,
оларды тамақтану өнімдерінің құрамына енгізгенде олар организмнің
қалыпты микробиотының балансын қалпына келтіреді және бір қалыпты
ұстап тұрады. Иммуностимуляторларды инфекционды және
инфекционды емес ауруларды емдеу және алдын алу үшін қолданады.
Құтырық

Бұл орталық нерв жүйесінің ауыр
зақымдалуымен өтетін және өлім-
жітіммен аяқталатынауру. Құтырмамен
ит, мысық, сиыр, жылқы, түйе, қой-
ешкі, кеміргіштер, жабайы жырт қыш
аңдар-қасқыр,түлкі т.б. және адам
ауырады. Аурудың көзі-сілекейімен
құтырманың вирусын шығаратын ж әне
оны тістегендегі жара ар қылы беретін
жануар. Сілекей ауру белгілері пайда
болмай тұрып,ауру жұққан соң 8-10
тәуліктерде жұқпалы бола
бастайды.Теріге немесе кілегейлі
қабыққа сілекей жұққанда құтырма
вирусы жұғады. Құтырма вирусын
жұқтырған кезден бастап аурудың
алғашқы белгілері пайда болғанға дейін
бірнеше тәуліктен бірнеше ай ға (бір
жылға дейін ) созылуы мүмкін.
Құтырмның алдын алу үшін
адамдарды немесе жануарларды тістеген
ит,мысық және басқа жануарлар
оқшауланып , ветеринариялық қадағалау
үшін жақын маңдағы ветеринариялық
емдеу клиникасына жеткізілуі тиіс.
Жоспарлы түрде жабайы иесіз ит
,мысықтарды аулау құтырманың алдын
алудың бірден бір жолы болып табылады.
Ветеринариялық-санитариялық
талаптарға сай құтырмамен ауырған
жануар міндетті түрде жойылуға
жатады.
Қазіргі кезде құтырықтың шығу қаупі
бар елді мекендердегі барлық
жануарларғавакцина егіледі.Әсіресе
аймақтағы барлық ит пен мысық
құтырыққа қарсы
вакцинамениммундалуға
тиіс.Вакцинамен иммундалған
жануардың денесінде иммунитет бір
жылға дейін сақталады.
Аусыл

Аусыл ауруы 400 жылдай бұрын пайда
болған. 17-19 ғасырларда Европаның
кейбір елдерінде сілекейдің көп
бөлінуімен ерекшеленген ауру жағдайлары
белгілі болды. Басында аусыл ауруы
Азияда пайда болғанымен, қазіргі уақытта
бүкіл әлемге тараған. Әлі вакцина ойлап
табылмаған кезде аусыл ауруы сол елдің
барлық малдарына, кейде бүкіл
Европаның малдарына жұға отырып, әр 4-
5 жыл сайын қайталанып отырған.
Эпизоотия барлық жануарларға ауру
жұққанға дейін тоқтамаған. Жануарлар
аурудан айыққаннан кейін иммунитет
қалыптасқан, бірақ жануарлардың әлі
ауырмаған келесі буыны (бірнеше жылдан
кейін) келгеннен кейін ауру қайта қозған.
Спецификалық профилактика және
иммунитет. Вирустың белгілі бір түрімен ауырған
жануарларда оған иммунитет қалыптасады.
Иммунитет ірі қара малда 8-12 айға дейін,
шошқаларда 8-10 айға дейін, қойларда 18 айға
дейін созылады. Бұзаулар колостралдық иммунитеті
жақсы болғанына қарамастан, уыз ішпеген болса,
оларда екпе антиденелер болмайды. Бұзауларды
пассив қорғау 3 айға дейін сақталады. Вирус
жұқтыру қаупі бар шаруашылықтарда аусылдан
имундық профилактика және вирус
қоздырғыштарының оянуынан қорғау немесе
қолайсыз аймақтар мен аусыл пайда болу қаупі
жоғары зоналарға арнайы инактивацияланған
вакциналар дайындалды және қолданылады.
Аусыл ауруы мен оның типтерін зерттеу .
Аусылдың жер-жерде кезең-кезеңмен пайда болуы
(интервал әр төрт-бес жыл сайын) аусыл
вирусының көптеген түрлерін зерттеу және Африка
мен Азияда жаңа типтерін анықтау жолымен
ғылыми түсінідірілуі мүмкін. Вирустың әрбір
ауқымды оянуы жаңа типтің немесе вирустың
басқа түрінің пайда болуымен түсіндіріледі.
Аусылдың басты ерекшелігі бір сәтте таралуы және
жоғары контагиоздығы, бұл жануарларда
қарқынды және прогрессивті дамып отырады.Адам
аусыл вирусын тек ауру малдан жұқтырады
Аусыл ауруын емдеу.
Әдетте емдеу рәсімін аусыл вирусының тарау ошағы үлкен
елдерде өткізеді. ТМД елдері аумағында аусылдың алғашқы
ошағы пайда болса, ауру малдарды емдемейді.Аурудың алғашқы
кезеңдерінде гипериммундық екпе немесе реконвалесценттер қан
(екпе) пайдаланған жағдайда күкірт терапиясы рәсімі тиімді.
Жануарлар арасында ауру мен өлімді азайту, сондай-ақ
асқынудың алдын алу үшін ауруларға қызмет көрсету жағдайын
жақсартады, оларды жиі суарады, диеталық азық (шөп, ұн
быламықтары), дезинфекциялайтын ерітінділер немесе тері мен
шырыштық қабаттарды өңдеуге арналған жақпа майлар береді.
Жүрекке арналған дәрілер мен антибиотиктер қолданылады,
сондай-ақ көктамырға глюкоза жіберіледі. Бұл инфекция
анықталған жағдайда індет ошағындағы ауыру мал сауларынан
бөлінбей, тұрған жерлерінде емделіп- домдалады. Ауырған мал
таза, құрғақ қорада жұмсақ құнарлы шөп, таза сумен қамтамасыз
етiлуi тиiс. Аусылдың қоздырушы вирусы iшкi органдар қызметiне
зардабын тигiзуiне байланысты, емдi ауырған малдың жүрек
қызметiн реттейтiн дәрi беруден бастаған жөн. Әсiресе малдың
әлi кеткенде, түрлi қоспа жасап берiледi.
Мал шаруашылықтарында аусыл iндет түрiнде байқалса
облыстық малдәрiгерлiк лабораториясында немесе аудандық
малдәрiгерлiк станциясында арнайы препараттар дайындауды
ұйымдастырған жөн. Қазақстанда аусылға қарсы А, О, Азия-1
типтерiнен дайындалған полива- ленттi, инактивтелген вакцина
қолданылып жүр
Шмалленберг ауруы деген жаңа ауру. Ол Қазақстан бойынша
ғана емес әлемдегі экзотикалық ауру болып саналады. Бұл ауру ең
бірінші 2011 жылдың екінші жарты жылдығында Германияда,
Шмалленберг ауыл аймағында бірінші рет анықталған. Бұл вирустық
ауру
Шмалленберг вирусы (Schmallenberg virus) қоздыратын ауру
Германияда тіркелген, вирус әлі толық зерттелмеген. Қазақстан
бойынша ғана емес әлемдегі экзотикалық ауру болып саналады. Б ұл
аурудың вирусы алғаш рет осыдан екі жыл бұрын (2011 жылдың
екінші жартысы) Германияның Шмалленберг елді мекенінде тіркеліпті.
Блютанг немесе инфекциялы катаральдi қызба немесе көк тіл-вирусты трансмиссивтi ауру ас қазан
жүйесi мен дем алу жүйелерiн қабындырып кейбір жерлердiң кiлегей қабаттарын өлi етке айландырады,
пододерматитке, бұлшық еттердi дегенеративтi өзгерiстерге ұшыратады. Қоздыр ғышы
рибонуклеинқышқылы (РНК) вирус, көлемi 100 нм аралы ғында, сыртқы ортада төзiмдi. Вирус трипсинге,
қышқыл РН-қа, 3% күйдiргiш натриге, 70% этил спиртiне сезiмтал келедi, ал эфирге, хлороформ ға,
дезоксихолатқа төзiмдi.
Диагнозды эпизоотиялық жағдайға, клиника белгiлерiне, патолого-морфологиялы қ өзгерiстерiне
және лабораториялық зерттеулерге қарап қояды. Осы ауруды басқа аурулардан ажырату керек, яғни
гидроперикардиттен, iрi қараның обасынан, күлден, жұқпалы с үйелден, аусылдан, везикулярдi
стоматиттен, некробактериоздан.
Блютанг ауруының алдын алу
Басқа аурудан сау мемлекеттерден алынатын қой, ешкiлердi 30 к үндiк карантинге қояды. Осы кезде
қандарын комплемент байлау реакциясына (РСК) тексередi. Қой мен ешкiлердi қыс кезiнде алады.
Малдарды әкелгеннен кейiн тағы 30 күндiк карантинге қояды шыбын-шiркейлер жо қ жерге. Қойларды
тағы РСК-ға тексередi. Тексерген қанмен басқа қойларды егедi, тышқан балаларын ж әне 8 к үндiк тауы қ
эмбриондарын. Биопроболарды апта сайын қайталайды 4 апта бойы. Қанмен еккенде 5 қойдыкiн қосып
еккен сайын 2 қойдан егедi. Блютанг ауруы шыққан кезде алынған топты қайтадан
Назарыңызға рахмет!!!

Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев –
Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл,
ISBN 5-89800-123-9 , II том
2. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Тор ғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова. Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялы қ сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл.
3. Коротяев А.И., Бабичев С.А. Медицинская микробиология,
иммунология и вирусология. 1998г.
4. А.Қ. Бұлашев «Иммунология» Астана 1998 ж.

Ұқсас жұмыстар

Инфекциялық ауруларды эпидемиологиялық қадағалау

Жұқпалы аурулардың жіктелуі

Тірі вакциналар

Парамиксовирустардың әсерінен туындайтын аурулардың диагностикасы

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу. Вакцина дайындау принциптері. Адьюванттар, иммуномодуляторлар. Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары

Аурудың белгілері

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу. Вакцина дайындау принциптері. Адтюванттар, иммуномодуляторлар. 2. Құтырық, Аусыл, Шмалленберг, Блютанг ауруларының диагностикасы және алдын алу шаралары

РНҚ вакцинасы репликацияланбайды репликацияланбайтын мРНҚ вакцинасы

Инфекциялық аурулардың классификациясы

Вирустық аурулардың спецификалық алдын алу жайлы ақпарат

Пәндер