Психология тарихы және жаңа бағыттары

Презентация қосу

Психология тарихы

ХХ ғасырдың 2 жартысындағы психологияның
жаңа бағыттары

ОРЫНДАҒАН: ӨТЕБЕКОВА А.
ГРУППА: ПХ-415
Бихевиоризм Гештальт
психология

Психология
Функционалисттік Гуманисттік бағыт
бағыт.

когнитивті
психология
Трансперсоналды психология

диалектикалық- материалистік
бағыт
Фрейдизм бағыты
МАСЛОУ
БРУНЕР
Когнитивті психология
Психологияның аса маңызды
артықшылығын танытқан ғылыми ағым
когнитивті психология болды. 60-шы
жылдардың аяғында АҚШ-та бұл бағыт
бихевиористтердің әрекет-қылық
талдауында психологиялық элементтерді
елемеуі мен танымдық дамуды ескермеуіне
қарсылық білдірумен ғылым сахнасына
келген еді. Когнитивті психологияның
көрнекті өкілдері –Дж. Брунер, Д.Норман,
Л.Фестингер, Ф.Хайдер, У.Найсер,
П.Лиднсей, Г.Саймон. Когнитивті
психологияның негізгі зерттеу аймағы
танымдық процестер - ес, тіл мен сөздің
Трансперсоналды
психология

Трансперсоналды психология адамды рухани
ғарыштық тіршілік иесі ретінде және
әлеммен, ғарышпен, адамзатпен тікелей
қатыстығын қарастырады. Сонымен қоса
ақпараттық ғарыштық алаңға кіруге
мүмкіндігі бар екенін көрсетеді. Ол адамның
санасыз психикамен байланысты болатынын,
оған адамзаттың «санасыз ұжымының»
ғарыштық ақпараттық «әлемдік санасымен»
байланысты болатынын жатқызуға болады.
Трансперсоналдық психология
бағыттың көрнекті өкілдері :
К. Г. Юнг
Р. Ассаджиоли
А. Маслоу

Жаңа қозғалыс (трансп. пх-я)үшін басты
тұтқа психологиялық препараттар (ЛСД),
хлотроптық арту мен ребефинг әдістерін
қолданумен байланысты клиникалық
зерттеулер болды (С. Грофф).
Трансперсоналдық психология орталығында-«тұлғаның
шегіндегі психологияда»-толықтық, рухани қайта туылу мен
негізгі құндылықтардың ауысуына әкелетін қобалжулар мен
сана жағдайының өзгерісі жатады. Бұл бағыттың лидері-
ребефинг деп аталған хлотроптық демалу әдісін өндеген С.
Грофф.
Трансперсоналдық келісті адамның түсінігіне эмперикалық бекіту
Станислав Гроффтың 30 жылдық зерттеуін берді. Ол адам санасында
шектеулер жоқтығын дәлелдеді және сананың тәжірибиесінен шетте
жатқан психиканың төрт аймағын бөліп көрсетті:
1. сенсорлық кедергі;
2. дара санасыздар;
3. өлім мен туылу деңгейі (перинаталдық матрициялар)
4. трансперсоналдық аймақ.
Көптеген адамдарға барлық төрт деңгейдегі қобалжулар да
жетімді.жеткілікті. Бұл қобалжуларды денемен жұмыс, музыка
(ребефинг, голотроптық батыру), демалу қолданылатын
эксперименталдық психотерапияның қазіргі келістерінде немесе
психоістік препараттармен жасалатын сеанстарда бақылауға болады.
Қобалжуға әр түрлі діни ғұрыптар, шығыстық рухани тәжірибиелер
әсер етеді. Мұндай түрдегі көп жағдайларды сананың мардымсыз
жағдайларындағы күтпеген эпизодтарда байқауға болады.
Сенсорлық кедергі. Санасыз аймаққа эмперикалық кіруге мүмкіндік беретін
барлық техника сезім органдарын алғашында белсендіреді: денедегі әр түрлі
физикалық сезімдер, (физикалық кедергілер), мекен, мазмұндық эмоциялар
(адамның белгілі бір себепсіз жылағысы немесе күлгісі келуі-эмоционалдық
кедергі ), көру бейнелерінің өзектелуі (түрлі түсті дақтар, геометриялық формалар,
әр түрлі пейзаждар көзді жапқанда көрінуі мүмкін-бейнелік кедергілер), есту
аймағындағы өзгерістер құлақта әр түрлі шуыл дыбыстардың болуынан және
дененің әр бөлігінде сезімдердің болуынан көрінеді және т. б. Осы барлық
сенсорлық қобалжулар санасыз психикалық аймаққа бармас бұрын жеңуді қажет
ететін сенсорлық кедергіні көрсетеді.
Дара санасыздықтар. Санасыздықтар аймағы-адам өміріндегі барлық жағдайлар-
шешілмеген қақтығыс, естен шығарып тастау және жарақаттаушы ойлар санадан
шығуы мүмкін, қобалжулардың жоғарғы маңыздылығы бар туылғаннан қазіргі
уақытқа дейінгі адам өмірінің жағдайлары –қайтадан алаңдауға ұшырайды.
Өмірбаяндағы еске алулар жеке көрінбейді, динамикалық үйлесімді-кондерсирлік
тәжірибие жүйесін (КТЖ) құрады. КТЖ бұл сол немесе басқа типтегі жедел
сезімнің, сол немесе басқа сапаның күшті эмоционалдық қуатына біріктірілген адам
өмірінің әр түрлі кезеңдеріндегі еске алулардың динамикалық үйлесімделуі.
Адамның өмірінде болған психологиялық жарақаттар саналы деңгейде ұмытылуы
мүмкін, бірақ психиканың санасыз аймағында сақталып, астма, мигрен, сексуалдық
бұзылыстар, қорқыныш-фобиялар, қобалжу, депрессия сияқты-эмоционалдық және
психосоматикалық бұзылыстарға әсер етеді. Өмірге қауіпті психожарақаттар
психикаға таңба қалдырады.
Өлім мен туылу деңгейі (перинаталдық матрициалар). Егер өмірге қауіпті дара санасыздықтың
өмірбаяндық деңгейіндегі жағдайлар өліммен күрескен адамны ң өзін- өзі зерттеу уа қытында
кездессе, келесі санасыздық деңгейінде әрбір адам туылғанда өлім шегінде бір уа қытта
болғандықтан, өлім сұрағы әрбір адам үшін әмбебап. Бұл деңгейде болатын барлық
қобалжуларды биологиялық туылудың қайта өмір сүруіне жатқызуға болмайды, тектілік жара қат
процесті құрайды. Сондықтан С. Грофф бұл аймақты санасызды қ перинаталды деп атады.
Санасыздықтың перинаталдық деңгейіне эмоционалдық жағдайлар, сезімдер мен к үшті
энергиялар кіреді. Ол психопатологияның көптеген формаларыны ң дамуы үшін қатысты
айырмашылығы жоқ матрица мен әмбебап ретінде функцияландырады. Қандай периниталды қ
матрициада баланың шынайы жарақаты көрінсе әр түрлі жа ғдайдағы жа ғымсыз элементтерді ң
шектелуін күтуге болады. Лифтегі ұмтылып туу немесе туу үйіндегі жолдағы такси мен
қысқыштарды немесе басқа амалдарды қолдану арқылы елу сағат ұзақтылықпен туу арасында
айырмашылық бар.
Трансперсоналдық аймақ. С. Гроффтың пікірі бойынша, трансперсоналдық құбылыстар адам
мен космос арасындағы байланысты-өзара қарым-қатынасты көрсетеді, қазіргі кезде ол
түсініксіз. Бұл себеп бойынша келесідей болжауға болады, адамны ң санасы шектен шы ғып,
уақыт пен кеңістік шектерін жеңгенде, дара санасыздықты терең зерттеу. Бүкіл әлем бойынша
эмперикалық саяхаттау болғанда перинаталдық даму кезінде әдеттен тыс санды қ-сапалы қ
көтеріліс болуы мүмкін. Трансперсоналдық қобалжулар одан өткен адамдармен тарихи уа қыт қа
өту мен өз жүзеге асыруларын, ата-бабаларының өмірін еске алғанда биологиялы қ ж әне рухани
өткен шақты зерттеу ретінде түсіндіріледі. Сананың трансперсоналдық к өрінуінен өткен адамдар
сананың орталық жүйке жүйесінің жемісі емес екенін және ол тек адамға ғана тән емес, ол
біріншіден шығарып немесе енгізуге болмайтын өмір с үруді ң сипаттамасы болып табылады.
Адам психикасы өз міні бойынша барлық өмір сүрушілер мен Бүкіл әлеммен өлшенген.
Кеңестік дәуірдегі психология өз
пәнінің диалектикалық- материалистік
бағытын дәріптеу күресінде дамытты.
Психология пәнін материалисттік
тұрғыдан түсінудің негізгі үлкен
идеялық –теориялық күрес барысында
қаланып, әдістері белгіленді. Аса
маңызды болған ғылыми әдіснамалық
принциптер бір жүйеге келді. Орыс,
кеңес психология ғылымының бой
көтеруіне еңбек сіңірген ғалымдар:
Б.А.Ананьев, П.П.Блонский,
А.С.Выготский, А.В.Запарожье,
К.Н.Корнилов, А.Н.Леонтьев, А.Р.Лурия,
С.Л.Рубинштейн, А.А.Смирнов,
Б.М.Смирнов, Д.Н.Узнадзе және басқалар
ФУНКЦИОНАЛИСТТІК БАҒЫТ
Американ психологы У.Джеймс адамның сана қызметі мен
оның қызметінің рөлін зерттеуге аса мән берген. Ол адам
санасының түрлі жағдайларға үйренуі мен жаңа әрекетті
игерудің гипотезасын жасаған. Жалпы функционалисттер
үшін психология сана қызметін зерттейтін ғылым. Олар
интроспекция, тапсырманы орындау уақытын пайдалану
әдісін қолданған.

Ресей психологиясының тарихында Г.И.Челпанов (1862-
1936) үлкен рөл алады. Оның басты үлесі Ресейде
психологиялық институтты (1912) құруында.
Психологиядағы эксперименталды бағыттағы объективтік
әдістерді зерттеуде В.М.Бехтерев (1857-1927) зор ықпал
жасады. Ал И.П.Павлов еңбектері ағза бөлшектерінің
шартты –рефлекторлық байланысын зерттеуге
бағытталады. Оның еңбектері психолоиялық іс-
әрекеттердің физиологиялық негіздерін түсінуге
бағытталды.

Ұқсас жұмыстар

Психология тарихы. ХХ ғасырдың 2 жартысындағы психологияның жаңа бағыттары

Кеңестік психология ғылымының даму бағыттары

Психология пәні, міндеттері мен мақсаттары

Балалар нейропсихологиясы

Практикалық балалар психологының психологиялық білімін жетілдіру жолдары

ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫ. ПӘН ФИЛОСОФИЯ

ПСИХОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ЖАЛПЫ

Психология жан туралы ғылым

Басқару психологиясының даму бағыттары

Адам психикасы және Психология гылымының даму тарихы

Пәндер