Ауыр еңбекпен және спортпен айналысатындардың тамақтану ерекшелігі

Презентация қосу

СРО
Тақырыбы: Ауыр еңбекпен және спортпен
айналысатындардың тамақтану ерекшелігі.

Орындаған: Ақан Е.С. БТ-
407
Тексерген: Кабденова А.Д.
ЖОСПАР:
1. Қуат шығыны.
2. Тиісті талаптар.
3. Тәуліктік тамақтану құрамыны: ақуыздар,
майлар, көмірсулар.
4. Дәруменге қажеттілік.
1 кг дене
салмағының 1

Төменде адам қызметінің кейбір
Қызмет түрлері
мин. уақыттағы
жұмсаған қуаты

түрлеріндегі қуат шығыны
Бірқалыпты жүзу 0,0808 0,33936

Бадментон, жұп ойындары 0,0920 0,38640

Коньки тебу 0,1070 0,44940

Волейбол (немесе теннис жұп ойындары) 0,1090 0,45780

Біркдлыпты гребля 0,1250 0,52500

Гимнастикалық қондырғылардағы жаттығулар 0,1280 0,53700

Бірқалыпты жүгіру, жылдамдығы 8 кмс/сағ. Дейін 0,1357 0,56994

Өте тез жүру, 8 км/сағ. Дейін 0,1548 0,65016

Бадминтон, жеке кездесу 0,1770 0,74340

Қарқынды жылдамдықпен жүгіру 1 км/сағ. дейін 0,1780 0,74760

Спорттық күрес 0,1866 0,78372

Тез жүгіру, 15 км/сағ. дейін 0,2500 1,05000

Өте тез жүгіру, 20 км/сағ. немесе 320 м/мин дейін 0,3200 1,34400
Байқағанымыздай, 8 км/сағ. жылдамдыкден жүруде ұйқы
жағдайына қарағанда қуат шығыны 10 есе өседі. Спорт
бірсайыстарының кейбір түрлерінде қуат шығыны одан да к өп
өседі. Адам денсаулығы мен қимыл белсенділігі өзара тығыз
байланыста. Сондықтан дене тәрбиешілері мен спортшылар тек
дене жаттығуларын пайдаланудың негізгі әдістемелік ережелері
мен табиғи (күн, ауа, су) гигиеналық сауықтыру факторларын біліп
қана қоймай, сонымен бірге дене жүктемесін мөлшерлеп, істеген
дене жұмысының көлемін ескере білуі керек.

Қимыл белсенділігін есептегенде, денсаулығы мықты жас адам
(дене салмағы 70 кг-ға жуық) белсенді қимыл тәртібі мен жа қсы
тамақтанғанда тәулігіне 3000 ккал-ға жуық қуат жұмсайды екен,
ол оған өз денсаулығы мен жоғары жұмыс қабілеті деңгейін ұзақ
уақыт ұстап тұруға және нығайтып сақтауға көмектеседі. Бұл
тәуліктік қуат шығын есебі үш бөлікке бөлінеді. Негізгі алмасу
(1800 шамамен 1800 ккал)-адам қуатының толық тынышты қта ғы
өмірлік процестерді ұстап тұруына кеткен шығыны: ішкі
органдардың қызметі, ас қорыту, ұлпалардағы биохимиялық
реакциялар, бұлшық ет тонусы және басқалар.
Ең төменгі қажет-
ті қимылдар сабақ
уақытында өндірісте
және тұрмыста (шама-
мен 400-600 ккал): киіну,
жинастыру, тамақ ішу,
сабаққа, жұмысқа бару
және қайту, өндірістік
қызмет, сергек демалыс
және басқалары.
Жаттықтырушы дене
жүктемелері (600-800 ккал
және одан жоғары): ұзақ
жүру, жүгіру, дене
жаттығуларымен
айналысу (ТТГ, өндірістік
гимнастика, спорт
жаттықтыруы), жүзу,
гребля, шаңғымен немесе
велосипедпен серуендеу,
шаңғы тебу, спорт
ойындары және
басқалары.
Белсенді жаттығып, сабаққа
қатысатын спортшылар жоғары белсенді
қимыл деңгейімен және дене жұмысына
көп қуат шығынын жұмсаумен
ерекшеленеді. Жұмсалған қуатты
толықтыру-әрбір адамның, әсіресе дене
тәрбиешісі мен спортшының ең маңызды
міндеттерінің бірі. Іс тамақ құрамымен
және калориясымен ғана бітпейді. Біз
тиімді тамақтану туралы сөз еткенде,
соған тиісті талаптар қатарын айтамыз.
Біріншіден, тағам қабылдау уақытылы
және тәуліктік тамақтануға негізделіп
бөлінуі (күні бойғы тағамдық азық-түлік
жиынтығы).
Екіншіден тағамдық азық-түліктің
жалпы құнарлылығы мен адам қуатының
тәуліктік шығыны үйлесіп, отыруы керек.
Үшіншіден, тағамның сапалық құрамы-
онда міндетті түрде ұлпалар мен
органдардың түзілуіне қажетті, дене
процестерінің дұрыс жүруіне жағдай
Тәуліктік тамақтану құрамында ақуыздар, майлар,
көмірсулар, дәрумендер, минералды тұздар мен су болуы
қажет. Тағам әртүрлі хош иісті (тәбет тартатын)
және жақсы сіңетін болуы қажет.
Ақуыз-жасуша мен
ұлпа түзілу үшін Көмірсулар-
жұмыс
маңызды материал. Майлар тек қуат көзі
Ағзасы өсіп, істейтін
ғана емес, сонымен бұлшық еттер
қалыптасып келе бірге дәнекер
жатқан жас спортшы үшін ең басты
қызметін де (біздің қуаттағыш.
рационында ақуыз саны ағзамыздағы ұлпа
жеткілікті болуы тиіс, Көмірсулардың
түзілуіне қатысады) қайнар көздері
яғни дененің әр атқарады. Адам
килограмм салмағына қант,
майды сары майдан, жемістер,
тәулігіне 3 г-нан аса сүт және сүт
ақуыз керек. Есейе келе жармалар, нан
тағамдарынан, өнімдері,
бұл көлем азаяды: яғни ірімшіктен,
15-17 жаста 2.5гр, ал көкөністер,
жұмыртқадан, картоп болып
18 жастан бастап 2.0 г- еттердің майлы
ға және одан да табылады.
сорттарынан,
төмендеп азайып сондай-ақ ағзаға
отырады. Ақуыздың қажетті
кайнар көздері ет, дәрумендерге бай
балық, жұмыртқа, өсімдік майларынан
Қарқынды жаттықтырулар мен жарыстар кезінде ең
маңыздысы қабылдайтын тағам мөлшері шағын, ал оның
құнарлығы жоғары болуы керек. Сөре алдында тойып тамақ ішуге
болмайды, өйткені белсенді асқорыту кезінде ағзаның жалпы
жұмыс қабілеті төмендейді. Бұдан бөлек, тойған асқазан жүрек
пен өкпенің және шымыр бұлшық еттердің жұмысын төмендетеді.
Егер жарыс немесе жаттығулар күннің бірінші жартысында
болса, таңертеңгілік асқа-бұқтырылған ет, қайнатынған
жұмыртқа, май, ірімшік, салат, шай немесе кофе сияқты жеңіл
сіңетін тағамдар қабылдаған дұрыс. Ал, егер жарыстар мен
жаттықтырулар күннің екінші жартысында өтетін болса, онда
түрлі тағамға жеңіл сіңетін-ыстық сорпа, қайнатылған ет, котлет
немесе құс еті, көкөніс гарнирі, дәруменді компот немесе
әдеттегіден көп мөлшерде қант қосылған кисель сияқты тағамдар
ұсынылуы керек. Әр спортшы мен дене тәрбиешісі азық-түліктер
мен тағамдарға деген өзінің жеке тәбетін, сонымен бірге
тамақтану мен асқорытуға байланысты төмендеген немесе
жоғарылаған жұмыс қабілетін білуі тиіс. Мұндай білім жарыс
күніндегі тамақтану тәртібін барынша жоғары жұмыс қабілетінің
сөрелік мезетпен сәйкес келетіндей етіп құруға мүмкіндік береді.
Спортшы ағзасы дәрумендерге деген жоғары
қажеттілікті талап етеді. Олардың тағамда
жетіспеушілігі түрлі қолайсыз жағдайларды
туындатады. Мысалы, С дәруменінің жетіспеуі тез
шаршауға әкеледі, ағзаның жүқпалы және де
басқа ауруларға қарсы тұруын азайтады. Ал
ағзаға В дәруменінің жеткіліксіз болуы жүйке
қозуын жоғарылатып, бұлшық еттердегі
ауырсынуды тудырады. Алайда бұдан дәрумендер
мөлшерден жоғары болуы керек деген қорытынды
тумауы керек. Дәрумендердің мөлшерден көп
болуы тері ауруларын, асқорытудың бұзылуына
және де басқа асқынуларға әкеледі. Ең жақсы
дәрумендер адамның өсімдік тағамдарынан алған
дәрумендері болып табылады.
ӘДЕБИЕТТЕР

Негізгі әдебиеттер:
Технология мяса и мясопродуктов. И.А
Рогов, А.Г. Забашта. Изд-во «КолосС»,
Москва. 2009г, т.1- 710с, т.2-565с.
Экспертиза молока и молочных продуктов.
Дунченко Н.И. Сибирское университетское
изд-во, Новосибирск. 2007г. 475с.
Ауыл шаруашылық өнімдерінің сапасын
сараптау және бақылау. А.Қ. Смағулов,
Қ.А.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Ауыр енбекпен жә не спортпен айналысатындардың тамактану ерекшелігі Азық тү лік тауарларының сапасын бақ ылау

Сенсорлық жүйе

Шаш гигиенасы

Күтім жоспары

Қоғамдық Денсаулық Сақтау факультеті

Денің сауда сұлусың жер бетінде

Спортшылардың жарыстар кезінде және кейін тамақтануы

ПСИХИКАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ

Күніне неше рет сүт ішесің

Денсаулық жөніндегі даналық ойлар

Пәндер