Экожүйелердің біртұтастығы және орнықтылығы

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Экожүйелердің біртұтастығы және орнықтылығы. Ғаламдық (глобалдық) биогеохимиялық циклдар. В. И. Вернадскийдің негізгі биогеохимиялық заңдары.

Орындаған: ПД-517 группасының студенті: Шаймардан Е. Е.

Тексерген: Нуржуманова Ж. М.

Экожүйенің құрылымы: Экожүйе = биоценоз + биотоп

Ғаламдық (глобалдық) биогеохимиялық циклдар.

Тірі организмдердің қызмет барысында Жердің геологиялық қабаттарында айтарлықтай өзгерістер болып отырды, олар атмосфераның, гидросфераның химиялық құрамының өзгерістері мен топырақтың құнарлы қабатының пайда болуымен айқындалады. Кейінгі жүз жылдықтарда адамзаттың биогеохимиялық тұрғыдан алып қарағандағы, айтарлықтай белсенді деген, биогеохимиялық маңызы организмдердің маңызынан да асып түсіп жатыр. Адамның Жер геосферасына деген ақылой, сана арқылы бағыт алған шаруашылық қызметтеріне байланысты әсер ықпалдары басқа барлық организмдердің әсер ықпалдарынан айтарлықтай айырмашылықта. Сондықтан В. И. Вернадскийдің айтуынша биосфера ноосфераға, яғни адамзаттың ақыл-ой санасы мен қоғам заңдылықтарының әсер ету аймағына орын береді деп санаған. Бірақ, адамның қазіргі кезде ғаламдық биосфеарлық процестерге араласуы ғаламдық экологиялық проблемалардың туындауына себеп болып отыр, яғни болашақта олар биосфераның өзінің ары қарай дамуына шек келтіруі мүмкін. Биосфераның қызметтік заңдылықтарын, оның бүтіндігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ететін механизмдерін, биосфераның тірі заттарының қызметтерін және олардың табиғи ортаның физикалық-химиялық параметрлерін өзгертудегі маңызын білу адам мен табиғат арасындағы байланыстарды реттеу үшін қажет.

В. И. Вернадскийдің негізгі биогеохимиялық заңдары.

Тірі организмдер немесе В. И. Вернадскийдің айтуы бойынша тірі заттар өздерінің тіршілік барысында мекен орындарына алуан түрлі әсер-ықпалдарын тигізе отырып Жердің барлық геологиялық қабаттарының физикалық-химиялық қасиеттерін өзгерістерге ұшыратып отырды. Тірі зат жер бетіндегі барлық организмдердің тіршілік құбылыстарының жиынтығы - осы аталған құбылыстардың тіршілік процестеріндегі әсерлеті планетамыздағы сулардың құрамын, атмосфераның құрамын түбегейлі өзгерістерге ұшыратып соңында құрамы жағынан тіршілікке өте маңызды бірегей биокостық зат - топырақ қабатын жасады, Сонымен тірі зат өздерінің бірлескен қызмет барысында өздеріне қажетті тіршілік қабаты биосфераның пайда болуына үлкен ықпалын тигізді. Тірі зат өлі және тірі материяның аралығындағы байланыстарының жоғарғы деңгейін айқындады.

Вернадский бойынша тірі заттар - бұл қуатты геологиялық фактор болып табылатын тіршілік ететін ( немесе бұрын тіршілік еткен. ) тірі организмдердің жиынтығы. Биосфераның тірі заттары химиялық және геологиялық тұрғыдан өте белсенді болып саналады.

Планетамызда тірі заттардың қатысуымен жүретін негізгі 5 қызмет атқарады. 1. Энергетикалық - биосфералық - планета аралық құбылыстардың космостық сәуле шығарумен, күн радиациясымен байланысын жүргізу. 2. Газды - газдардың миграциясын және олардың айналымын, атмосфераның газдық құрамын қамтамасыз ету. 3. Тотығу тотықсыздану - тірі заттың әсерінен тотығу ( ортаның оттегімен байытылу ) және тотықсыздану - оттегінің тапшы кезінде органикалық заттардың ыдырауы, күкіртті сутектің түзілуі жинақталу процессі. 4. Жинақтау - организмдердің өз денелерінде шашыранды химиялық элементерді жинақтау қабілеті, олардың мөлшері қоршаған ортамен салыстырғанда бірнеше есе көбейту. 5. Деструкциалық - өлген органикалық заттардың ыдырауы, яғни тірі заттың өлі затқа айналуы. Нәтижесінде биосфераның биогенді және биологиялық өлі заттары түзіледі.