Ежелгі Мысыр, Қытай және т.б. елдерде әктас пен гипс өндіруі мен қолдануының дамуы

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: Ежелгі Мысыр, Қытай және т. б. елдерде әктас пен гипс өндірісі мен қолдануының дамуы. Италлия, Англия, Россияда гидравликалық байланыстырушы материалдардың дамуы мен қолдануы. Байланыстырушы заттардың заманауи күйі және болашақта дамуы. Глинозем өндірісінің жылу балансын есептеу

Орындаған: Дюсембинова М. У

Тексерген: Лебаева Ж. Т

Топ: ХН-221

Әктас - ағылшын ауыл шаруашылығынан бастап, Египет көрлеріне дейін, әртүрлі мақсатта қолданылатын тау жынысы.

Әктастың негізгі үш түрі белгілі:

тас көмірлік, юралық және борлық әктас.

Тас көмірлік әктастың жасы 300 миллион жылдан артық, бұл - қатты және борпылдақтығы аз, ол қалың қабаттарды және үңгір жүйелерінің түзілімінде қалыптасады.

Юралық әктастың жасы 135-208 миллион жылдай, тас көмірлік әктасқа қарағанда жұмсақ және борпылдақ, көбіне құрылыс материалы ретінде қолданылады.

Борлық әктас немесе бордың жасы 66-144 миллион жыл, жұмсақ, борпылдақ және таза, Дуврдың ақ жартастарын түзеді.

Гипс

минералды су кальций сульфаты. Таза гипс қатысуымен, түссіз және мөлдір қоспалар, сұр сарғылт, қызғылт, қоңыр және басқа да түстер болып табылады.

Әк өндіру адамзатқа өте ертеден белгілі. Көне Мысырда шамамен 5000 жыл бұрын әкті құрылыста пайдаланған. Пештер туралы алғашқы түсініктер Катонда табылған (б. д. д. 184 ж. ) . Б. д. д. 75 жылы Плиний әк өндіруді, оны сөндіру мен қолдануды сипаттаған.

Құрылысының басталуын 1040 жылға жатқызатын шахталық пештер Киев пен Суздаль аумағындағы қазба жұмыстарында табылған. Пештердің ішкі диаметрі 2, 6-3 м, шахта сазбалшық ертіндіде плинфпен салынған. Ярославл Мудрый жүзеге асырған үлкен құрылыс әктің ірі өндірісін ұйымдастыруды талап етеді, бұл туралы София собрына (Киев қаласы) жақын жерден табылған төрт пеш куәлік береді.

Көне Римде құрылыс техникасының қажеттіліктері қалау және сылау ертінділерінде қолдану үшін әктің кең қолданысын тудырды. Бұған әктің маңызды қасиетін ашу әсер етті, ол - күйдірілмеген сазды кірпіш немесе жанартаулы атқылаулар өнімдерінің (туф, пемза, күл) ұсақ ұнтақталған қосымшаларымен қоспада ауа - су шарттарында ғана емес, суда да қатаю қабілеттері. Байланыстырушының су төзімділігін қамтитын қоспалар гидравиликалық деген атауға ие болды.

. Ұнтақталған кірпіш түрінде гидравликалық қоспалармен әкті байланыстырушыны дайындайтын Ресейдегі алғашқы зауыт XVII ғасырдың соңында Мәскеуде салынды. XVIII ғасырдың басында жаңа құнды байланыстырушы - гидравликалық әк алынды. Байқалғандай сазды қоспаларға ие әктастар күйдіру мен ұсақ ұнтақтаудан кейін баяу сөндіріліп, суда қатаю қабылетін иеленеді. Гидравликалық әкті ғимараттардың, жерасты және гидротехникалық құрылыстардың іргетастарын қалау үшін қолдана бастады. Бұл әк өндірісін одан да көбірек кеңейтуге әкелді.

Әк өндірісінің технологиялық деңгейі ең жоғары болатын, КСРО қара металлургиясында әк өндірісіндегі жалпы көлемнің 27% жылына 140 мың орташа жылдық қуатты кәсіпорындарда шығарылады. АҚШ жылына 400 мың тоннадан астам өнімді жеті зауыттарда әк өндірісіндегі бүкіл көлемнің шамамен 23% шығарылады.

АҚШ, Жапонияда ірі кәсіпорындармен шығарылатын әк әртүрлі мақсаттарға қолданылады; 30-40% металлургияда, 28-30% химияда, 8-10% ағынды суларды тазалауға, 4-7% құрылыста.

Жоғары сапалы және өзіндік құны төмен әк өндірісі үшін құрылыс материалдарының өнеркәсібінде жылына 200-800 мың тонна әк қуатымен әк зауыттары және комбинаттары қайта салынып, жұмыс жасап тұрғандары реконструкция жүргізетін болады. Бұл қәсіпорындар жоғарыөндірушілікті айналатын және шахталық пештермен жабдықталып, әктен басқа, құрылысқа арналған толтырушыны және т. б. өнімді шығаратын болады.

Глиноземнің материалдық балансын Байер әдісі арқылы анықтай аламыз. Байыр процесі бокситты рудалардан глиноземды алу кезінде негізгі саты болып одан алюминий гидроксидын өндіру табылады. Ең қарапайым және кең таралған әдісі болып Байер ұсынған және Байер - процесі деп аталатын, алюминий гидрокисін бокситтен бөліп алу табылады.