Сурет және онымен жүргізілетін жұмыс түрлері

Презентация қосу

Қ аза қ стан Республикасы білім ж ә не ғ ылым министрлігі
Семей қ аласыны ң Ш ә к ә рім атында ғ ы мемлекеттік университеті

СРО №4
Суретпен жүргізілетін жұмыс түрлері

Орындаған:Совет Назерке
Тобы:П-305
Тексерген:Таттимбетова С.Ж.
Тіл дамыту жұмысын әр сабақта жүргізіп
отыру үшін мұғалім керекті құрал-
жабдықты күні бұрын дайындап, сабақты
қызықты етіп ұйымдастыра білуі қажет.
Суретпен жұмыс істеу арқылы қазақ
тілінде сөйлем құрастырып үйретуге,
жаңа сөз жаттатқызуға болады. Бұл үшін
оқулықтағы немесе қосымша басқа
суреттер пайдаланылады. Өтілетін
суреттің мазмұны бойынша сөздік плакат
жасалады.
Мысалы, «Қысқы ойын» деген сурет бойынша жұмысқа
тоқталайық. Сөздік-плакатқа мына сөздерді жазамыз:

Шаңғы-лыжи
Шана-сани
Аққала-снежная баба
Сүйреп келеді-тянет
Сырғанақ-каток
Жасап жатыр-лепят(делают)
Теуіп жүр-катаются(на
коньках)
Сырғанап жүр- катаются(на
санках)
Қыстық-зимние
Сондай-ақ сұрақ-жауап плакатқа төмендегідей
сөйлемдерді жазамыз:

1. Суретте жылдың қай мезгілі бейнеленген?
Суретте жылдың қыс мезгілі бейнеленген.
2. Кім шанамен таудан түсіп келеді?
Асан шанамен таудан түсіп келеді.
3. Кім шананы тауға қарай сүйретіп келеді?
Марат шананы тауға қарай сүйретіп келеді
Класта суретпен жұмыс жоғарыда көрсетілген
сөздік, сұрақ-жауап плакаттарында жазылған
сөз, сөйлемдер бойынша жүргізіледі. Мұғалім
плакат бойынша жаңа сөздердің мағынасын,
аудармасын түсіндірген соң, сөйлеммен жұмыс
істейді. Ең алдымен плакаттағы сөйлемді оқи
тұрып, көрсеткішпен бұл сөйлем қай суреттегі
кайсы затты білдіретінін сұрайды.
Мысалы, қыс көріністері бейнеленген сурет бойынша
балалардың үстінде қандай киімдерінің бар екендігін,
аққла жасап жатқандардың әрқайсысының не істеп
жатқандарын бөлек-бөлек сұрау керек, соңынан жеңіл
сөйлемдер құрастыруға болады.
Плакаттағы сөйлемдерді оқып, аударып, суреттерді
жақсылап қарап алғаннан кейін осы суреттер
бойынша әңгімеге ат қойылады. Сондай-ақ жұмбақ
текстері бойынша да жоғарғыдай суретпен жұмыс
өткізіледі. Алдын-ала жүргізілген жұмыстан кейін
(жұмбақтың мазмұнын ашатындай сурет болған
жөн), оқушылар жұмбақтың тексін түсініп, шешімін
тауып, оны екінші тілге аударады.
Көптік жалғауын пысықтау үшін берілген
суретпен жұмыс қалай өткізіледі екен, соған
тоқталайық. Мұнда сабақтың мақсаты-
суретпен жұмыс істеу арқылы көптік
жалғауын сөйлемде қолдана білу, сөздік
қорды молайту, байланыстырып сөйлеуге
жаттығу. Сөздік плакатқа төмендегі сөздер
жазылады:
Шомылып жүр -купается,
купаются
Теріп жүр -собирает, собирают
Тартып отыр -играет, играют
Су құйып тұр -поливает,
поливают
Қосылып -вместе
Көмекшілер -помощники
Себет-корзинка
Сұрақ-жауап плакатқа мынадай сөйлемдер жазылады:
1. Кім шомылып жүр?
Мұрат шомылып жүр.

2. Кімдершомылып жүр?
Балалар шомылып жүр.

3. Кім саңырауқұлақ теріп жүр?
Марат саңырауқұлақ теріп жүр.

4. Кімдер саңырауқұлақ теріп жүр?
Қыздар саңырауқұлақ теріп жүр?

5. Кім бақшаға су құйып жүр?
Асан бақшаға су құйып жүр.
Оқушылар сурет бойынш жоғарғыдай
сөйлемдер ойлау арқылы қазақ тілінде сөйлем
құрастыру тәртібі (сөздердің орын тәртібі)
сұраулы сөздің орнына жауапты сөздің
келетіндігі (кім-Мұрат, кімдер-балалар т.б.)
сөйлем соңында келетін баяндауыштың орыс
тіліне аударылу ерекшелігі (қазақ тіліндегі
етістіктің жіктелу ерекшелігі) сияқты
мәселелерді қамтиды.
Әрбір сөйлемді оқып, суретті
көрсетіп тұрғанда мұндай
ерекшеліктерді қоса айтып, түсіндіріп
отырған жөн. Мысалы, қазақ тілінде
жекеше, көпше бірдей мағына
беретіндігі.
Плакаттағы сөйлемдерден басқа да, күн райы, жыл
мезгілі, бақшадағы өсімдіктердің түрлері, тоғайда не
өсетіндігі туралы жай сөйлемдер құрауға болады.
Мұндай сөйлемдерді плакатқа жазбай-ақ,
оқушыларан ауызша әңгімелесу ретінде сұралады.
Оқушылар мұндай жағдайда бұрынғы білетін
сөздерін пайдалана отырып, сөйлем құрастырады.
Жұмыстың бұл түріне бүкіл сыныпты қатынастырып
отырған дұрыс. Мұндай жағдайда сабақ тұтас бір
әңгіме өткізу арқылы ауызша шығарма жазғандай
болады.
Тіл дамыту жұмысының ең бір маңызды түрі-
сөздікпен жұмыс. Сөздікпен жұмыс тек қана тексті
өткенде жүргізілмейді. Сонымен бірге грамматикалық
анықтамаларды, жаттығу жұмыстарын, суретпен
жұмыста, өлең, жұмбақ түсіндіргенде, сұрақтарға
жауап бергенде де жүргізіліп отрады. Олай болатын
себебі орыс мектептеріндегі қазақ тілінің әр
сабағында жаңа сөз, жаңа ұғым түсіндіріледі.
Оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептерде қазақ тілін
оқытудың негізгі мақсаты-оқушылардың сөздік
қорын байыту және ауызекі сөйлетіп үйрету, жазуға
дағдыландыру. Оқушылар сөзді неғұрлым көп білсе,
солғұрлым ойын еркін айтып беретін болады. Әрбір
жаңа сөзді үйрету, оның мағынасын түсіндіру сол
заттың өзін, болмаса суретін көрсету арқылы, сондай-
ақ орысша аудармасын беру арқылы іске асырылады.
Кейбір мұғалімдер тексті оқытып, ондағы
сөздерді жазғызып, келесі сабақта сұраумен
шектеледі. Мұндай тәсілмен оқушы білген
сөзінің өзін ұмытып қалады. Сондықтан
жоғарыда айтылған тіл дамытуға байланысты
жаттығу жұмыстарын сабақтың қай кезеңінде
болса да, үнемі іске асырып отырғанда ғана іс
нәтижелі болады.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Фокина Лидия Петровна туралы ақпарат

Бейнелеу өнерінің міндеттері

Булев алгебрасы

Суретпен жүргізілетін жұмыс түрлері

Сыныпта тыс жұмыстар

Бейнелеу өнерінің әдістемелік негіздері

Дарынды және талантты баланы анықтау

ТЕРМИЯЛЫҚ КРЕКИНГ

Сұраныстар конструкторының терезесі

АЛҒАБАС ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВІНІҢ ЖЕРІНЕН РАЗРАБОТКА СХЕМЫ

Пәндер