ҚР-ның ақша-несие саясаты

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

С ӨЖ

Тақырыбы: 1. ҚР-ның ақша-несие саясаты; 2. ҚР-ның бюджет салық жүйесіні ң
саясаты; 3. ҚР-ның әлеуметтік саясаты
Орындаған: Е-415гр Құмаров С.Қ
Тексерген: Габдуллина Лаззат Баглановна

Семей қаласы 2015ж
Ақша-несие саясаты - бұл айналыстағы ақша
массасын, несие көлемін, сыйақы
(мүдделендіру) мөлшерлемесін өзгертуге жалпы
банк жүйесінің қызметін реттеуге бағытталған
шаралар жиынтығы.

Шаруашылық конъюктурасынын, жағдайына
байланысты ақша-несие саясатының екі түрі
болады:
Рестрикциялық ақша-несие саясаты;
Экспанцондық ақша-несие саясаты.
ШАРУАШЫЛЫҚ КОНЪЮКТУРАСЫНЫН, ЖАҒДАЙЫНА
БАЙЛАНЫСТЫ АҚША-НЕСИЕ САЯСАТЫНЫҢ ЕКІ ТҮРІ
БОЛАДЫ:
Рестрикциялық ақша-несие Экспанциондық ақша-несие
саясаты саясаты
екінші деңгейлі банктердің несие беру көлемін
несиелік операциялар көлемін кеңейтумен, айналыстағы
шектеуге және ақша-массасының
қатаң шарт белгілеуге, сондай- өсуіне бақылаудың әлсіздігіме
ақ сыйақы н және сыйақы
мөлшерлемесінің деңгейін мөлшерлемесінің
арттыруға төмендеуімен байланысты шар
бағытталатын шаралар алар.
жиынтығы.
Ақша-несие саясаты Қазақстан
Республикасында ҚР Ұлттық Банкімен елдің
банктік пайыздық ставкаларын, валюта курсын,
төлем қабілеттілігін анықтау жолымен іске
асады. Сонымен қатар ақша массасы көлемінің
кеңеюіне немесе оның қысқаруына
бағытталуы мүмкін.
1993 жылы 13 сәуірде Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Кеңесінің оныншы сессиясында Қазақстан Республикасыньщ
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Заңы
қабылданды. Заң Ұлттық Банктің негізгі міндеттерін айқындап
берді: ақша айналымы, несие, банктік есеп айырысуларды
ұйымдастыру және валюталық қатынастар саласында
мемлекеттің саясатын әзірлеу мен жүзеге асыруға қатысу;
несие берушілер мен банктің салымшыларының, несиелік, есеп
айырысу мекемелерінің, сондай-ақ валютаны сатып алу, сату
және айырбастау бойынша операцияларды жүзеге асыратын
мекемелердің клиенттерінің мүдделерін қорғау, банктік және
басқа несие мекемелерінің қызметін реттейтін ережелерді жасау
негізінде оны сақтауға бақылау жасау; Қазақстан
Республикасының ақша-несие саясатын жүзеге асыру
саласында мүдделерін қорғау.
1993 жылы 15 қарашада Қазақстан
Республикасында ұлттық валютаның енгізілуіне
байланысты Қазақстанның Ұлттық Банкіне ақша-
несие жүйесінің жұмыс істеу жауапкершілігі, оның
бюджетпен және банкілермен қарым-
қатынастарында классикалык принциптерді енгізу,
банктердің қызметін реттеудін жүйесін бекіту
міндеттері жүктелді. Қазақстан Республикасының
ұлттық валютасының — қазақстандық теңгенің
ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету
— мемлекеттің орталык банкісі — Қазақстан
Ұлттық Банкінің негізгі міндеттерінін біріне
айналды.
Ақшаның кұнсыздануын төменгі деңгейде ұстап,
ұлттық валютанын тұрақтылығын қамтамасыз ету
мақсатында Қазақстан Ұлттық Банкі ақша-несие
саясатын жүзеге асырады. Қазақстан Ұлттық Банкі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік ақша-
несие саясатын айқындайтын және жүзеге асыратын
бірден-бір орган болып табылады. Қазақстан Ұлттық
Банкі ақша-несие саясатын бағалардың
тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында жүзеге
асырады.
Ақша-несие саясаты:
қайта қаржыландырудың ресми ставкасын;
ақша-несие саясатының негізгі операциялары
бойынша сыйақы ставкаларының
деңгейлерін;
ең төменгі резервтік талаптардың
нормативтерін;
ерекше жағдайларда, операциялардың
жекелеген түрлерінің деңгейі мен көлеміне
тікелей сандық шектеулерді белгілеу жолымен
жүзеге асырылады.
Ақша-несие саясатын іске асыру мақсатында
Қазақстан Ұлттық Банкі мынадай операция түрлерін
жүзеге асырады:
1) қарыздар беру;
2) депозиттер қабылдау;
3) валюталықинтервенциялар;
4) Қазақстан Ұлттық Банкінің қысқа мерзімді ноталарын
шығару;
5) Мемлекеттік және басқа да бағалы кағаздарды сатып
алу және сату, оның ішінде кері сатып алу құқығымен;
6) коммерциялык вексельдерді қайта есепке алу;
7) Қазақстан Ұлттық Банкі Басқармасынын шешімі
бойынша басқа да операциялар.
2004 жылдан бастап, Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкінің қолданып отырған ақша-несие саясатының
құралдары екі топқа бөлінеді:
1. Тікелей құралдар (несие бағасы мен немесе
сомасына тікелей бақылауға арналған):
•. несиенің бағасын (Р — сыйақы мөлшерлемесін) не
санын (Q) белгілеу немесе шектеу;
•. коммерциялық банктердің балансына қатысты
несиелік лимиттер белгілеу.
2. Жанама құралдар (нарыққа ықпал ету арқылы
ақшаға деген сұраныс пен ұсынысқа ықпал етуге
арналаған):
•. ашық нарықтағы операциялар;
•. міндетті резервтік талаптар;
•. несиелеуге және вексельдерді қайта есепке алу ға
байланысты операциялар.
Ұлттық Банк өзінің жүргізетін операциялары
бойынша мынадай ресми сыйақы мөлшерлемелерді
белгілейді:
ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесі;
ресми есептік (дисконттық) мөлшерлеме;
РЕПО және кері РЕПО операциялары бойынша
сыйақы мөлшерлемесі;
«овернайт» займдары бойынша сыйақы
мөлшерлемесі;
овер драфт займдар бойынша сыйақы
мөлшерлемесі.
банктерден тарайтын депозиттер бойынша сыйақы
мөлшерлемесі.
Ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесі— ақша
нарығының жалпы жағдайына несие бойынша сұраныс мен
ұсынысқа, инфляция және күтілетін инфляция
деңгейіне байланысты белгіленеді. Ұлттық
Банкінің заң актілері, Қазақстан Республикасы
Президентінің актілері негізінде немесе ҚҰБ
Басқармасының жеке қаулылары бойынша жүргізілетін заем
операциялары бойынша қолданылады.
Ресми есептік (дисконттық) мөлшерлемесі — ақша
нарығының жалпы жағдайына, несиелер бойынша сұраныс
пен ұсыныс көлеміне байланысты белгіленеді және Ұлттық
Банктің коммерциялық вексельдерді қайта есепке алу
операцияларында қолданылады. Ресми есептік (дисконттық)
мөлшерлеме жылдық пайыздық мелшерлеме болып
табылады және ол айналыс мерзімі алты айлық вексельдерді
қайта есептеуде қолданылады.
РЕПО және кері РЕПО операциялары бойынша
сыйақы мөлшерлемелері — жылдық пайыздық
мөлшерлемелер, ішкі қаржы нарығының
жағдайына байланысты белгіленеді және мемлекеттік бағалы
қағаздармен операциялар жүргізуде қолданылады. РЕПО-
ның мақсатты мөлшерлесінен ауытқу жағдайында ақшалай
қаражаттарды орналастыру немесе тарту жолымен РЕПО
нарығындағы сыйақы мөлшерлемелерін реттеу арқылы
сыйақы мөлшерлемелерінің елеулі ауытқуын болдырмау.
«Овернайт» заемдары бойынша сыйақы
мөлшерлемесі — Ұлттык Банктің екінші деңгейдегі
банктерге, олардың ҚҰБ-ғы корреспонденттік шоттары
бойынша есеп айырысуды дебеттік қалдықпен аяқтауы
барысында бір түнге берілетін заемдары бойынша
қолданылады.
Овердрафт заемдар бойынша сыйақы
мөлшерлемелері — Ұлттық Банктің екінші деңгейдегі
банктерге, олардың ҚҮБ-ғы теңгеде ашқан корреспонденттік
шоттары бойынша төлем жүргізуге немесе ақшалай
аударымдар жасауға қажетті ақша
қаражаттары уақытша болмаған не жетіспеген жағдайларда
займдар бойынша қолданылады.
Банктерден тарайтын депозиттер бойынша сыйақы
мөлшерлемесі — Ұлттық Банктің екінші деңгейдегі
банктердің уақытша бос қаражаттарын тартуға байланысты
қолданылады.
2005 жылғы 1 кыркүйектен бастап тікелей репо
операцияларын жүргізу практикасы, сондай-ак мерзімдері 1
жүмыс күнінен аспа- ғандықтан «овернайт» және
«овердрафт» заемдарын ұсыну уақытша тоқтатылды.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Әпсәләмов Ә.,Исабеков К.,Сұлтанов
Ө.;Экономикалық теория
негіздері;Алматы,Ғылым;1999ж.
2. Габитов Ж. Х., Догалов А. Н.,
Досмаганбетов Н.С.; Микроэкономика;
Алматы;2009 ж.
3. Әубәкіров, Нәрібаев, Есқалиев,
Жатқанбаев,Байжұмаев; Экономикалық
теория негіздері;Алматы,2004 ж.

Ұқсас жұмыстар

ҚР ҰБ-ның ақша-несие саясаты

Ақша-несие саясаты туралы

Ұлттық банкының ақша - несие саясаты

Қазіргі жағдайда Қазақстан Республикасының Ұлттық банкының ақшанесие саясаты

Экономикалық мемлекеттік зерттеу

ЭКОНОМИКАНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУІ

Мемлекеттің ақша, несие саясаты

Коммерциялық банк

Ұлттық экономика

Несие туралы

Пәндер