Аударма үрдісінің лингвистикалық ерекшелігі

Аударма үрдісінің

лингвистикалық ерекшеліктері

Аударма - күрделі және көп қырлы адам қызметі. Біз әдетте “бір тілден” аударма процесінде бұл жай ғана басқа бір тілді ауыстыру болып табылмайды. Аударғанда түрлі мәдениеттер, әр түрлі тұлғалар, әр түрлі ойлар, әр түрлі әдебиеттер, әр түрлі дәстүрлер мен ұстанымдарды әр түрлі деңгейлерді кездестіреміз.

Аударма лингвистикалық моделі

Аударма процесінің лингвистикалық моделі теориялық қалаған нәтижеге қол жеткізуге болады, ол арқылы аударма түпнұсқасының дәйекті өзгерістерінің сериясы ретінде оны ұсынады.

Аударма моделі - лингвистикалық немесе психология кейбір жалпы аударулар үшін кеңейтуге әрекеттелген аударма процесінің сызбасы болып табылады. Аударманың кез келген түрі гипотетикалық болғанымен, бұл аудармашы дәл жұмыс істейтін тікелей дәлелдер жоқ, өйткені, болжамды нәтижесімен аударма кездейсоқтығы ол белгілі бір түсіндірме күші бар екенін түсіндіреді.

Ахуалдық моделі тіл мен шындық арасындағы лингвистикалық сілтеме тұжырымдамасын аудару процесінде қоданылады. Ахуалдық моделі кез келген жағдай негізінен кез келген тіл арқылы сипатталған болуы мүмкін.

Осылайша, аударма ситуациялық үлгісі шындыққа байланысты аударма процесінің ерекшеліктерін түсіндіріге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ол аударма процесінің тек кейбір нұсқаларын жүзеге асыруды қамтиды.

Аударма процесі екі кезеңде жүзеге асырылуы мүмкін деп болжанады. Бірінші кезеңде аударамшы түпнұсқа саралымының құрамын анықтайды және анықталған байланыс қатысы бар заттарды шешеді. Екінші қадамда құндылықтар ең алдымен мүмкіндігінше енгізілген аударма бірлігі таңдалады.

Қазіргі заман авторлары ең толық және ең дұрыс сөйлеу қызметі процесінде психолингвистикалық модель сипатталады.

Қазіргі уақытта аударма әдетте лингвистикалық аспектіде, сонымен қатар байланыс құбылысы ретінде де қаралады. Бұл тәсіл осы процесті құрайтын компоненттерінің ең ірі қаңқасы болып табылады.

И. Леговтың айтуынша “Семантикалық сәйкестілік тұрғысынан лингвистикалық дәл аударма болуы мүмкін емес және тек ықтимал бола алады. ” Оның идеясын әзірлеу кезінде автор субъективтілікті азайтып, объективті мағынада жұмысын түсіндіргенін жазады.

Қорытындылай келе, қазіргі уақытта аударма әдетте лингвистикалық аспектіде, сонымен қатар байланыс құбылыс ретінде ғана қаралады. Аударма комуникативтік - бағдарланған моделін әрекеттерін зерттеу саласында ауызша қарым - қатынасты қабылдау мен түсінігін тудыратын проблемалар фактісі болып табылады. Оыслайша, қазіргі заманғы аударма психолингвистикалық бағыт алады.

Жас аудармашыға нұсқау

Сабақта да, баспада да ең бірінші тіл мәселелері аударманы талдағанда қарастырады. Аударма жасай білуді сол тілде оқып, шет тілді түсінудің жетілген формасы деп қарастырған. Аударма теориясы салыстырмалы әдебиеттанудың, қолданбалы лингвистиканың, филологияның арнайы бөлімі деп саналған. Аудару өнеріне оқыту басқа тілдегі тұтас мәтіннің, сөз тіркесінің, сөздің мағыналарын жеткізу айналасында қарастырылады.

Жұмыстың бұл бөлігі аудармашыға ұнаса да, ұнамаса да айналасуы керек, бұнысыз бұл мамандықта жұмыс істеуге болмайды. Себебі аудармашы жұмысында сөзге сағаттық жұмысқа қанша төлесе сонша төлейді, дұрыс сөз іздеу үшін материалдық ынталандырма жоқ. Ақшалай пайда жоқ болса да, кейбір себептер іздестіруге мәжбірлейді:

А аудармашы этикасы, кәсіби ынталану аударманы дұрыс, эквивалентті жасауға итереді

Б Өз жұмысына кәсіби мақтаныш, рухани қанағаттану

Аудармашы сөйлеу әрекеттерін өзгертумен айналысады.

Аудармашылар жинақталған тәжірибені

еске сақтап, керек

кезінде оны күрделі аударма мәселелерін шешуге

алу керек, бірақ ақпаратты жаттау арқылы

іске аспау керек. Жад оқыту кезінде

басқаша жұмыс істейді.

Аудармашылар сөздер мен тұрақты сөз

тіркестерін, стиль мен тонды, лингвистикалық және

мәдени әдістерді

меңгеруді аудару кезінде, оқу кезінде,

интернеттен іздегенде,

сөйлескенде және жай отырып өткенді

ойлау кезінде де іске асырады.

Шет елде адамдармен сөйлескенде

олар тілді үйренеді, ондаған

сөздер мен адамдарды меңгеріп,

еркін және шығармашылық

адамдарға үйреніп, айналадағылар

түсінетіндей сөйлеу арқылы еске

сақтауды іске асырады

Аудармашының сөйлеу әрекеттерінің аздаған өзгешелігі алғашқы мәтін авторының сөйлеу әрекеттерін қалпына келтіру екеніне айналасындағы адамдарды сендіру мақсаты тұр. Мұнда басқаларға еліктеп, қандай сөйлеу әрекеттерін тапсырыс беруші аударманы дәл, нақты және кәсіби деп қабылдағаны керек. Аудармашылар вербалды құралдардың көмегімен әрекеттер жасайды.