Еңбек ақы, түрлері, формалары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
“Химия” кафедрасы

БӨ Ж
Тақырыбы: Еңбек ақы, түрлері, формалары, жүйелері

Орындаған: Абекова Т.Б.
ХН – 221
Тексерген: Турусбекова А.С.

Семей 2015 жыл
ЖОСПАР

1. Еңбек ақы туралы түсінік
2. Еңбек ақының түрлері
3. Жалақының атқаратын қызметтері
4. Еңбек ақының формалары мен жүйелері
5. Еңбек ақыны ұйымдастыру
6. Еңбекке ақы төлеу жүйесі
Еңбек ақы туралы түсінік
Еңбек ақы – Қазақстан Республикасының Еңбек
кодексіне және Қазақсатн Республикасыны ң бас қада
нормативті құқықтық актілеріне, сондай-ақ келісімдермен,
еңбек, ұжымдық келісім-шарттарға ж әне ж ұмыс берушіні ң
актілеріне сәйкес жұмыскерге оның еңбегі үшін берілетін
сыйақының міндетті төлемін жұмыс берушіні ң қамтамасыз
етуімен байланысты қатынастар ж үйесі.
Еңбек ақы - еңбек кілісім шарты негізінде, әрбір
қызметкер жұмсаған еңбектің саны мен сапасына қарай
бөлініп, олардың жеке тұтынуына берілетін табысты ң а қша
түріндегі бөлігі. Еңбекақы экономикалы қ категория ретінде
екі жақты сипатта болады, бір жа ғынан ол жалдан ған адам
үшін - табыс, ал кәсіпорын үшін - өндіріс шы ғыны болып
табылады.
Еңбек ақы мөлшерінің шамасы мен нарық конъюнктурасына
келесідей факторлар ықпал етеді:
1) өндіріс кезінде қолданылатын, тауарлармен қызметтер
нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың өзгерісі;
2) кәсіпкер үшін еңбек ресурстарының пайдалылы ғы;
3) баға бойынша сұранысының икемділігі;
4) ресурстардың өзара алмасушылығы;
5) тұтынушылық тауарлар мен қызметтер бағасының өзгерісі.
Еңбек ақы деңгейне бірқатар нарықтық емес факторлар әсер
етеді:
1) жалақыны мемлекеттік реттеу шаралары;
2) жұмыс берушілер мен кәсіподақтар арасында ғы к үшті ң
арақатынасы;
3) еңбек қатынастарын жасаудың барлық деңгейлеріндегі келісім
шарттық реттеу механизмі;
4) кәсіпорын қызметінің сандық нәтижелері және ж ұмскерді ң
жеке еңбек үлесі.
ЕҢБЕК
АҚЫНЫҢ
ТҮРЛЕРІ

Негізгі еңбек ақы дегеніміз
нақты кезеңнің тарифтік Қосымша еңбек ақы
айлығына сәйкес келетін, дегеніміз еңбектің негізгі
еңбек ақының бөлігі. Кесімді мөлшерімен
ақы алушы үшін бұл бағалау қарастырылған, оның
бойынша нақты дайындалған міндеттерінің шеңберінде
өнімге берілетін еңбек ақы, кеңейтілетін және шығатын
мерзімділер үшін - тарифтік көрсеткіштерге қол жеткізуге
айлық немесе жалақы бағыттайтын еңбек ақының
мөлшері бойынша нақты бөлігі.
уақытқа берілетін еңбек ақы.
Жалақының атқаратын қызметтері
Қызметтердің атауы Қызметтердің мазмұны
Жұмыс күшінің ұдайы өндірісін қамьамасыз ету, жұмыс
Ұдайы өндірістік күшінің ұдайы өндірісіне ықпалын тигізетін еңбекақының
минималды деңгейін бекіту.
Өндірістің дамуына ынтаны арттыру, жұмысшының қосқан
Ынталандыру еңбек үлесіне сәйкес жалақы деңгейін қою.

Өнім бағасының құрылу үдерісінде тірі еңбектің қатысу
Өндірістік - есептік өлшемін сипаттайды, оның жиынтық өндіріс
шығындарындағы үлесін көрсетеді.
Жұмысшының тауарлар мен қызметтерді, ал жұмыс
Реттеушілік берушілердің өндіріс құрал – жабдықтарын сатып алу
қабілетін қалыптастырады, яғни тауар ұсынысы мен сұранысы
арасындағы пропорцияның қалыптасуына ықпал етеді.

Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге төлем қабілеті бар
Әлеуметтік сұранысты қалыптастырады. Әлеуметтік әділеттілік
қағидасын жүзеге асыруға ықпал етеді.

Еңбекте шығармашылық пен моральдық-өнегелі жағдайды
Мотивациялық дамытады, жұмысшының адамгершілік қасиетін және оның
еңбек моралін қалыптастырады.
Еңбек ақының формалары мен
жүйелері
Еңбек ақыны дұрыс ұйымдастыру өндірістік мәселелермен
бірдей маңызды іс. Жалақыны ұйымдастыруды ң негізгі міндеті –
еңбек ақыны әрбір жұмысшының еңбек үлесімен байланысты
етіп, жұмысшының жұмысқа ынтасын арттыру болып табылады.
Жұмысшылардың еңбек ақысын ұйымдастыру:
кәсіпорын жұмысшыларыны ң е ңбек а қысыны ң формалары

мен жүйелерін анықтау;
кәсіпорын жұмысшылары мен мамандарыны ң жеке
жетістіктеріне төлемдер төлеу критерийлерін жасау;
мамандар мен қызметкерлердің лауазымды қ жала қы
жүйесін жасау.
қызметкерлерге сыйақы беру көрсеткіштері мен ж үйесін

негіздеу.
Еңбек ақыны ұйымдастыру
Еңбек ақыны ұйымдастыруды жақсартудың мақсаты- еңбеккке
қабілетті әр адамға реттелген, ынталандыратын е ңбек а қы негізінде
өз еңбегімен қажетті өмір деңгейін қамтамасыз етуді қолдау. Осы
мақсаттарға жету үшін келесі ұсыныстар жүзеге асырылуы керек:
- еңбек ақыны реттеуді нарықтық механизмін жасау;
- еңбек ақы төлеу шеңберіндегі мемлекетті ң кепілдігін к өтеру;
- еңбек ақыны реттеуду ұжымдық шарттың рөлін күшейту;
- еңбек ақы моделдерін дамыту;
- еңбек ақыны ұйымдастыруды жақсарту мақсатында әлеуметтік
төменгі нормативтер;
- еңбек ақы төлеудегі кемшіліктерді жою, азайту шаралары;
- еңбек ақының жаңа тиімді жүйелерін енгізу;
- еңбек ақы төлеу туралы салықтық заңнамаларын өзгерту;т.б.
Еңбекке ақы төлеу жүйесі
Еңбекке ақы төлеу жүйесі - жұмсалған еңбек пен
есептелген жалақы арасындағы аракатынасты белгілеу
жүйесі. Жалақының негізгі жүйелеріне — мерзімді және
кесімді жүйе жатады. Өндірісте еңбекке ақы төлеудің өзге
де жүйелері белгіленуі мүмкін. Ақы төлеу еңбектің жеке
және (немесе) ұжымдық нәтижелері үшін жүргізілуі м үмкін.
Жұмысшылардың жалақы формалары мен жүйелері
еңбек өнімін бағалау тәсілін; еңбекке еңбек ақы т өлеу үшін
өлшем жүргізуді (жұмыс уақытымен, шығарылған өніммен,
жеке, ұжымдық және соңғы нәтижемен); еңбек пен еңбек
ақы арасындағы функционалдық басыбайлылы қ сипатын,
еңбектің сандық және сапалық нәтижелеріне байланысты
жалақының өзгеріс пропорциясын анықтайды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасындағы еңбек
туралы ҚР-ның Заңы, Алматы; Юрист-
2005 ж.
Қалдыбаев О., Темірбаев А. «Кәсіпорын
экономикасы» Алматы «Санат»,1997.
ҚР Еңбек кодексі 15.05.07

Ұқсас жұмыстар

Еңбек ақы, түрлері, формалары, жүйелері

ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ЕҢБЕК АҚЫНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

Еңбек ақы

Кәсіпорындағы еңбекақы төлеу

Еңбекақы түсінігі

Еңбекақы есептеу

Кәсіпкерлік мәні, түсінігі, негізгі түрлері және ұйымдастырушылық нысандары

Уақыттан тыс атқарылған жұмысқа ақы төлеу

Еңбек ақы және еңбек қорлары

Еңбекақы түрлері

Пәндер