Қан түзетін ағзалар

Қазақстан Республикасының мемлекеттік білім және ғылым министрлігі

Шәкәрім атындағы ұлттық университет

Қан түзетін ағзалар

Орындаған:Төлеген Д. М

Тексерген:Сатиева Ғ. Р

Қан түзетін ағзалар

көкбауыр

Сүйек кемігі

Лимфа түйіндері

Қан жүйесі мен иммундық жүйе тығыз байланысты

Қанның түзілуі

Көкбауыр және

сүйек кемігі

Иммундық жүйе

Орталық және

шеткі

Көкбауыр

Дара ағза, iш қуысы қарынның үлкен иiнiнде, күйiс қайыратындар, месқарынында орналасады. Ол қан тамырларының жолында орналасатын иммунды жүйенiң шеткi және ең iрi ағзасы. Оның басты қызметтерi: гуморальдiк, жасушалық төтемелiлiк (иммунитет) қалыптасуына, қан айналымындағы тегiжаттар кiдiруiне қатысады; қан жасушаларын, әсiресе эритроциттердi өлтiрiп («эритроциттер моласы»), ыдырау өнiмдерiнiң (темiр, белоктар) организмде қайта пайдаланылуы; қан қоймасы (жылқы, жыртқыш, шошқа, күйiс қайырушылар) ; қан өндiрушi ағза (ұрық даму кезеңдерiнде эритроциттер, жетiлген организмде түйiршiксiз лейкоциттердi, кемiргiштерде - барлық қан жасушаларын түзедi) .

Сүтқоректiлер көк бауыры атқаратын қызметiне байланысты - қорғаныш, иммундау (адамға, қоянға тән) және қан қоймасы (барлық ауылшаруашылық малдарына, әсiресе жылқыға тән) болып, екiге бөлiнедi.

Аңдардың көкбауыры

Лимфа түйіндері

иммунды жүйенiң шеткi, саны көп жақсы қалыптасқан ағзалары, iрi лимфа тамырлары қосылған жерлерде орналасады. Жануарлар түрiне орай, олардың саны, көлемi, әр аймақта орналасуы әртүрлi, пiшiнi - сопақ, домалақ, бұршақша, шажырқайда ұзынша болады. Екi - дөңес, ойыс шетi бар. Лимфа организмнiң белгiлi аймақтарынан әкелушi лимфа тамырларымен лимфа түйiндерiне, оның дөңес шетi арқылы өтедi, түйiннiң ойыс шетi - қақпа арқылы қызылтамыр, жүйке кiрiп, әкетушi лимфа тамырлары, көктамырлар шығады. Шошқаларда (ол қарама-қарсы) әкелушi лимфа тамырлары түйiнге, оның ойыс шетiнен - қақпасынан кiрiп, лимфаны әкетушi тамырлар түйiннiң дөңес шетi арқылы шығады. Сондықтан шошқа лимфа түйiнiнiң гистологиялық құрылысы басқа жануарлар түрiндегi лимфа түйiндерiнен ерекшеленедi. Лимфа түйiнiнiң клиникалық маңызы тек иммунды реакцияны дамыту ғана емес, онымен бiрге онда жұқпа ошағы, қатерлi өспелер метастазы (күшiктеу) пайда болуында. Бұл түйiннiң зор ұлғаюы лимфоидты ұлпа өспесiне тән. Лимфа түйiнi сырты дәнекер ұлпа қапшығымен жабылған, одан ағза iшiне перделiктер өтедi. Түйiн стромасын ретикулин жасушасы, коллаген, ретикулин талшықтары, жебiр, тегiжат танитын жасушалар құрады. Строма iлмешегiнде лимфоциттер орналасады. Әр түйiннiң қыртысты, милы заттары болады. Қыртысты зат түйiн қапшығы астында орналасқан сыртқы қыртыстан, одан кейiн терең қыртыстан (қос қыртысты-паракортикальдi аймақтан) тұрады.

Сүйек кемігі

Миелоидты қан түзуiмен қатар иммунды жүйенiң орталық ағзасы болып есептеледi. Онда құстардың фабрициев қапшығындағыдай, қан бағаналық жасушаларынан шығатын құрушылардан В-лимфоциттер тәуелсiз тегiжатының жетiлуi iске асады

Иммундық жүйе

Шеткі

Орталық

сүйек кемiгi, айырша без, құстарда - бiтеу (фабрициев) қапшық жатады. Олар тәуелсiз-тегiжаттар түзiлiп, өсуiн, сүйек кемiгiнен келетiн құрушы - жасушалар жетiлуiн қамтамасыз етедi. Әр түрлi тегiжаттыққа қажет көп қабылдағыштары бар жасушалар құрылады. Осы кезеңде тегiжаттар қажетсiз түгiлi, тiптi зиянды болады

барлық осы жүйе ағзалары, құстардың терi, өкпесiндегi лимфа құрылымдары кiредi, тәуелдi - тегiжаттар түзiлiп, өсуiн, орталық ағзаларда қажеттi тегiжатқа сай, арнайы қабылдағыштарға ие, одан ауып келген жасушалар жетiлуiн қамтамасыз етедi. Бұл ағзалар тегiжатпен байланысты қамтамасыз ету үшiн, тегiжаттар түсетiн лимфа, қан жолдарында орналасады.