Білім беру мекемелерін басқарудың құрлымы

Презентация қосу

Білім беру мекемелерін басқарудың
құрлымы

Орындаған: Жалын Нұрсая
Тексерген: Жумашбекова С.К.
Тобы : Фи-311.
Педагогика ғылым мен тәжірибеде тұтас педагогикалық процесті басқару
ғылыми тұрғыдан қарастырып, оған қатаң ғылыми негізделген сипат беруге
деген ұмтылыс күшейе түсуде. Шындығында басқару тек техникалық және
өндірістік процестерге ғана емес, сонымен бірге педагогика сия қты к үрделі
әлеуметтік жүйе үшін де қажет.
Жалпы басқару дегенді — шешім қабылдауға бағытталған, белгіленген
мақсатқа сәйкес басқару нысанын ұйымдастыру, қадағалау, реттеу, алынған
шынайы ақпарат негізінде талдау жасап, нәтижесінің қорытын-дысын шығару
әрекеті деп түсіндіруге болады. Басқару нысаны биологиялық, техникалы қ,
әлеуметтік жүйелер болуы мүмкін. Әлеуметтік жүйенің бірі ауыл, аудан, облыс,
мемлекет көлемін қамтитын білім беру жүйесі деп білеміз. Бұл жерде білім
жүйесі ретінде ҚР Білім және ғылым министрлігі, облыстық білім
департаменттері, аудандық білім бөлімдерін атаймыз. Ал орта мектеп к үрделі
қозғалыстағы әлеуметтік жүйе ретіндегі мектеп-ішілік басқарудың нысаны
болады. Біз мектепті басқару немесе оның компоненттері туралы айт қанда
олардың жалпы жүйе — орта мектепті басқарудың бөліктері ретінде
қарастырамыз. Ол бөліктерге тұтас педагогикалық, сынып сабақ жүйесі, мектеп
тәрбие жұмысының жүйесі, оқушыларға эстетикалық тәрбие, кәсіптік бағдар
беру жүйесі және т.б.
Мектепішілік басқару дегеніміз біртұтас педагогика-
лық процеске қатыстылардың барынша жоғары
нәтижеге жетуді көздеген мақсатты, сапалы өзара
әрекеттесуі. Біртұтас педагогикалық процеске
қатысушылардың өзара әрекеті мынадай бірізді,
өзара байланысты әрекеттер мен қызметтердің
тізбегінен тұрады, олар: педагогикалық талдау,
мақсат қою және жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау,
реттеу және түзету.
Мектепішілік басқарудың дәстүрлі ұғымдарын жаңа
ұғымдар алмастыруда. Мысалы, »ықпал ету»
ұғымының орнына »өзара әрекеттесу»,
»ынтымақтасу», »рефлексивті басқару» ұғымдары
қолданылуда.Сол сияқты мектепті басқару теориясы
мектепішілік менеджмент теориясымен толығуда.
Менеджмент теория-сы басшы қызметінің өзара
құрметке, қарамағындағы қызметкерлерге сенім
білдіруді, олардың табысты еңбек етуіне қолайлы
Мемлекеттік басқарудың негізгі белгілері
Қазіргі заманың білім жүйесінің басты ерекшелік-теріні ң бірі — мемлекеттік бас қарудан
мемлекеттік-қоғамдық басқаруға өту. Білім беруді мемлекеттік- қо ғамды қ бас қаруды ң
негізгі идеясы
— білім проблема-ларын шешуде мемлекет пен жұртшылы қты ң к үш- қуатын
біріктіру, мұғалімдер, оқушылар мен ата-аналарға оқу процесіні ң мазм ұны мен т үрін
ұйымдастыру әдістерін және білім беру мекемелерін та ңдау ға барынша ке ң құқы қ пен
еркіндік беру.
Білім беру жүйесінің мемлекеттік сипаты елде »Білім туралы» за ң негізінде біры ңғай
мемлекеттік саясат жүргізілуімен ерекшеленеді. За ң аясында Қаза қстан
Республикасының білім саласына басымдық берілген, я ғни елімізді ң әлеуметтік-
экономикалық, саяси, халықаралық салаларындағы жетістіктері білім саласында ғы
жетістік-терімен байланыстырылады. Білім саласыны ң басымды-лы ғы білім ж үйесіні ң
материалдық, қаржылық мәселелерін бірінші кезекте шешуді талап етеді.
Сонымен бірге білім беруді басқарудың мемлекеттік сипаты »Білім туралы» за ңда
белгіленген мемлекеттік саясат принциптерін мынадай ба ғыттарымен де ай қындайды:
— білім берудің гуманистік сипаты, жалпы адамзатты қ құндылы қтарды ң, адам
өмірі мен денсаулығын, жеке тұлға бостандығыны ң басымдылы ғы. Азаматты қ пен
Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу;
-республикадағы мәдени және білім беру кеңістігінің біртұтасты ғы, аз ұлттарды ң білім
беру жүйесінің қорғалуы;
— білімнің жалпыға бірдейлігі, білім беру ж үйесіні ң дайынды ғы, даму де ңгейі мен
ерекшеліктеріне бейімдел-гіштігі;
Педагогикалық жүйені басқарудың жалпы қағидалары
Кез келген әрекет, соның ішінде басқару әрекеті де ұйымдастырушы мен
басшылық жасаудың барлық функцияларын іске асыруда басшылыққа
алатын бірқатар қағидаларды сақтауға негізделеді. Ол қағидалар мақсат
қою және жоспарластыру, ұйымдастыру, бақылау және т. б.
топтастырылады. Ал басқару қағидалары басқару заңдылығының
бейнелену және нақты іске асуын танытады. Мектепішілік
менеджменттің негізгі заңдылығы талдағыштық, мақсатқа сәйкестік,
ізгілік, басқарудағы демократиялық және мектеп түрлі басқару
қызметіне дейін болуы сияқты компоненттерді қамтиды. Осы
заңдылықттардан мектеп директорының, менеджердің оқу жүйесін
басқарудағы басшылыққа алатын негізгі қағида-лары туындайды.
Сонымен негізгі қағидаларға мыналар жатады: педагогикалық жүйені
демократизациялау және ізгілеу; орталықтандыру және
орталықсыздандырудың парасатты үйлесімі; жеке билік пен алқалы
биліктің бірлігі; педагогикалық жүйені басқару ақпараттарының
объективтілігі және толықтылығы.
Педагогикалық жүйені басқаруды демократияландыру және
ізгілендіру
Мектепшілік басқару ең алдымен басшылардың, мұғалімдер,
оқушылар мен ата-аналардың бастамашылығы мен өздігінен
жұмыс жасай алуын дамытуға бағытталады. Бұл жағдай тек қана
шешім қабылдау мен талқылаудың бүкпесіз, ашық жүргізгенде
ғана мүмкін. Мектеп басшы-ларын сайлау, педагогикалық
кадрларды байқау және контракт негізінде қабылдаудың жүйесі —
мектептегі демократияның бастауы. Сол сияқты мектепті
басқарудағы жариялылық ақпараттың ашықтығы және
түсініктілігіне негізделелді. Мектептің алдында тұрған міндетті,
оның қиындығын жете сезінген әрбір мүғалім оған бей-жай
қарамайды. Мектеп әкімшілігінің, мектеп кеңесінің тұрақты түрде
есеп беріп отыруы оны талқылауға және шешім қабылдау ға
мұғалімдер мен оқушыларды қатыс-тыруы мектеп өмірінде
демократияның орнығуына негіз қалайды.
Педагогикалық жүйені басқаруды демократияландыру және
ізгілендіру
Мектепшілік басқару ең алдымен басшылардың, мұғалімдер,
оқушылар мен ата-аналардың бастамашылығы мен өздігінен
жұмыс жасай алуын дамытуға бағытталады. Бұл жағдай тек қана
шешім қабылдау мен талқылаудың бүкпесіз, ашық жүргізгенде
ғана мүмкін. Мектеп басшы-ларын сайлау, педагогикалық
кадрларды байқау және контракт негізінде қабылдаудың жүйесі —
мектептегі демократияның бастауы. Сол сияқты мектепті
басқарудағы жариялылық ақпараттың ашықтығы және
түсініктілігіне негізделелді. Мектептің алдында тұрған міндетті,
оның қиындығын жете сезінген әрбір мүғалім оған бей-жай
қарамайды. Мектеп әкімшілігінің, мектеп кеңесінің тұрақты түрде
есеп беріп отыруы оны талқылауға және шешім қабылдау ға
мұғалімдер мен оқушыларды қатыс-тыруы мектеп өмірінде
демократияның орнығуына негіз қалайды.
Басқарудың жүйелілігі мен тұтастығы
Педагогикалық процесті басқару жүйесінің табиғатын түсіну, басқаруға қолайлы
алғышарт жасайды. Мектептегі басқаруды жүйелілік ыңғайының бірінші белгісі
— мектепті жүйе ретінде танып, оның негізгі белгілерінен құралатын осы ж үйені ң
тұтастығын көре білу. Екінші белгі мектептің құрылымы болып табылады.
Жүйенің құрылымы қалай болса мектептің байланыстары мен қатынастарының
дамуы соған тікелей байланысты болмақ. Жүйенің үшінші компоненті оның
өзіндік ерекшеліктері мен сипаттарынан туындайды. Дегенмен олардың өзара
әрекеттесуі арқылы жүйенің жаңа сапасы қалыптасады. Компоненттердің
тұрақты түрде өзара жақындауға ұмтылуы жүйенің тұтастығын айқындайды.
Мектепті басқаруда жүйенің төртінші ерекшелігі — оның қоршаған ортамен
тығыз және өзгеше байланыстылығын естен шығармаған жөн. Мектеп пен
қоршаған ортаның әрекеттесуі екі формада көрінеді. Бірінші жағдайда мектеп өз
әрекетін сыртқы ортаға бейімдесе, екінші жағдайда мектеп өз мақсаттарына жету
үшін ортаны өзіне бағындырады.
Мектепті басқарудағы жүйелілік пен тұстастық мектептің басшысы мен
ұжымының басқару қызмет-терінің өзара байланысы мен өзара әрекеттесуін де
қарас-тырады. Бұл қағиданы іске асыруда біржақтылыққа жол бермеуге
болмайды.
Педагогикалық жүйені басқарудағы ақпараттардың объективтілігі және
толықтылығы
Педагогикалық жүйені басқару тиімділігі едәуір дәрежеде қажетті және толық
ақпараттың болуына байланысты. Ақпараттың объективтілігі және толықты ғы
ақпараты талдау және өңдеудегі асығыстыққа, дерексіз-дікке қарсы қойылады.
Әлеуметтік педагогикалық әдебиетте ақпарат педагог пен тәрбиеленушінің
арасындағы байланыс құралы ретінде, кейде жүйе мен қоршаған орта туралы
мағлұматтар жиынтығы ретінде қарастырылады.
Педагогикалық жұйені басқаруда кез келген ақпарат маңызды, әсіресе жүйенің
оңтайлы жұмыс жүргізу үшін қажетті басқару ақпаратының маңызы ерекше.
Түрлі белігілеріне қарап басқару ақпаратын былай топтастыруға болады:
уақыты бойынша — күнделікті, айлық, тоқсандық, жылдық; басқару қызметіне
қарай — талдамалық, баға беруші, конструктивті, ұйымдық; жиналған м әлімет
көзіне қарай — мектепішілік, ведомстволық, ведомстводан тыс; мақсатты
пайдалануы бойынша — директивалық, таныстырушылық, кепілдемелік және
т.б.
Ақпараттық банк қалыптастыру, оны шұғыл қолдану технологиясын енгізуде,
еңбекті басқару ғылыми ұйымдастырудың деңгейін арттырады.
Қолданылған әдебиеттер
Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. -Алматы, Қазақ университеті, 1989.
Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991.
Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т. б. Балаларды семьяда адамгершілікке
тәрбиелеудің кейбір мәселелері. -Алматы, 1985.
Айтмамбетова, Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. -А., 1991.
Айғабылова Н. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу жолдары. -А.,
өнер. 1972.
Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. // Қазақстан
мұғалімі, 18 ақпан,1994.
Алмаханова Х. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру. /Методикалы қ
нұсқау. А., 1990.
Ақназарова Б. Класс жетекшісі. -А., Мектеп, 1973.
Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. -А., 1992.
Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. -А., 1999.
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ

Ұлыбританияның мемлекеттік басқару құрылымы

Коммерциялық емес ұйымдардағы қаржылық менеджмент ерекшелігі

Ақпараттық сауаттылық сабағын өткізу әдістемесі

Ақпараттық ұйымдастыру тәсілдері

Сабақта интерактивті тақтаны қолдану барысында

Басқару субъектісінің қызметтері

SAM мәні мен мақсаты

Мүмкіндігі шектеулі түрлі категориядағы балаларға инклюзивті білім беру жағдайлары

Жоғары білім берудің мазмұны

Пәндер