Жұмыс орындарында шаңдылық көздері. Шаңның адамға және қоршаған ортаға әсері

Презентация қосу

Жұмыс орындарында
шаңдылық көздері.
Шаңның адамға және
қоршаған ортаға әсері.
Орындаған: Разина А. П-409
Тексерген: Жуманова Г. Т.

2015
Жоспар:
І. Кіріспе.
1. Өндірістік шаң
2. Шаң құрамы
3. Дезинтеграция аэрозольдері, конденсация аэрозольдері
ІІ. Негізгі бөлім.
4. Өлшемі бойынша шаңдар үш топқа бөлінеді
5. Шаңға биологиялық түрде әсер ететін факторлар
6. Зарядталған шаң
7. Шаңның адам организіміне әсері
ІІІ. Қортынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Өндірістік шаң (немесе аэрозалдар) дегеніміз –
өндірістік процесс кезінде дұмыс аумағындағы ауада
пайда болатын және адам организіміне кері әсер
ететін майда қатты бөлшектер немесе әртүрлі
өндірістік процесстерден туындаған ұсақ дисперсиялы
бөлшектер. Өндірістік шаң аэрозолдардың бір түрі
болып табылады, яғни қатты және сұйық
бөлшектерден тұратын дисперсті жүйе.
Құрамы бойынша шаңдар үшке
бөлінеді.

Органикалық Бейорганикалық Аралас

Бұл типке
Жануарлардан, жататын шаңдар
өсімдіктерден, Жасанды
органикалық та,
ағаштардың материалдардың
бейорганикалық
бөлінуінен пайда шаңдары және де
та болып келеді,
болады. Бұл шаң минералды
яғни екі шаң
түрінің қауіпі аз шаңдар болып
түрінің
болады. табылады.
қосылысы болып
табылады.
Типіне байланысты шаңдар:

Дезинтеграция Конденсация аэрозольдері –
аэрозольдері – олар қатты олар балқытылған заттардың
заттарды ұнтақтауда пайда буларының конденсациясында
болады (басқаша-ұнтақтау пайда болған аэрозольдер.
аэрозольдері деп атайды). Олардың бөлшектерінің
Дисперстік фаза бөлшекерінің формалары көбінесе домалақ
формалары әрқашанда дұрыс немесе дұрыс кристаллдық
(біркелкі) болмайды, олардың түрде болады. Металл буларын
өлшемдері әрқилы- ауада салқындатуда
ультрамикроскоптіктен бастап металлдардың және олардың
өлшемдері айтарлықтай тотықтарының конденсация
бөлшектерге дейін. аэрозольдері пайда болды.
Өлшемі бойынша шаңдар үш топқа бөлінеді.

Бөлшектерінің өлшемі
0,1 мкм-ден аз болатын
шаңдар–ауады Үлкен дисперсиялы
броундық шаңдар –
жылдамдықпен
бөлшектері 10 мкм-
қозғалады. Мұндай
өлшемдегі шаңдар газ
ден жоғары–Ауада
Бөлшектерінің
молекулаларының үлкен
өлшемі 0,1-10 мкм
қасиеттерін иемдене жылдамыдқпен
болатын шаңдар–
бастайды, яғни ауа таралады.
ауада тұрақты
құрамында ретсіз
қозғалысқа түседі.
жылдамдықпен
қозғалады және
шартты түрде тұман
деп те атайды.
Активті Дисперсті-
агентті лігі
биология-
лық
қоспалар

Шаңға Формасы
биологиялық
түрде әсер
Мысалы: ететін
аллегендер, факторлар:
микробтар
және т.б
Электрлік
заряды

Ерігіштігі
Шаңның сипаттамасы мен тиімділігі
олардың зарядтылығына байланысты
болады. Зарядталған шаңдардың
бөлшектері адамның ағзасында
нейтрондарға қарағанда көп уақыт
тұрады. Сондықтан басқа жағдайларға
қарағанда олар ағзаға өте қауіпті және
зиян болып келеді. Шаңдардың туғызатын
қауіпі олардың ерітіндісіне, қаттылығына,
шаңның формасына байланысты.
Зарядталған шаң бөлшектері қалыпты шаң
бөлшектерімен салыстырғанда 2-8 есе белсенді болып
келеді және интенсивиті түрде фагоцитирленеді.
Сонымен қатар бір аттас зарядталған шаң бөлшектері
әртүрлі аттас зарядталған шаң бөлшектерімен
салыстырғанда ауа құрамында ұзақ сақталады.
Егер шаң бөлшектері қозған күйде әртүрлі
зарядты болса, онда шаң бөлшектері бір-біріне
тартылып тез шөгеді.
Ылғалдылықтың көбеюі әсерінен
электрозарядталған шаң оңай әрі берік үлкен
алгомераттарға бірігеді. Осындай әдісті практикада
электрлі зарядталған шаңдарды ылғалдату үшін
қолданады.
Адам ағзасына әсер етуіне байланысты
өндірістік шаңдар:

1. Тітіркендіргіш шаңдар –
минеральды, металлды, ағашты,
2. Токсинді шаңдар – құрамы
полимерлі болады. хмиялық элементтер
минералды тітіркендіргіш шаң – қосылыстарынан тұрады және өте
әртүрлі технологиялық операциялар қауіпті болып келеді. Егер адам
(ұнтақтау, араластыру, тасымалдау осындай шаңмен дем алса немесе
және т.б.) кезінде пайда болады бұл шаң теріге қонса, онда улы
(құмды-кварцты, корундық шаңдар). әсері ағзаға тарайды. Ауыз
металлды тітіркендіргіш шаң – қуысында еріп, тыныс алу
темір, мыс, цинк, алтын және т.б.
жолдарының шырышты
металлдарды механикалық түрде
өңдегенде пайда болады.
қабықшасында және асқорыту
ағашты тітіркендіргіш шаң – жолдарында сұйық у ретінде әсер
ағаштарды өңдеу кезінде пайда етеді.
болады.
полимерлі тітіркендіргіш шаң –
полимерлерді (полиэтилендер,
фенолформальгидтер, полистирольдар
және т.б.) өңдудің технологиялық
процесстерінің кез келген деңгейінде
Өндірістік шаңдардың дисперстілік дәрежесі ша ңны ң пайда болуына
байланысты. Жаңа пайда болған конденсация ша ңдарыны ң өлшемі 1 мкм-ден кіші
болады. Уақыт өте келе шаң бөлшектері агрегацияланып ш өгеді. Ал дезинтеграция
шаңдарының өлшемі шаңның пайда болуына әкелген факторлар ға байланысты.
Шаңның пайда болуына әкелген фактор неғұрлым қатты және ұса қтау не ғұрлым
интенсивті болса, онда шаң бөлшектеріні ң дисперстілік д әрежесі со ғұрлым жо ғары
болады.

Ірі дисперсті
(өлшемдері 10 мкм
жоғары). Орташа дисперсті
немесе
микроскопиялық
(өлшемдері 0,25 тен Ұсақ дисперсті
10 мкм дейін) және
ультрамикроскопиял
ық (өлшемдері 0,25
мкм дейін)
Шаңның организмге әсері
Шаңның негізгі қасиеттерінің бірі болып оны өкпелердің кәсіптік аурулар:

Пневмокатоздардың
Ал силикатоз аурулары
тудырушы себептері
құрамында қос
болып, құрамында қос
тотықты кремнийдың
тотықты кремнийжоқ, әр
басқа қоспалармен
түрлі өнеркәсіптік
байланған күйде болатын
шаңдары да болуы мүмкін.
силикат шаңдарының әсері
Оларға мына
жағдайында жұмыс
металлокониоздар жатады:
істеуші адамдарда пайда
Ең көп тараған бериллиоз, сидероз,
болады. Силикатоздардың
және ауыр өтетін алюминоз, баритоз, станиоз
ішінде асбестоз, толькоз,
пневмокониоз т.б. және де органикалық
цементоз, слюдалық
болып силикоз санал шаңдарының
пневмокониоз, каолиноз,
ады. ОЛ пневмокониоздары
оливиноз, нефелиноз,
құрамында бос (биссиноз, микоз т.б.)
шыны талшықтары
қостотықты мақталық, бидайлық,
шаңының силикатозы
кремний бар шаңды саңырауқұлақтық,
сияқты түрлерін
жұту нәтижесінде пластмассалық
ажыратады.
пайда болатын пнемокониоздары.
өкпелердің шаңдың
фиброзы.
Шаңның өзінен басқа, шаңдық патологиялардың
дамуында бронх-өкпе жүйесінің аллергиялық
реакцияларының маңызы да үлкен. Өндірістік шаңның өзі де
аллерген болып астмоидты бронхит, бронхиальды астма,
эозинофильді инфильтрат сырқаттарын тудыруы мүмкін. Ал
басқа жағдайларда шаң аллергиялық өзгерістердің
аллергопневмониттік дамуына тек ықпал етеді. Осыпроцесстер
ауқымды пневмокониоздардың дамуына үшін зең (фон( болып
келеді.
Пневмокониозардың ең жиі кездесетін асқынуы болып
туберкулез саналады. Бұл сырқатты кониотуберкулез деп, яғни
пневмокониоздың туберкулез ауруының әртүрлі
формаларымен қабысуы (үйлесуі) деп сипаттау керек.
Пневмокониоздың пайда болу тегіне байланысты
силикотуберкулез, антрокотуберкулез, асбестотуберкулез,
сидеротуберкулез т.б. ажыратады. Туберкулезбен асқынуы
әсіресе силикозда жиі кездеседі. Бұл каниотуберкулез өте ауыр
өтеді.
Қортынды:
Шаң, сонымен қатар, өндірістік жабдықтарының бүлінуіне, бөлмелерді ң,
ғимараттардың ластануына келтіріп, өзінің шығарыстарымен бірге алуанда ған
кұнды материалдарды әкетеді, елді мекендердің топырағын ластайды. Шахтылы қ,
шаң жоғары концентрацияда қопарылыстардың себебі болуы мүмкін.
Өндірістік шаң – бұл үлкен мәселердің бірі болып табылады. Ол м әселе
алдыңғы он жылдықпен салыстырғанда біршама оң н әтижелерін тапты. Қазіргі
таңда өндірістің көптеген салаларында шаңнан қорғайтын арнайы құрыл ғылар
орналастырлды. Осының арқасында өндірістен шығатын әрт үрлі типті өндірістік
шаңдардың ауа құрамындағы концентрациясы айтарлықтай азайды.
Қазіргі таңда майда дисперті шаңды ұстау ға арналған аппараттарды ң тиімді
жүйесі кеңінен қолданылуда. Тазалаудың екінші сатысы ретінде қолданылатын
ауасы дымқыл желдеткішті шаң ұстағыш, я ғни құйынды ша ңды т ұндыр ғыш
аппараты мен екісатылы жүйелер. Ша ң мен ауа қоспасын тазалауды ң тиімді эколого-
технологиялық үлгісі болып табылады және өлшем нәтижесі бойынша ауада ғы
ластағыштардың көздерін анықтаудың математикалық үлгісіні анықталып санды қ
әдісітерде кеңінен қолданылады.
Назарларыңызға
рахмет!!!
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Тіршілік қауіпсіздігі: Оқу құралы.1,2- кітап /Мемлекеттік тілге
аударған Н.Ә. Жүнісбаев., Алматы: ТЖ және АҚ республикалық
курстары, 2005.

2. Әлібеков Е.К.т.б. Азаматтық қорғаныс бүкіл халықтық іс,
Алматы, 1988

3. Шаруашылық нысандарында АҚ енгізу және жағдайын тексеру
бойынша оқулық. Алматы, 2008.

Ұқсас жұмыстар

Желдету міндеттері, басқа ғылымдармен байланысы және әдіснамасы

Өндірістік бөлмелердегі микроклимат

ӨНДІРІСТІК ШАҢ

Шаң патологиясының дамуында өндірістік орындардың ауасының тозаңдануының маңызы

Шаңның жіктелуі

Ластанған ауаның зиянды әсері

Қоршаған ортаның физикалық, химиялық және биологиялық ластануы және олардың экологиялық генетикалық салдарлары

Микроклимат адам ағзасының жылу алмасуына әсер ететін шектелген кеңістіктегі физикалық факторлардың кешені

Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар

Өнеркәсіптің дамуынан қоршаған ортаның ластануы

Пәндер