Трансляция түсінігі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
Жаратылыстану – математика ғылымдар факультеті

СӨЖ №3

Орындаған: Бекбосунова Мариям Т- 311

Тексерген: Рысжанова Айжан Сайлаухановна

Семей 2015 жыл
Жоспар:
1. Трансляция түсінігі
2. Формальды тілдер түсінігі
3. Формальды тілді сипаттаудың қатаң
тәсілдері және метатіл туралы түсінік
ТРАНСЛЯЦИЯ ТҮСІНІГІ
Транслятор – программа. Программа мәтіні – ол жұмыс істеу м үмкіншілігі бар
программа емес, тек қана текст. Оны оқуға болады, біра қ компьютерде орындау ға
болмайды. Процессор тек қана машиналы қ кодты түсінеді, сонды қтан адам
жазған программа мәтінін машиналық кодқа аудару керек. Осы ж ұмысты арнайы
транслятор-программалар орындайды. Транслятор – программаларды
компьютерге орнатып алу қажет.
Трансляторлардың түрлері. Трансляторлар – аудармашы ба ғдарламалар. Олар

аударманы әртүрлі тәсілмен орындайды, сонды қтан олар әрт үрлі болады.
Трансляторлардың негізгі екі түрі: компиляторлар және интерпретаторлар.
Компилятор-программалар. Олар программист жаса ған ба ғдарлама м әтінін

толығымен қарап шығады. Синтаксикалы қ қателерді тексеріп, белгілі бір
мазмұнды анализ жасағаннан кейін барып, машиналы қ код қа автоматты т үрде
аударады (трансляциялайды). Нәтижесінде программа жина қы әрі тез ж ұмыс
істейтін болады. Компилятор программалардың негізгі кемшілігі –
берілгендердің күрделі құрылымын өңдеуге бағыттал ған жұмысыны ң к өптігі.
Интерпретатор-бағдарламалар. Интерпретатор программа м әтінінен кезектегі

операторды алып, оның құрылымын талдап, сонан кейін бірден орындайды
(трансляциялайды). Ағымдағы оператор толы қ орындалып бол ған со ң ғана
келесі операторға көшеді. Егер программада бір оператор бірнеше рет кездесетін
болса, оны бірінші рет кездескендей орындайды. Осы қайталанатын есептеулерді
қайта-қайта орындау керектігіні ң салдарынан программа баяу ж ұмыс істейді.
Құрылымдық программалау. Модульдік программалауда программа мәтіні
меншіктеу операторларының сызықтық тізбегі, циклі, шартты операторлар
екені белгілі. Мұндай тәсілмен бірнеше жүз код жолдарынан т ұратын өте
күрделі емес программаларды жазуға болады. Одан әрі программа м әтініні ң
түсініктілігі төмендейді, себебі көптеген бірінің ішіне бірі салын ған шартты
операторлар, циклдер пайда болады да, программа логикасы шатасады.
Сондықтан операторлардың ұзақ сызықтық тізбегін теру және тексеру
мүмкін емес. Мөлшері бойынша орташа қосымшаларды жасау үшін
құрылымдық программалау қолданылады. Құрылымдық программалаудың
негізі идеясы - программа құрылымы шы ғарылып жатқан есепті ң
құрылымын көрсетіп отыруы керек. Осы мақсатта ішкі программа ұғымы
енгізілген. Ішкі программалар – программа мәтінінің басқа бөліктеріне
тәуелсіз, қажетті әрекетті орындайтын операторлар жиынты ғы. Программа
әрбіреуі программаның бір әрекетін орындайтын бірнеше ұса қ ішкі
программаларға бөлінеді. Осы ішкі программаларды біріктіре отырып, соңғы
алгоритмді қарапайым операторлардан емес, белгілі ма ғынасы бар,
аяқталған код жиынтықтарынан тұратын қорытынды алгоритм құрылады.
Ішкі программалардың жеке атаулары болады. Ішкі программаларды қолдану
мүмкіндігі программалау тілін процедуралы тілдер класына жат қызады.
ФОРМАЛЬДЫ ТІЛДЕР ТҮСІНІГІ
Трансляторды құру тапсырмасы қиын және жауапты іс.
Оның шешім қабылдау сапасына өзгертуді орындау ға
қажет ресурстар байланысты болады ж әне б ұнымен
қатар кіріс тілінде жазылған мәтін мазмұнын д әлме-д әл
жеткізу трансляторға қойылатын негізгі талап болып
табылады. Ондай өзгертулерді іске қосу үшін тіл
синтаксисі деп аталатын кіріс м әтіндеріні ң құрылу
ережелерінің дәлме-дәл суреттелуі мен тіл семантикасы
деп аталатын мәтін мазмұнын баяндайтын талдау
ережелері қажет. Синтаксис пен семантиканы
мазмұндау үшін түрлі құралдар қолданылады.
Осылайша тіл синтаксисін формалдық грамматика, ал
семантиканы атрибуттық грамматика к өмегімен
мазмұндауға болады.
ФОРМАЛЬДЫ ТІЛДІ СИПАТТАУДЫҢ ҚАТАҢ ТӘСІЛДЕРІ Ж ӘНЕ МЕТАТІЛ ТУРАЛЫ Т ҮСІНІК
Объект-тілді сипаттау үшін метатіл қолданылуы қажет. Бірақ метатіл оъект-тілді ң
құрылымын бірмәнді анықтау үшін формальді тілдің бірқатар қасиеттеріне ие болуы керек,
Бұдан, метатіл алдымен өзі сипатталуы қажет, б ұл үшін ден сол сия қты тіл қажет -* әрине,
мұндай процесстің ешқашан бітпейтіндігі туралы ой қалыптасуы м үмкін. Біра қ кез-келген
метатілді сипаттау үшін табиғи тілді қолдануға болатыны дәлелденген. Осылайша
формальді тілді құру үшін табиғи тілдің құралдарымен метатілді сипаттау қажет, содан
кейін метатіл арқылы формальді тілді сипаттау қажет. Метатілдерді сипаттауды ң екі
нұсқасын қарастырайық.
Ең кең тараған метатілдердің бірі - Бекус-Наур нотациялары. Бекуса-Наура формасында

сөйлем құру үшін әмбебап метасимволар қолданылады: { <, >, ::=, | }. Ал ғаш қы екі
метасимволды «бұрыштық жақшалар» деп атайды – олар терминді емес с өздерді қоршау ға
қажет. «::=» символы «анықтама бойынша бар» деп о қылады; «»"символы – «немесе». Бекус-
Наура формасында жазылған сөйлемдерде б ұрышты қ жақшаларда т ұр ған терминалды емес
символ объект-тілдің құрылымы анықтайтын роль ат қарады. Бекус-Наур формулаларында
әмбебап метасимволдардан айрықша объект-тілдің алфавитінен терминалды символдар
қолданыла алады. Формальді тілдің терминалды символдары ешн әрсемен шектелмейді.
Формальді тілдердің сипатталуы формулалар тізбегінен т ұрады, оларды ң әр қайсысыны ң

сол жағында объект-тілдің қандай-да бір құрылымын бейнелейтін бір метасимвол болады.
Мұндай формуланың оң жағы немесе орбъект-тілді ң метасимволдар ж әне терминалды
символдар тізімінен (бұл жерде ешқандай б өлгіштер қойылмайды), немесе «|» символымен
бөлінген тізімдер жинағынан тұрады. Оң және сол бөліктері «::=» та ңбасымен бір
Егер кез-келген теминальді емес символды теминалды символдар
тізбегі ретінде көрсетуге болатын болса, онда объект-тілді толы ғымен
Бекус-Наур формасында анықталған деп есептеуге болады.
<идентифтор>::=<әріп>|<идентификатор><әріп>|<идентификатор>
<цифр>
<әріп>::= a|b|c|d|e…

<цифр>::= 0|1|2|3|…|9

Мысал ретінде көптеген программалау тілдерінде қолданылатын
«идентификатор» ұғымын анықтауды қарастыруға болады.табиғи
тілде анықтама төмендегідей айтылады: «Идентификатор – бұл
әріптен басталатын әріптер мен цифрларлың кез-келген тізбегі» .
Бекус-Наур формасында оло төмендегідей көрінетін болады:
Осы ұғымның анықтамасында рекурсивтілік бар екені к өрінеді,
себебі «идентификатор» ұғымы өзі арқылы анықталып тұр. Бір
әріптен тұратын идентификатор қарапайым болып табылады. Бекус-
Наур нотацияларының жетістігі олардың әріптік түрде көрсетілуі;
Формалды грамматика деп келесі төрт объектіні ң жиынты ғы
аталады: мұнда
- терминалдық алфавит (сөздік); бұл алфавиттің
әріптерін терминалдық символ дейді; олардан грамматиканы
тудыратын шынжыр құрылады; терминалды қ с өздік немесе
терминалдық символ әріптерін белгілеуді әрі қарай латын
алфавитінің әріптерімен белгілейтінімізді атап кетейік;
– терминалдық емес, көмекші алфавит (сөздік); бұл
алфавиттің әріптері шынжыр құруда қолданыла алады; олар
аралық шынжырға кіре алады, бірақ құру нәтижесіне
кіргізілмейді; терминалдық емес символдарды белгілеу үшін
латын алфавитінің жазба әріптерінен тұратын ж әне
бұрыштық жақшаларға алынған идентификаторларды
қолданады.
Қолданылған ақпарат көздері:

1. О. Камардинов «Информатика», Алматы,2006
2. Каженова Ж.С. Программалау 1. Дәрістер жинағы
3. Бөрiбаев Б. Информатика жєне компьютер. Алматы, Бiлiм, 1995, – 247 б.

Ұқсас жұмыстар

Трансляция түсінігі. Формальды тілдер түсінігі. Формальды тілді сипаттаудың қатаң тәсілдері және метатіл туралы түсінік

Трансляция түсінігі. Формальды тілдер түсінігі

Трансляция түсінігі. Формальды граматика

Тасымалдаушы РНҚ

Аминқышқылдары Белок синтезінің субстраттары

ДНҚ бөлімі

РНҚ трансляциясы

Транскрипция және трансляция кезеңдері

ТРАНСКРИПЦИЯ ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ ТРАНСКРИПЦИЯ КЕЗЕҢДЕРІ

Белок биосинтезі

Пәндер