керемикалық материялдар-құлыс кірпіш және ыдыстар пайда болуы, дамуы және өндірісі

Презентация қосу

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: керемикалық материялдар-құлыс кірпіш және ыдыстар
пайда болуы, дамуы және өндірісі. Фарфорды қытай және европада
жасауы. отқа төзімді бұйымдардың өндірілу бастамасы, технологиясының
дамуы. Цемент клинкерін алу үшін екі, үш компонентті шикізат
қоспаларының құрамын есептеу.

Тексерген: Лебаева Ж.Т
Орындаған: Шалқарова Ж.Ш
Топ: ХН-221
Керамика ежелгі уақыттан бері белгілі және мүмкін адам баласының
ең бірінші жасаған материалы шығар. Керамиканың пайда болуы адам
баласының тұрақты өмір сүру салтымен байланысты, сондықтан ол
тоқылған корзиналардан кешірек болды. Керамиканың бірінші үлгілері
жоғары палеолит (гравет мәдениет) эпохасына жатады. Мезолит
мәдениеттерінде керамика үнемі пайдаланылмаған, яғни кейін пайда
болған; жаңадан жаңартылған үлгілері бұл Жапонияда дземон мәдениетіне
белгілі. Неолитте керамика барлық археологиялық мәдениетінің атрибуты
болып табылады.
Бастапқы кезде керамиканың қолмен формалаған. Үшінші
мыңжылдықта құмырашының доңғалақ өнертабысы (кешкі энеолит—
ертерек қола ғасыры), айтарлықтай жеделдету және қалыптау өнімдерін
процесін жеңілдетті. Американың колумбиялыққа денгі мәдениеттернде
үнді қыш еуропалықтардың келулеріне дейін дөңгелексіз жасалды.
Керамиканың кейбір түрлері шикізат қасиеттеріне және алынатын
өңдеу жағдайларына байланысты, өндірістік процестерді біртіндеп
Керамиканың ең ескі түрлері — әртүрлі ыдыстар, сонымен бірге шыбық,
тоқу кезінде қолданылатын салмақтар және т.б.осы тұрмыстық техника әртүрлі
тәсілдермен әшекеәленген — рельеф штамп, сызу, элементтерді жапсыру арқылы
жасалынған. Күйдіру тәсіліне байланысты ыдыстардың түсі әртүрлі болатын.
Оларды лощит етуге, бояуға немесе орнамент дағын салуға немесе жылтыр
қабаты (грек және рим керамика Terra sigillata) қамтитын әшекейлермен, түрлі-
түсті глазурь («gafnerkeramika» Ренессанс) бояуға мүмкіндік болған.
Еуропада XVI ғасырдың соңына қарай (сондай-ақ, тегіне байланысты
көбінесе фаянс деп аталатын) майолик пайда болды. Темір және әк құрамында
кеуекті черепогімен, бірақ ақ фаянс массасы бар, ол екі глазурьмен жабылған
болатын: қалайы мөлшері жоғары - мөлдір емес, және жылтыр қорғасын
құймасымен (глазурью) - мөлдір.
Бұйымдарды жуықтап 1000 °C да
күйдіру алдында кептірілмеген глазурь
үстінде майолик бетіне декормен жазған.
Жазуға арналған бояулардың химиялық
құрамы глазурмен бірдей болған, бірақ
олардың көп мөлшері (отқа төзімді бояу
деп аталатын - көк, жасыл, сары және
күлгін) жоғары температураға төзімді
металдар тотығы болған. XVIII
ғасырдан бастап, алдын-ала күйдірілген
глазурь бетіне қолданатын муфельді
қолдана бастады. Олар фарфор бетіне жазу үшін де
пайдаланылады.
XVI ғасырда Германияда тас қыш ыдыстарды өндіру ке ңінен
таралды. Ақ (мысалы, Зигбургта) немесе түрлі-түсті (мысалы,
Ререне де) өте тығыз құмыра далалық шпат ж әне бас қа да
заттармен араласқан балшықтан болды. 1200-1280 °C температурада
күйдіргеннен кейін тасты қыша қатты және айтарлы қтай кеуекті
емес бола бастады. Голландияда, Қытай керамика үлгісімен қызыл
тасты қыша заттарды өндіреді.
Тасты керамика сондай – а қ Веджвудпен Англияда да
жасалынған. Сондай-ақ, жұқа фаянс қыша керамиканы ң ерекше
түрі ретінде ақ кеуекті черепогі бар а қ глазурьмен қаптал ған XVIII
ғасырдың бірінші жартысында Англияда пайда болды. Фаянс
черепогінің қаттылығына байланысты, әк құрамы жо ғары —
жұмсақ жұқа қыша, әк құрамы төмендеу — орта, және әк
құрамы жоқ – қатты деп бөлінеді. Соңғысы, құрамы және
қаттылығы бойынша тас керамикаға немесес фарфор ға келеді.
Керамикалық материалдар мен бұйымдарды ң негізгі т үрлері
Қалыптастыру, кептіру және кейін қыздыру арқылы
бейорганикалық және органикалық қоспалармен таби ғи саздан
жасалған жасанды тас материалдарды керамикалы қ деп атайды.
Керамикалық материалдар өндіру — көне және е ң к өп
таралған, ол б.з.д. бірнеше мы ңжылды қтар б ұрын пайда болды.
Керамикалық материалдарының жағымды қасиеттері болып
жоғары беріктік, ұзақ жұмыс жасайтыны, жо ғары
теплотехникалық қасиеттері, дайындау же ңілдігі, сонымен бірге
оларды өндіруге арналған шикізаттың жаппай тарал ғаны
табылады. Жағымсыз қасиеттеріне олардың сыңғыштығы,
салыстырмалы түрде жоғары көлемдік салма ғы ж әне
керамикалық материалдардың бөлігінің шағын мөлшерінен
өнеркәсіптігі емес жатады.

Керамикалық материалдарды өндірудің технологиясы
Керамикалық плиткалардың технологиялы қ схемасы мынадай фазаларды қамтиды:
1. Шликер (қаймақ тәрізді құйма) дайындау;
2. Бұйымдарды формалау;
3. Кептіру;
4. Глазурь дайындау және глазурьмен бояу (эмальдау);
5. Күйдіру.
Керамикалық массаларал үшін шикізат пластикалы қ ( саз және каолин ) ж әне пластикалы қ емес деп б өлінеді.
Шамот және кварц қоспалар б ұйымдарды ң шөгуін және жарылу м үмкіндігін формалау сатысында азайтады.
Шыны түзушілер ретінде қорғасын суригін, бураны пайдаланады.

Шликер дайындау
Шликер дайындау үш фазада жүреді:
1. Бірінші фаза: далалы қ шпатты және құмды ұнта қтау ( ұнта қтау 10 – 12 са ғат аралы ғында ж үреді);
2. Бірінші фазаға саз қосылады;
3. Екінші фазаға каолин қосылады. Дайын шликер сыйымдылы қтар ға құйылып, кейін қандай да бір уа қыт
сақталынады.
Шикізат қоймасынан қабылдаушы бункерлерге тасымалдау үшін к өлік (погрузчик) к өмегімен ж үргізіледі. Одан
конвейер арқылы шарлы диірменге (ұса қтау үшін) немесе турбоеріткіш құбырларына (саз ж әне каолин таратылу
үшін) жіберіледі.
Глазурь дайындау үшін бөлме
Глазурь — қыша черепок бетінде қабат қалы ңды ғы 0,12 — 0,40 мм бал қытыл ған жылтыр қорытпалар.
Глазурь черепок өнімін ты ғыз және тегіс қабатмен жабу үшін, сонымен бірге ты ғыз черепогімен б ұйымдар ға
жоғары беріктік және сыртқы пішіні тартымды, механикалы қ ж әне химиялы қ әсерлерінен қор ғау ж әне
диэлектрлік қасиеттерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Глазурь құрамына жұқа ұсақталған цирконий, бор, а қ (белила) кіреді. Технолог анықтаған контейнерлердің
біріне дайын глазурь құймасын жүктейді. Өндіру барысында а қаулар пайда болмауы керек бол ғанды қтан металл
қоспаларын бөліп алу қажет, ол үшін вибросита және магнит ұста ғыштардан бірнеше рет өткізеді. Құрамына
желім қосып глазурді технологиялы қ желісіне жібереді.
Форалау
Қалыптастыру алдында шликерді контейнерлердің біріне
енгізеді. Үш контейнер белгілі бір стенд үшін (күніне бір рет
астырылып) кезекпен қолданылады. Алдыңғы қалыптаудан
кейінгі шликер қалдықтарынан формалу ыдысын алдын ала
тазартады, шликер суымен өңдейді және кептіреді.
Кептірілген формаларға шликерді құяды. Формалар 80
құймаға есептелінеген. Формалау кезінде құйю тәсілі
қолданылады. Қалыптастыру ыдысы судың бөлігін өзіне
сіңіреді, сондықтан шликер көлемі азаяды. Форманың ішіне
қажетті көлемді сақтау үшін шликер қосады.
Бұйымдар қатайғаннан кейін кептіріледі, және бірінші
реттік бұйымдардың пайдасаздығын (сызаттар, деформация)
анықтау жүргізіледі.
Керамика құрылымы
Шикізат құрамына байланысты құрылымы ж әне ты ғызды қ д әрежесі бойынша әрт үрлі
керамиканың түрлерін алады: фарфор, фаянс, жартылай фарфор, майолик ж әне қыша керамика..
Фарфор
Фарфор күйе жентектелген (спекшийся), су мен газдар өткізбейтін, ж ұқа (2,5 мм) қабаттары
мөлдір, көкшіл реңді ақ черепок болып табылады. Фарфорды ң кеуектілігі т өмен (су сі ңірулігі 0,5%)
деңгейінде. Әдетте, әрдайым бұйымдар глазурленеді, біра қ т өменгі немесе жо ғар ғы жиегінде
глазурленбеген жерi болады. Фарфорды ң екі т үрі болады: ж ұмса қ ж әне қатты.
Фосфордың көрсетілген қасиеттері оны ң құрамын аны қтайды. Классикалық қатты фарфор 50%
саз материалдар (негізінен каолин) ж әне 25% дала шпаты мен кварц қа қамтиды. Ж ұмса қ далалы қ
шпатты фарфор құрамында 5-8 % -тен т өмен саз материалдар болады, тиісінше, дала шпаты к өбірек
болады. Жұмсақ сүйек фарфор құрамына далалы қ шпат орнына 43-50 % с үйек ұны енгізілді.
Фарфор үшін әрқашан қйын балқитын дала шпатты глазурь қолданады. Қатты фарфордан  негізінен
күнделікті қолданатын ыдыстар өндіреді. Ж ұмса қ фарфор жо ғары эстетикалы қ қасиеттерімен
сипатталады және сыйлық пен мереке өнімдер үшін пайдаланылады.
Фаянс ақ түсті сары реңкті кеуектілігі (9-12 % су сі ңіру) сипатталатын черепок. Бұл жарық
өткізбейді және толық глазурімен жабыл ған. Фаянс сонымен бірге ж ұмса қ ж әне қатты да болады.
Соңғы жылдары қатты фаянстан ыдыс-ая қ өндіріледі, ал ж ұмса қ тек пеш та қтайшалар (кафель)
өндірісінде қолданылады. Фаянс саз материал (50-55 %), кварц (40-50 %) ж әне дала шпатыны ң
төмен құрамымен (5-10 %) ерекшеленеді. Саз материалдардан пайдаланылатын каолин емес, а қ
тәрізді күйдірлген саз, осымен фаянс қасиеттері т үсіндіреді. Фаянс б ұйымдарыны ң глазурлер
құрамында  калий, натрий тотықтары ж әне оларды ң же ңілба қйтынды ғын жо ғарылататын бас қа да
ингредиенттер болады.
Жартылай фабрикат салыстырмалы жақында өндіріле бастады. Суды сі ңіру бойынша ол
фарфор мен фаянс (3-8 %) аралығында болады. Жары қ өткізбейді, т үссіз, м өлдір немесе
жартылай мөлдір фарфор сияқты глазурлермен жабылады. Т ұрмысты қ ыдыс өндіру үшін
шектеулі қолданылады. Құрамы бойынша фарфорға жақын, біра қ одан айрмашылы ғы дала
шпатының (9-10 %) аз болуымен. Жартылай бұйымдарды ң глазурлері фаянстікіне ұқсас.
Керамиканың осы түрі әртүрлі болмайды.
Майолик ақ немесе түрлі түсті, кеуекті (су сі ңіруі 12-15 %), жары қ өткізбейтін қыша
болады. Әрқашан десе болады түрлі- т үсті, м өлдір немесе с әл м өлдірлігі аз глазурлермен
жабылған. Майолик құрамы неғұрлым нақты болып табылады: дала шпаты жо қ, біра қ же ңіл
балқйтын саз мөлшері мол (63-68 %-ке дейін), мел (15-20 %), кварцты топыра қ (5-17 %),
кварцты қалдықтар және т.б. құрамында болады. Жылтыратпалар (глазури) түрлі-түсті
боялған, жеңіл балқитын, кейде құрамында қорғасы бар шыны болып табылады.
Майоликаның екі түрі болады: фаянсты және қыша (гончарную). Біріншісі қасиеттері
бойынша фаянсқа жақын, бірақ түрлі-т үсті, , м өлдір, немесе м өлдірлігі аз глазурлермен
ерекшеленеді. Қыша майолик қыша керамикасына келеді, бірақ қабырғалара жұқалау,
тиянақты өңделген және әшекейленгенімен, ассортименті жо ғары ерекшеленеді.
Қыша керамика түрлі-түсті, жиі қызыл-қоңыр түсті, кеуектілігі жоғары (су сі ңірулігі 15-
18 %) черепогімен ерекшеленеді. Ереже сай, ол толы қ немесе жартылай т үрлі-тісті, м өлдір
немесе мөлдірлігі аз глазурмен жабылады. Әрт үрлі болмайды.
Осы дәрістің материалдарын оқығаннан кейін білу қажетті негізгі ұғымдар
Керамика, глазурь, шликер, сарқып алатын материалы, флюстар, шамот, фарфор, майолик,
фаянс
Керамика өндірісінің шикізаты
Керамикадан жасалыналатын бұйымдар үшін қолданылатын шикізат
материалдарын екі топқа бөледі: сазды (иілгіш) ж әне иілгіш емес. Ілгіш
материалдар (саз, каолин) — негізгі шикізат. Иілгіш емес материалдарды
технологиялық процесі барысында роліне байланысты б өледі: сарқып
алатын және флюстар (батпақтар).
Сарқып алатын материалдарды қоспаға кептіру және күйдіру кезінде
отырып қалмасы, сонымен бірге дайындау процесі барысында б ұйымдарды ң
формаларын сақтау керек, кептурі ж әне к үйдіру процесін же ңілдету мен
тездету үшін енгізеді. Керамикалық бұйымдарды өндіру барысында сар қып
алатын материалдар ретінде кварцты топыра қ, шамот ж әне та ғы бас қа
материалдарды (шлак, күл және т.б) қолданады.
Флюстар (батпақтар) күйдіру барысында керамикалы қ черепоктарды ң
агломерациялануын жақсартады, бұйымдарды к үйдіру температурасын
төмендетеді. Бұйымдарды кептіру процеінде батпа қтар сар қытып алатын
материалдардың ролін атқарады. Батпа қтар ретінде керамикалы қ
бұйымдарды жасаған кезде дала шпатын, пегматиттарды, нефелин
концентраттарын, перлиттерді, шыны сыны қтарын енгізеді.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Ахметов А.Р.,Бисенов К.А.,Основы производства ячеистого бетона
и силикатного кирпича. Научное издание. Изд «Гылым».,2004
2. Бутт Ю. М. Технология цемента и других вяжущих материалов.
Учебник для техникумов.
3. Бутт Ю. М., Сычев М. М., Тимашев В. В. Химическая технология
вяжущих материалов. – М.: Высшая школа.
4. Домокеев А. Г. Строительные материалы: [Учеб. для
строит. cпец. вузов]. – 2-е изд., перераб. и доп. – М: Высшая школа.
5. Ильевич А. П. машины и оборудование для заводов по
производству керамики и огнеупоров: Учебник для вузов. – М.:
Высш. шк.

Ұқсас жұмыстар

Металдар өндірісі

Техникалық керамика, қолдануы. Керамикалық материалдардың технологиясының заманауи күйі

Ежелгі Мысыр, Қытай және т.б. елдерде әктас пен гипс өндіруі мен қолдануының дамуы

Ежелгі Мысыр, Қытай және т.б. елдерде әктас пен гипс өндірісі мен қолдануының дамуы. Италлия, Англия, Россияда гидравликалық байланыстырушы материалдардың дамуы мен қолдануы. Байланыстырушы заттардың заманауи күйі және болашақта дамуы. Глинозем өндірісінің жылу балансын есептеу

Металлдар өндірісі

Құм терапиясы

САЗДЫ ӨҢДЕУ ЖӘНЕ ПЛАСТИКАЛЫҚ МАССАНЫ

Соңғысы каучуктың мех

Ежелгі Мысыр, Қытай және т.б. елдерде әктас пен гипс өндірісі мен қолдануының дамуы

Сәулет өнері мен құрылыстың дамуы

Пәндер