Балалардың тілін дамыту жүйесіндегі лексикалық, синтаксистік, стилистикалық жаттығулардың маңызы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СРО №4
Балалардың тілін дамыту жүйесіндегі лексикалық,
синтаксистік , стилистикалық жаттығулардың маңызы.

Орындаған:Совет Назерке
Тобы:П-305
Тексерген:Таттимбетова С.Ж
Балалардын грамматиканың ережелерді толық
есте сақтау талап етілмейді. Балалардың
түсінігін тексеру оқушылардың практикалық
жұмысы арқылы білінеді. Егер берілген
практикалық тапсырманы оқушылар дұрыс
орындап, өздері орындаған жұмыстарына
талдау жасаса, онда оқушының грамматикалық
түсініктерді, терминдерді, грамматикалық
заңдылықтарды меңгергенін байқауға болады.
Грамматиканың қарапайым курсы ережелерінде
қиындықтар кездеседі, оның түсінігі мен тілдің
дамымауы. Оқушылар курделі синтаксистік
ережелерінде және анықтамаларында, айту
стилінде, кейбір кездесетін лексиканың
типтерінде қиындыққа тап болады. Бұл
қиындықтар 1-4 сыныптың арнайы қазақ тілін
меңгеруде кездеседі. Балалар жұмыс жасайтын
грамматикалық материялдар (байланысты
мәтіндер, сөйлем, сөзтіркесі, сөз), оқулықтағы
немесе оқытушыдан берілетін материал нашар
еститін балаға сәйкес болуы тиіс (лексика,
фразеология, синтаксис).
Тіл мәдениеті оқушылардың тілін ұстарту
міндетін жүзеге асырудың амал-тәсілдерін
көрсетеді. Тіл мәдениетіне тән нормалар
оқушылардың таза, нақты, лайықты әдеби
тілмен сөйлеуге, диалект сөздер мен дөрекі
сөздерді қолданбауға, сөйлеген сөздері жатық,
әсерлі, түсінікті болуын қадағалайды. Сонымен
қатар, олардың мәнерлеп оқуын, сондай-ақ өз
ойларын логикалық тұрғыдан байланыстыра,
жүйелі жазу дағдыларын қальштастыруға тиіс.
М.Балақаевтың жоғарыдағы мәдениет туралы
айтқан анықтамасын ары қарай тіл
мәдениетімен жалғастырсақ ол өз ойын
былайша көрсетеді: «Тіл мәдениеті дегеніміз —
тілдік тәсілдердің ширау, жетілу дәрежесі.
Сонымен қатар, ол тіл жұмсаудағы ізеттілік,
сауаттылық қана емес, тілдік тәсілдерді,
фонетикалық, орфографиялық, орфоэпиялық,
морфологиялық, синтаксистік, стильдік
құбылыстарды ұқыпты, дұрыс қолдану
дағдысы»
«Тіл мәдениеті дегеніміз — сөйлеудегі,
жазудағы сыпайылық, ізеттілік қана емес,
сонымен қатар айқын ойлылық, сөзді дәл
айыру шеберлігі, сөйлеу өнеріне
шыныққандық», — деп анықтама береді
Н.Уәлиев өзінің «Сөз мәдениеті» атты
еңбегінде.
Ал тілші-ғалым Р. Сыздықова: «Тіл
мәдениеті дегеніміз — сөздерді дұрыс
орнымен қолдану (лексикалық), дұрыс
құрастыру (синтаксистік), дұрыс
қиюластыру (морфологиялық), дұрыс
дыбыстау (орфоэпиялық), сауатты жазу
(орфографиялық), тілді әсерлі етіп
жұмсау(лингвостилистикалық)
нормаларын ұстану, орнықтыру,
жетілдіру», — дейді
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Балақаев М. Қазақ тілінің мәдениетінің мәселелері / М.Балақаев.-
Алматы:Қазақстан,1965.-186 б.
2. Сыздық Р. Тіл мәдениеті және оның проблемалары / Р. Сызды қ
// Тілдік норма және оның қалыптануы.-Астана: Елорда,2001.- 230
3. Жапбаров А. Қазақ тілі стилистикасын оқыту негіздері.- Алматы:
Қазақ университеті, 1991.-156 б.
4. Кунапьянова А. Д., Аубакирова Л. Р. Тіл мәдениетінің өлшемдері
және оған қойылатын талаптар / А. Д. Кунапьянова, Л. Р.
Аубакирова // «С. Аманжолов оқулары – 2004»: Халықаралық
ғылыми-практикалық конференцияның материалдары.- Өскемен: С.
Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы,2004.-464 б.
5. Қосымова Г., Дәулетбекова Ж. Қазақ тілі: Оқыту әдістемесі.
Жалпы
білім беретін мектептің 5-сынып мұғалімдеріне арналған / Г.
Қосымова, Ж. Дәулетбекова.- Алматы:Атамұра, 2001.-112 б.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Балалардың тілін дамыту жүйесіндегі лексикалық, синтаксистік, стилистикалық жаттығулардың маңызы туралы ақпарат

Тіл дамыту әдісі

Тіл құралдарының стилистикасы

Бастауыш сыныпта етістікті оқыту тәсілдері

БАЛАЛАРДЫҢ ТІЛДІН ДАМЫТУДА МНЕМОТЕХНИКА ӘДІСІНІҢ МАҢЫЗЫ

Көркем шығарманың тілі

Ойын технологиясы

Бала тіліндегі грамматикалық қателердің сипаты

Дене тәрбиесі ерекшеліктері

Мектеп жасындағы балалардың сөйлеу тілін тексерудің негізгі бағыттары

Пәндер