Мәліметтер қорының басқа да модельде

Презентация қосу

Тақырыбы:

Мәліметтер қорының басқа да модельде

Орындаған: Сапенова Ш.
Тексерген: Аргынгазина Ж.Н.
Мәліметтер қоры дегеніміз – ақпаратты сақтауға және
жинақтауға арналған ұйымдасқан құрылым. Ең алғаш мәліметтер қоры
ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде онда шындығында мәліметтер
сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген мәліметтер қоры басқару жүйелері
өздерінің құрылымдарында тек мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар
олардың тұтынушымен және басқа да ақпараттық – программалық
кешендермен қарым – қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз
қазіргі заманғы мәліметтер қорында тек мәліметтер ғана емес, а қпараттар да
сақтай аламыз.
Көп мәліметтер жұмыс жасау қажеттілігі пайда болғанда әрқашанда
мәліметтер қорын пайдаланды.
Мәліметтер қоры – бұл ең алдымен кестелер жиынтығы, алайда, біз
соңынан мәліметтер қорына сондай – ақ процедуралармен бірқатар бас қа
объектілер жатуы мүмкін екенін көреміз. Таблицаны көптеген объектілерді ң
сипаттамалары бар кәдімгі екі өлшемді таблица түрінде к өруге болады.
Таблицаның идентификатор аты болады.
Мәліметтер қорының модельдері.
Мәліметтер қорының моделі деп мәліметтер қорының логикалық
кейіптеуін атаймыз. Алғашқыда мәліметтер қорының
иерархиялық,
желілік,
реляциялық модельдері
пайда болды, олар кейіннен классикалық, негізгі модельдерге айналды. Соңғы
уақытта осылардың негізінде
постреляциялық,
көпөлшемдік,
объектілі-бағытталған
жаңа модельдер пайда болды және барынша дами отыра, қолданысқа енгізіле
бастады.
Постреляциялық модель.
Реляциялық модельге қарағанда постреляциялық модельде көпм әнді өрістерге жол
беріледі, яғни онда алғашқы қалыпты түр қоятын шектеудің күші жойылады. Көп м әнді
өрістердің мәндер жиыны өзіндік кесте болып саналады. Мысалы, м әліметтер қорыны ң
реляциялық моделінің келесі кестелері.

Тапсырыстар Тауарлар

Cnum Jnum Onum Products Summa
0023003 Шырын 302,50
2001 0023003 0023003 Конфеттер 464,69
2002 0073009 0073009 Лимонад 271,83
2003 7003005 0073009 Шырын 409,67
0073009 Печенье 1031,63
7003005 Йогурт 5160,45
Ал постреляциялық кестедегіде келесідей беріледі

Cnum Jnum Products Summa
2001 023003 Шырын 302,50
Конфеттер 464,69
2002 0073009 Лимонад 271,83
Шырын 409,67
Печенье 1031,63
2003 7003005 Йогурт 5160,45

Осылайша, постреляциялық модель өзара байланысқан реляциялы қ
кестелердің жиынтығын бір постреляциялық кесте ретінде к өрсетуге м үмкіндік
береді.
Өрістердің бір-біріне салынуын қамтамасыз етумен қатар постреляциялы қ модель
ассоцияланған көпмәнді өрістерді (көптеген топтарды) қолдайды. Ассоциялан ған
өрістердің жиынтығы ассоциация деп аталады. Бұл ретте ассоциацияны ң бір ба ғаныны ң
жолындағы алғашқы мәні ассоциацияның барлық өзге бағандарының ал ғаш қы м әндеріне
сәйкес келеді. Осыған ұқсас түрде бағандардың барлық екінші м әндері және т.б.
байланысқан.
Өрістердің ұзындығына және кестелерде қалыпқа келтірілмеген мәліметтер
сақталатын болғандықтан, мәліметтердің тұтастығы мен қарама-қайшылықсыздығын
қамтамасыз ету мәселесі туындайды. Аталған мәселе МҚБЖ-ға клиент-серверлік
жүйелерде сақталатын процедураларға ұқсас механизмдерді енгізу ар қылы шешіледі.
Өрістердегі мәндерді бақылау қызметін сипаттау үшін мәліметтерге жүгінуге дейін
немесе содан кейін автоматты түрде шақырылатын процедураларды (конверсия кодтары мен
корреляция кодтары) құру мүмкіндігі бар. Корреляция кодтары м әліметтерді о қы ғаннан
кейін, бірден оларды өңдеудің алдында орындалады. Конверсия кодтары, керісінше,
мәліметтерді өңдеуден өткізгеннен кейін орындалады.
Постреляциялық модельдің артықшылығы сол – ол байланысқан
реляциялық кестелердің жиынтығын бір ғана постреляциялық кесте
түрінде беру мүмкіндігі. Бұл ақпаратты ұсынудың жоғары түрдегі
көрнекілігін және оны өңдеу тиімділігінің артуын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, постреляциялық модель мәліметтердің шектен тыс
көп болуына жол бермейді.

Постреляциялық модельдің кемшілігі сақталатын мәліметтердің
тұтастығы мен қарама-қайшылықсыздығын қамтамасыз ету мәселесін
шешудің қиындығы болып отыр.

Мәліметтердің постреляциялық үлгісіне негізделген МҚБЖ-лардың
қатарына Bubba және Dasdb жүйелері жатады.
Көпөлшемді модель.
Мәліметтер қорының көпөлшемді моделі ақпаратты интерактивтік аналитикалы қ
өңдеуден өткізуге арналған. Мәліметтердің тиімді жедел түрде өңдеуден өткізілуін
қамтамасыз ететін реляциялық модельге қарағанда, көпөлшемді модель талдау ж үргізу мен
шешім қабылдау барысында мәліметтерді жедел түрде өңдеуге м үмкіндік береді. Сол
арқылы ол жасанды интеллект жүйелерінде, атап айтқанда экспертік жүйелерде қолданыста
болады.
Модельдің көпөлшемділігі мәліметтерді 2001 2002 2003

сипаттау және манипуляциялау кезінде мәліметтер Конфетте 464,69
р
құрылымын көпөлшемдік логикалық тұрғыдан 271,83
ұсынуды білдіреді. Мысалы, жоғарыда келтірілген Лимонад
302,50 409,67
Тапсырыстар мен Тауарлар атты реляциялық кестені Шырында
1031,63
р
гиперкуб деп аталатын келесі көпөлшемді кесте
Печенье
түрінде көрсетуге болады.
Йогурт 5160,45
Көпөлшемді модельдер үшін мәліметтердің агрегирлігі, тарихилығы мен
болжамдылығы тән болып келеді.

Мәліметтердің агрегирлігі ақпаратты оны жалпылаудың әр түрлі
деңгейлерінде қарастыру дегенді білдіреді. Ақпараттық жүйелерде
пайдаланушы үшін ақпаратты ұсынудың егжей-тегжейлік дәрежесі оның
дегейіне тәуелді: талдаушы, пайдаланушы-оператор, басқарушы, жетекші
болады.

Мәліметтердің тарихилығы мәліметтер мен олардың өзара байланыстарының
өзгермейтіндігін жоғары деңгейін қамтамасыз етуді, сондай-ақ мәліметтерді
міндетті түрде уақытқа байланыстыруды білдіреді.

Мәліметтердің болжамдылығы оларды өңдеу кезінде арнайы жүктемелеу,
сақтау, индексациялау мен таңдау әдістерін қолдануға мүмкіндік береді.
Көпөлшемдік модельдің негізгі ұғымдарына өлшем мен ұяшық жатады.

Өлшем дегеніміз – бұл гиперкуб қырларының бірін құрайтын бір типтік
мәліметтердің жиыны. Көптеген жағдайларда келесі уақыттық өлшемдер: күндер,
айлар, тоқсандар, жылдар қолданылады. Сонымен қатар географиялық өлшемдер:
қалалар, аудандар, аймақтар, елдер және т.б. пайдаланылады.
Ұяшық дегеніміз – өлшем мәндерінің белгіленген жиыны бір мәнді
анықталған өріс.
Мәліметтер қорының көпөлшемдік моделінде бірақатар арнайы амалдар
қолданылады: қиындыны құрастыру, айналдыру, агрегациялау және
детализациялау. Қиынды бір немесе бірнеше өлшеулерді белгілеу ар қылы
алынатын гиперкубтың ішкі жиыны. Қиындыны құрастырған соң біз сол ар қылы
гиперкубтың белгілі бір шектелген бөлігіне ауысамыз.
Мәліметтердің көпөлшемді моделінің басты артықшылығы сол уақытпен
байланысты мәліметтердің үлкен көлемдерін талдамалық өңдеудің ы ңғайлы ж әне
тиімді болуы. Ұқсас мәліметтерді реляциялық модельге негізделген өңдеуді
ұйымдастыру барысында МҚ өлшемділігіне байланысты әрекеттердің е ңбек
сыйымдылығы сызықтық емес түрде өседі және индексацияға жұмсалатын жедел жады
шығыны елеулі түрде артады.

Мәліметтердің көпөлшемдік моделінің кемшілігі – ол ақпаратты әдеттегі жедел
өңдеудің қарапайым міндеттері үшін тым орасан зор болып келуінде.

Мәліметтердің көпөлшемді модельдерін қолдайтын жүйелердің мысалдары: Essbase
(Arbor Software), Media Multi-matrix (Speedware), Oracle Express Server (Oracle) ж әне Cache
(InterSystems). Кейбір программалық өнімдер, мысалы, Media/MR (Speedware) бір мезгілде
көпөлшемді және реляциялық МҚ-лармен жұмыс істеуге мүмкіндік береді. М әліметтерді ң
ішкі моделі көпөлшемді модель болып табылатын Cache МҚБЖ-да м әліметтерге қол
жеткізудің үш тәсілі жүзеге асырылған: тікелей (көпөлшемді массивтерді ң тораптары
деңгейінде), объектілі және реляциялық.
Объектілі-бағытталған модель.

Бұл модельдің негізін объектілі-бағытталған программалаудың идеялары мен
принциптері (ұстанымдары) құрайды. Объектілі-бағытталған М Қ-ны ң логикалы қ
құрылымы сырттай иерархиялық МҚ-ның құрылымына ұқсас болып келеді. Оларды ң бір-
бірінен негізгі айырмашылығы – мәліметтерді манипуляциялау әдістерінде. М әліметтер
қорының объектілі-бағытталған моделі өзара күштің байланысқан мәліметтермен ж ұмыс
істеуге мүмкіндік береді. Мәліметтер мен оларды өңдеуден өткізу әдістерінің арасында
программалаудың объектілі-бағытталған тілдеріндегі с әйкес құралдар ға ұқсас
механизмдердің көмегімен өзара байланыстар орнайды. Объектілерді ң қасиеттері тек real,
char және сол сияқты стандартты типтермен ғана емес, сондай-а қ пайдаланушыларды ң
өздері жасайтын типтермен де сипатталуы мүмкін. Класстар деп аталатын б ұл типтер
көптеген объектілерді құруға арналған шаблон (қимаүлгі) болып табылады. Class типіні ң
мәні болып табылатын объектілер осы класстың даналары деп аталады, мысалы, келесі
суретте көрсетілгендей (1.6-сурет)
Customers
Orders Cnum Integer
Onum Integer Cname Char
Amount Real City Char
Data Date
Customers Class
Salespeople Class

Salespeople
Snum Integer

Sname Char
City Char
Manager Integer

1.6-сурет. Объектілі-бағытталған модельдегі жазбаларды байланыстыру
Класстардың негізінде инкапсуляция, мұра етіп алу және полиморфизм деген үш
іргелі ұстаным жатыр.
Инкапсуляция нысанды өзге класстардың объектілерінен оқшаулауы, оның
қасиеттерінің көрінуін шектейді. Қасиеттің мәні сол инкапсуляцияланған нысанмен
анықталады.
Мұра етіп алу, керісінше, аталық объектінің қасиеттерін оны ң барлы қ
ұрпақтарына таратады.
Полиморфизм әртүрлі кластағы объектілерде атаулары бірдей қызметтер мен
өңдеу процедураларын (әдістерін) қолдануға жол ашады.
Мәліметттермен әрекеттерді орындау үшін қарастырылып отырған МҚ моделінде
инкапсуляция, мұра ету және полиморфизмнің объектілі-бағытталған
механизмдерімен күшейтілген логикалық амалдар қолданылады. SQL командаларына
(мысалы, МҚ құру үшін) ұқсас амалдар шектелген түрде қолданылуы мүмкін.
МҚ құру және модификациялау мәліметтерді жылдам іздестіруге арналған
ақпаратты қамтыған индекстерді (индекстік кестелерді) автоматтты т үрде
қалыптастыру мен кейінгі түзетулерді жүзеге асырумен ілесе жүргізіледі.
Мәліметтердің объектілі-бағытталған моделінің реляциялы қ модельмен
салыстырғандағы негізгі артықшылығы – объектілердің күрделі өзара
байланыстары туралы ақпаратты бейнелеу мүмкіндігі. Мәліметтердің объектілі-
бағытталған моделі мәліметтер қорының жеке жазбасын идентификациялап, оларды
өңдеуден өткізудің қызметтерін анықтауға мүмкіндік береді.

Объектілі-бағытталған модельдің кемшілігі – түсінудің жоғары деңгейдегі
қиындығы, мәліметтерді өңдеуден өткізудің ыңғайсыздығы және сұраныстарды
орындау жылдамдығының төмендігі.

90-шы жылдары объектілі-бағытталған мәліметтер қорын бас қару ж үйелеріні ң
тәжірибелік түп нұсқалары болған. Қазіргі кезде мұндай жүйелер кең таралым ға ие
болды, атап айтқанда оларға келесі МҚБЖ-лар: POET (POET Software), Jasmine (Computer
Associates), Versant (Versant Technologies), 02(Ardent Software), ODB-Jupiter («Интелтек
Плюс» ғылыми-өндірістік орталығы), сондай-ақ Iris, Orion және Postgres жатады.

Ұқсас жұмыстар

Мәліметтер қорының басқа да моделі

Мәліметтер қоры және оның модельдері

Деректердің иерархиялық моделі дегеніміз не? Деректердің желілік моделі дегеніміз не?

Деректердің иерархиялық моделі

Иерархиялық, тораптық және реляциялық модельдер, олардың құрылым түрлері

Деректер базасы

Деректер базасының архитектурасы

Деректердің реляциялық моделі

Мәліметтер қоры және модельдері (структуралары)

Деректердің реляциялық моделі. Реляциялық деректер қорын жобалау

Пәндер