Гранулометриялық анализ және қатты затты шикізатты флотациялау. Бейметалдар

Гранулометриялық анализ және қатты затты шикізатты флотациялау. Бейметалдар.

Орындағандар: БЗХТ-305К

Темергалеева А.

Әшірбаева У.

Қабылдаған: аға-оқытушы Калабаева М. К.

Жоспары:

І. Кіріспе. Бейметалдар дегеніміз не?

ІІ. Негізгі бөлім.

1. Фосфор және Бор бейметалдарын сипаттау

2. Түрлері

3. Кен орындары

4. Өндірісі

5. Экономикадағы орны

6. Қолданылуы

7. Қоршаған ортаға әсері

8. Кен байыту әдістері

9. Флотация әдісі

10. Тәжірибе нәтижелері

ІІІ. Қорытынды.

Бейметалл пайдалы қазбалар

Бейметалл (бейруда) қазбалар - құрамынан металдар өңдірілмейтін, табиғаты мен сипаты жағынан сан түрлі пайдалы қазба түрлерінің үлкен тобы.

Бұл қазбалар халық шаруашылығындағы қолданылу салаларына орай бірнеше түрлерге бөлінеді: химиялық шикізаттар - апатит, фосфориттер, барит, минералды тұздар, күкірт, гипс т. с. е. ; отқа төзімді шикізаттар - отқа төзімді саздар, тақтатастар, магнезит, талькті тас т. б. ; электротехникалық пьезооптикалық жылу және дыбыстұмшалаушы, мұқалмас, қышқылға және сілтіге төзімді шикізаттар - слюдалар, флюорит, пьезокварц, корунд, хризотил және амфибол-талшықтастар, тальк, диатомит т. б. ; құрылыс материалдары - граниттер, базальттар, диабаздар, ізбестастар, мергелдер, саздар, құмдар, кесектастар т. с. е. ; асыл, зергерлік және техникалық тастар - алмас, замартас, ақық, халцедон т. б. Тау жыныстары мен минералдардың кейбір түрлері көп жағдайда әртүрлі салаларда колданылуы мүмкін.

Фосфор

Фосфор жер қыртысында әжептеуір мөлшерде болады, бірақ өте тотыққыш болғандықтан, дербес күйінде кездеспейді. Қосылыстарының маңыздысы фосфорит деген минерал, оның негізгі фосфор қышқылының кальций тұзы-. Фосфорит әр жерлерде кен түрінде кездеседі;

Бор

Бор - түсі ақ, біркелкі ұсақ түйірлі кальций карбонатынан құралған жұмсақ шөгінді жыныс. Бордың құрамындағы бір клеткалы әктасты балдырлардың - кокколито-форидтердің қалдықтары 10 - 75%-ке, фораминиферлер 5 - 6%-ке, кейде 40%-ке дейін жетеді. Аздап моллюскілердің, белемниттің, аммониттің, мшанканың, теңіз лаласы мен кірпілерінің, маржандардың, т. б-дың қалдықтары кездеседі,

Фосфор түрлері

Фосфорит Са3(РO4) 2

Апатит Ca10(PO4) 6(OH, F, Cl) 2

Фторапатит ЗСа3(РO4) 2•CaF2

Гидроксоапатит ЗСа3(РO4) 2•Са (ОН) 2

Амблигонит LiAl[PO4] (F, OH)

Монацит (Ce, La, Nd, Th) [PO4]

Бор түрлері

Бура Na2B4O7·10H2O

Кернит Na2B4O7·4H2O

Борацит Mg3В7О13Cl

Индерит Mg2В6О11•15Н2О

Курчатовит CaMgB2О5

Фосфорит кен орындары

Қазақстан фосфориттің қоры жонінен АҚШтан кейін екінші орын алады. Оңтүстік Қазақстан облысында, Қаратауда ірі фосфорит кен орындары (Шолақтау, Ақсай, Жаңатас) бар. Сапасының жоғарылығы және қабатының қалыңдығы жонінен бұл кен орындарының бүкіл жер шарында теңдесі жоқ. Сондай-ақ фосфорит кен орындары Ақтөбе облысында, Жем озенінің жоғары ағысында да кездеседі.

Қаратау фосфорит алабы

Жамбыл мен Оңтүстік Қазақстан облыстарындағы фосфорит кендері шоғырланған өңір. Қоры мен сапасы жағынан Қаратау фосфориттері дүние жүзінде алдыңғы қатардан орын алады. Мұндағы фосфор ангидридінің (Р2О5) мөлшері 3 27-37%-ды құрайды. 1960-1980 жылдары Қаратау алабына мемлекеттік үлкен маңыз беріліп, оны арнайы барлау үшін Жаңатас геологиялық-барлау экспедициясы ұйымдастырылған. Фосфоритті горизонт ашылған жолақтың ішінде 49 жеке кен орны анықталған.

Шолақтау фосфорит кен орны

Жамбыл облысы Қаратау қаласынан оңтүстікке 4 км, Тараз қаласынан солтүстік-батысқа қарай 90 км жерде орналасқан. Мұндағы фосфорит кені 5 км-ге созылып, тік немесе аударылып жатыр. Фосфорит кені төменгі кембрийдің шолақтау свитасында орналасқан.

"Қазфосфат" ЖШС Шолақтау тау-кен өңдеу кешені

Бура кен орындары

Ақростошь бура кен орны - Атырау облысы Индер ауданы. Индербор кентінің оңтүстік-батысында орналасқан. Шөгіндінің ұзындығы 10 км-ге жетеді, ені 100-300 м, қалыңдығы 3-10 м. Мұндағы бор және бор-мергельді жыныстар өздерінің сапалык көрсеткіштері бойынша халық шаруашылығының көптеген салаларында пайдалануға жарамды. Атап айтқанда, Индер боры сола өнеркәсібінің жоғары талаптарына сай келеді, Бордың үлес салмағы 2, 58 т/м3

Фосфорит өндірісі

Фосфориттер кең ауқымды жер үсті әдістерді қолдана отырып өндіреді. Негізінен жерасты тау-кен әдістері үлкен рөл атқарды. Қазіргі уақытта, бүкіл әлемде фосфориттердің өндірісті ашық әдіспен бір шөмішті экскаватор тау-кен әдістерін пайдалана отырып алынады. Бұл әдіс АҚШ, Марокко және Ресей бөліктерінде кеңінен пайдаланылады. Тау-кен Бетін барысында аршу, бұрғыланған жарылуы, және одан кейін рекультивациялау қолданылады. Электр күректер, және бульдозерлер қолданылады.

Фосфат тау-кен материалдарды тасымалдауда жүк сорғы және конвейерлік жолдар пайдаланылады.

Тереңдік сулардың көтерілу нәтижесінде фосфоритті тұндыру сызба нұсқасы. 1-жағалаудағы құмдар, 2-фосфориттерр, 3-әк, 4-өлі планктондар, 5-ағын бағыты

Бура өндірісі

Бураны Қазақстанның оңтүстік -батыс бөлігінде Балқаштан 30 км жерде өндіреде. оның ұзындығы 1200 ені 450 м құрайды. Онда баритті ашық түрде өндіреді. Бұл жердің үдкен маңызы болып баритке бай және оның құрылысы қатты . Бұл жерде Барит вертикальді жатады сондықтан 5ші ретті элективті әдіспен өндірді. Онда ең алғаш минералды шикізаттың жанынтағы тау жыныстарын алып тастайды одан кейн минералдын өзін алады

Минерал шикізатының жер қойнауында кабат болып орналасуы, яша, яшма- кварцы т. б. Қабатты жер қойнауында руданың құрылысы мен түсінде айырмашылықтары болады

Фосфориттің экономикадағы орны

Қазақстан Республикасы фосфорит шикізатының қоры бойынша бүкіл жаһандық қордың 90%-н құрайтын алғашқы 10 елдің қатарына кіреді. Кеніштерінің ауқымы алғаш-қы бірліктерден бастап, 20-40 шақырымға дейін созылады. Кейбір бізге мәлім кеніш-тердің кен қабаттары жердің үстіңгі, жарық түсетін беттеріне дейін көтеріліп жатады. Бұл оларды бастапқы кезде ашық әдіспен аршып алуға мүмкіндік береді. Экономиканы дамытуға үлесін тигізеді.

Бураның экономикадағы орны

Бура өндіруден Оңтүстік Қазақстан Кентау қаласы алдынғы орында тұр. Онда жылына 30 млн т өндіріледі, қазіргі кезде оны 50 млн т жеткізуде. ТОО -ға жылына Кентау қаласынан 4 млн тенге алынады.

Фосфориттің қолданылуы

Фосфор

Тыңайтқыштарды алуда

Фосфор ұнын алуда

Фосфор қышқылын алуда

Бор минералдарын қолдану

Химия өнеркәсібінде, әшекей бұйымдарда қолданады. Оның қосылыстарын терезе онеркісібінде беріктілігі қатты материал ретінде, линолеум, пленка жасауда қолданады. Оның таныс қолданыста металлдарды балқытып қосу үшін қолданды. Баритті медицина емдік қасиетті тас ретінде қолданады. Барит минералды тұздарын ауыл шаруашылығында зиянды жәндіктерге қарсы қолданады