Ауғанстандағы босқындар

Презентация қосу

АУҒАНСТАНДА
ҒЫ
БОСҚЫНДАР
Аймақтық қақтығыстар шекара білмейді.
Қазақстан, жалпы Орталық Азия елдері Бал қаннан
Үндістанға дейінгі «тұрақсыздық иінінің» солт үстік
бөлігінде жатқандықтан кез-келген қақтығыстан
шет қала алмайды. Соның бірі Ау ған м әселесі.
11 қыркүйектегі лаңкестік әрекеттерден соң әлемдік
бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ)
антитеррорлық операциялары мен болуы м үмкін
өзгерістер жайлы жарыса жазып жатты. Алайда,
Ауғанстандағы бұл тұрақсыздық бір бүгін емес,
сонау XIX ғасырдан, әлемдік державалар д әрежесіне
көтерілген мемлекеттердің ықпал ету аймағына
таласы тұсынан басталады.
1907 жыл 18 тамыздағы ағылшын-орыс бейбіт
келісімнің 1 бабында: Ауғанстан «орыс
ықпалына жатпайтын аймақ» және екі жақ та
«Ауғанстанға ешқандай агенттерін кіргізбеуі
керек»2. 2 бабында: «Ағылшындардың
Ауғанстанда ешқандай үстемдігі жоқ және
ішкі істеріне араласа алмайды»3 делінген.
Пуштун тайпалары үстемдік ететін
Ауғанстанның әу бастан Ұлыбритания отары
болғаны тарихтан белгілі.
1978 жылғы шілде-тамыз айларында екі топ арасында
қарулы қақтығыс болып, онда парчамилер жеңіліп Б.
Кармал Чехословакияға елші етіп жіберіледі.
Ал 1979 жыл қыркүйекте Н. Таракиді Х. Амин өлтіріп,
билікті өз қолына алады2. Бұл әрекетке КСРО үкіметі
қарсылық білдіріп Б. Кармалды билік басына әкелуге
әрекет етеді. Жалпы, Ауғанстандағы сәуір төңкерісін
қолдаймыз деген сылтаумен КСРО үкіметі Ау ғанстанны ң
ішкі істеріне мықтап араласа бастайды.
1979 жылы 12 желтоқсанда Кеңестік билік басында ғы аз
ғана топ - Л. И. Брежнев, Ю. В. Андропов, М. А. Суслов,
Д. Ф. Устинов және А. А. Громыколар Ау ғанстан ға Ке ңес
Армиясының (КА) шектеулі контингентін енгізу туралы
шешім қабылдайды3.
1979 жыл 27 желтоқсанда КА-ны ң қатысуымен Х.
Амин режимі құлатылып, 28 желтоқсанда Бабрак
Кармал АХДП-ның билік басына келеді 4.
Ал 1986 жыл мамыр айында АХДП ОК-ны ң XVIII
пленумында партияның бірінші хатшысы етіп
Наджибулла сайланды5.
1979 жыл 25 желтоқсан мен 1989 жыл 15 а қпан
аралығында, тұтастай алғанда КСРО-ны ң 620 мы ң
азаматы Ауғанстан терриориясында әскери
қызметтен өткен, яки олардың 525 мы ңы КА-ны ң
құрамалары мен бөлімдерінде, 90 мы ңы М ҚК-ны ң
шекаралық бөлімшелерінде, 5 мы ңы ішкі әсерлер
мен милиция қатарында өз міндеттерін өтеді.
110 айға созылған ауған соғысында жарақаттанғандар мен
ауруға ұшырағандар саны 469685 адам ға жетті. Оны ң
ішінде 10751 адам мүгедектікке ұшырады. Ау ған со ғысынан
оралмаған адамдар шығыны 14453 болса, оны ң 13833-і
әскер қатарында, 572-і МҚК бөлімшелерінен, 28 адам КСРО
ІІМ тарапынан опат болды.
Ауған соғысында тұтқынға түскендер мен із-түзсіз
кеткендер саны 417 (кейін олардың 119-ы т ұт қыннан
босатылды). Әрине, Ау ған соғысының мәселесін шешуде
тұтқындағы офицерлер мен әскерлер кінәлі емес 6.
Сондықтан да 1989 жыл 28 қарашада КСРО Жо ғар ғы
Кеңесінің «Ауғанстандағы Кеңес әскерлерінің
контингентінде қылмыс жасаған бұрынғы әскери
қызметшілерге кешірім жасау жөнінде» Қаулысы
қабылданды7.
Босқындар статусы халықаралық және ұлттық заңдар бойынша беріледі.
2015 жылы босқындар саны 60 млн ға дейін жетті. Ресми мәліметтер бойынша,
олардың тең жартысы – балалар. Күн сайын орта есеппен 42мы ң 500 адам
туған жерін тастап кетуге мәжбүр көрінеді. Оған Таяу Шығыста ғы саяси ахуал
себеп. Мәлімет бойынша, бір ғана Сириядағы азаматтық соғысты ң өзі 9 млн
адамды босып кетуге мәжбүр еткен. Босқындардың 86 пайызын дамушы
елдер паналатып отыр.
Осындай соғыстар нәтижесінде елдегі
халық өз елінен босып, басқа елден пана
іздеуге мәжбүр болуда.
Қазірде Ауғанстан босқандар саны
бойынша әлемде Сириядан кейінгі екінші
орынға тұрақтады.
Әлемнің 92 мемлекеті Ауған босқындарын
қабылдаса, Пәкістан мен Иран өз
территорияларында босқындардың 95
пайызын кіргізіп отыр.
Босқындарға 3000нан астам пана берген
Орталық Азия болып табылады.
Ауған босқындары Орталық Азияның 5
мемлекетінде 20 жылдан астам уақыт
тұрып жатыр.
Соңғы 10 жылдықта өз елінен босып
кеткен Ауған босқындарының саны 3
млнға жетіп отыр.
Сирия, Ирак, Ауғанстан және Эритреядан
келіп жатқан босқындар Еуропаның Греция,
Сербия, Венгрия сияқты кедей елдерінде
қалудан бас тартып, бай елдер – Германия,
Франция, Автрия және Британияға қарай
ұмтылуда. Еуропа елдері үшін босқындарды
қабылдау үйреншікті іс. Бұған дейін де Еуропа
елдері миллиондаған босқындар мен
гастарбайтерлерді қабылдаған. Ал Түркиядан
келген гастарбайтерлер кейін Германияға
сіңісіп, интеграцияланып кетті.
Халықаралық Амнистия Ұйымы: "Үкімет пен
халықаралық қоғамдастықтың елемеуі себепті
Ауғанстан халқының жарты миллионы босқындап
кеткен",- деп жариялады.
Франция ақпарат агенттігінің хабарлауынша:
"Халықаралық Амнистия Ұйымының бейсенбі
күні таратылған есебінде, Ауғанстанда күніне
шамамен 400 адам босып кетеді. Бұл көңіл
алаңдатарлық",- деп келтірілген.
Халықаралық Амнистия өзінің Ауғанстан
жағдайын үш жыл бойы зерттеуге негізделген
"соғыстан қашу" айдарымен ұсынған есебінде
жарты миллион ауған босқындап кеткен деп
жариялады.
Ауғанстан үкіметі "биыл 40-тан астам адам қатты
аяздан жан тапсырды" деген болжам жасауда.
Кемінде 28 сәби шатырларда суықтан өлген.
зарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Шешімді КОКП

БОСҚЫН БАЛАЛАР, МИГРАНТ БАЛАЛАР МЕН ОРАЛМАН

Тәжікстан азаматтық соғысы

Ресей саясатындагы

Ауған соғысы

Ауған үкіметі

Ауғанстан мәңгілік жан жарасы

Халықтың механикалық қозғалысы туралы тұсінік

Мүмкіншілігі шектелген балаларды оқыту және тәрбиелеу жүйесі жалпы білім беру жүйесінің ажырамас бөлігі

Фотожурналистиканың тарихы

Пәндер