Қазақ тілінде дидактикалық ойындарды пайдалану

Презентация қосу

Тақырыбы: Қазақ тілінде
дидактикалық ойындарды
пайдалану

Орындаған: Мұрат Ж.
Тобы: ППМ-211
Дидактикалық ойындар
Дидактикалық ойындарды оқыту үрдісінде кеңінен пайдалана
отырып окытудың тиімділігін арттыруға болады. Ол
оқушылардың сабакқа деген ынтасын оятып. танымдылық
белсенділігін арттыруға үлкен жол ашады.Дидактикалык
ойындарға материалды тандап алу кезінде біз мына жайттарды
есепке алдық:
- ойындарды пайдалануға оқу материалы мазмұнының
мүмкіндіктері;
- білім көлемі мен сипаты,оларды меңгерудің қолайлылығы;
- ақыл-ой іс-әрекеті тәсілдерін қалыптастырудың алғы шарттары.
Ал дидактикалық ойындардың мазмұны мыналарды қамтуы тиіс.
1. Сыныптағы бағдарлама материалға, оның ішінде нақты
сабақтың мазмұнына сай болып, тапсырманың мәнін ашу керек.
2. Талсырмалардың біртіндеп күрделенуін қамтамасыз ету, акыл-
ой іс-өрекетінің тесілдерін меңгеруге ықпал ету қажет.
3. Ойыңдардағы тапсырмалардың әр түрлі төсілмен орындауын
қадағалау және оқытудың тәрбиелік ықпалын күшейтуге ықпал
ету керек.
4. Дидактикалық ойындар нақты, қысқа, қызықты, тартымды бол
5. Дидактикалық ойындарда қолданылатын материалдар мен
көрнекіліктер карапайым болып, олардың жасалуы мен
дайыңдалуы тез әрі жеңіл болуы шарт.
6. Дидактикалык ойындардың нәтижелері объективті
түрғыдан бағалануы тиіс. Дидактикалық ойындарды
таңдауда біз оқытудың білімдік, тәрбиелік және
дамытушылық максаттарына жетуге бағытталған
мазмұндық-мотивациялык аспектіге сүйендік. Атап айтканда,
олар төмендегілер:
— оқушылардың жас ерекшеліктері, білім, іскерлік жоне
дагдының көлемі, оқушылардың даму деңгейі мен
психологиялық жай-куйі;
— оқып-уйренілетін материалдың сипаты мен мазмуны, сол
сабақтың мақсаты;
— нақты ойын жагдайындагы ерекшеліктері.
Осы өлшемдерге сәйкес біз 1-сыныпта тіл дамыту ж әне сауат
ашу (ана тілі), математика және дуниетану сабақтарында
дидактикалық ойындардың жіктемесін пайдаланды қ. Ал
сауат ашу бойынша дидактикалык ойындарды т өмендегідей
топтарға жіктедік.
Дидактикалық ойындар және оларды пайдалану.
Тәуелсіз еліміздің білім беру жүйесінде болып жатқан оң
озгерістер қоғамның жас ұрпақ тәрбиесі үшін
жауапкершілігі терең сезідіп отырған бүгінгі таңда оқу-
тәрбие үрдісінің тиімдідігін арттыру бағытында бардық
мүмкіндіктер мен ресурстарды пайдадануды көздейді.
Дегенмен, оқу-тәрбие үрдісінде барлық ресурстар толық
қолданыс таппай келеді. Тәрбиенің осындай сирек
қолданылатын құралдарының бірі-ойын.
Бастауыш сыңып оқушыларының мектепке келгенге
дейінгі негізгі әрекеті- оііын десек, оқу-торбие үрдісінде
олар біртіндеп ойын әрекетінен оқу (таным) әрекетін
орындауға бейімделуі тиіс. Ол сабақ барысында
пайдаланатын дидактикалық ойындар арқылы жүзегс
асырылады.
Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және
нақты міндеттерді шешеді.
Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім,
білік, дағдылар жайында түсінік беру, оларды
қалыптастыру, тиянақтау және пысықтау немесе
тексеру сипатында болып келеді. Ойынның міндеті
баланың қызығушылығын оятып, белсендідігін
арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты
мазмұнмен анықталады.
Дидактикалық ойындар - балалар үшін озіне тән
жүру барысы. мақсаты, маңызы бар әрекет. Мұндай
ойындарды ұйымдастыру қашанда төмендегідей екі
мақсатты көздейді:
- танымдық, яғии балада тану, іздену әрекетін
дамыту;
- тәрбиелік, яғни үлкендермен немесе өз
тұрғыластарымеи қарым-қатынас жасағанда
қажетті негізгі дағдыларды, адамгершілік
қасиеттерді қалыптастыру.
Дидактикалық ойындарды құру мына негіздерге сүйенеді:
1. Балалардың іс-әрекетінде ойын түрлерімен оқуды байланыстыру ж әнс
біртіндеп қызықты, жеңіл ойындардан ойын тапсырмалар арқылы
оқутәрбие мәселесіне көшу.
2. Ойынның шарты мен оқу міндеттерінің біртіндеп күрделенуі.
3. Берілген тапсырмаларды шешуде баланың ақыл-ой белсенділігіні ң
күшеюі.
4. Оқу мен тәрбие мақсаттарының бірлігі.
Дидактикалық ойындар үш топқа бөлінеді:
1. Заттық дидактикалық ойындар дидактикалық ойыншықтармен және
түрлі ойын материалдарымен үйымдастырылады.
2. Үстел үстінде ойналатын дидактикалық ойындар: "Лошо", "Домшю"
және т.б.
3. Сөздік дидактикалық ойындар.
Дидактикалық ойынның маңызы мынада:
1) Дидактикалық ойын оқушылардың қоршаған дүние туралы түсінігін
кеңейтеді, оны бекітіп, нақтылай түседі.
2) Әрбір дидактикалық ойын оқушыны ойнай білуге баулып, сөздік
қорын молайтады, ақыл-ой қызметін қалыптастырад ы.
3) Дидактикалық ойын адамгершілікке тәрбиелеу құралы болып
табылады. Дидактикалық ойын ережелері балалардан ұстамдылы қты,
тәртіптілікті қажет етеді.
• Дидактикалық ойының маңызы.
• Дидактикалық ойындар балалардың білімін кеңейту және
бекіту мақсатындағы жоспарлы және мақсатты
педагогикалық тәсіл.
• «Ойын ойнап, ән салмай өсер бала болар ма» дегендей.
ойынның қай түріне болмасын зер салып, ой жүгіртіп қарар
болсақ. одан мәнді де мағыналы істер туындап өрбитінін
байқаймыз. Өйткені алдымен ненің болсын бастамасы жол
бастар қайнар көзі болатыны белгілі, демек біз ойынды бар
өнердің бастауы деп білеміз.
• Ойын үстінде бала өзін еркін ұстайды, ал еркіндік дегенміз
барлық дамудың баспалдағы. Сондай-ақ ойын баланың
болашақ өміріне есік ашып, оның іздемпаздық. тапқырлық
қабілетін оятады. Осы тұрғыда баланың байқағыштық,
зерттеп салыстыру, сезім қабілетін дамытуға, баланың
заттарды белгілері бойынша тану, түйсіну қабілетін ұштап
қана қоймай. сонымен қатар сөздік қорын молайтуда
дидактикалық ойындардың орны ерекше болып табылады.
► Қорыта айтқанда, ойын - баланың жан серігі.
Ойын сырттай қарағанда ешқандай қиындығы
жоқ, оп-оңай көрінуі мүмкін. Ал, іс-жүзінде
бала ойынға қатысу үшін басқалар мен тіл
табысып, езінің ойлаған ойын іске асыру оңай
емес. Баланың рухани жетілуі мен табиғи
өсуінің, денесің дамуы мен ой дүниесінің
өркен жаюы ойынға тікелей тәуелді.
► Мектепке дейінгі мекемелердің оқытудағы
негізгі міндеті: сәбилер тобынан бастап
балаларға білім, дағды, іскерлікті берумен
қатар ойлау қабілеттерін қалыптастырып
балаларды ойлау жұмысына дайындау
Дидактикалық ойындар арқылы оқушыларды
ұлттық тәрбиеге баулу
Қазіргі үздіксіз тасқындаған ақпараттар тасқынынан
оқушыларды ұлттық сана- сезімде төл халқының өзіндік
әдет-ғұрпын,мәдениеті мен әдебиетін
сыйлауға,құрметтеуге тәрбиелейтін қажетті деректерді
оқыту процессіне енгізу керек.Баланың құлағына жас
кезінен бастап халықтың тәрбиелейтін қажетті деректерді
тәрбиелік асыл-маржандарын құйып отыру - тек
мектептегі мұғалімнің ғана жұмысы мүғалімінің міндеті
болуы керек, сонымен қатар үйдегі ата-аналардың негізгі
міндеттерінің бірі болуға тиіс.Абай Құнанбаев он
тогызыншы сөзінде жас кезінен жақсы сөз естіп өскен бала
кейін есті адам болады дейді:" Адам ата-анадан ту ғанда
есті болмайды, естіп, көріп, ұстап,татып ескерсе, дүниедегі
жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені
көп болған адам білімді болады.
Дидактикалық ойын-бүкіл тәрбие, білім беру жүйесінің
бәріне де қатысты басты құралдардың бірі.Дидактикалық
ойындардың қай-қайсы болсын балалардың көңіл-күйін
көтеріп қана қоймай ды,олардың сезім
қабілетін,ойланымпаздығын,тапқырлығын,сенсорлық
қасиеттерін дамытуға тәрбиелейді.
Жалпы дидактикалық ойындарды мазмұнына қарай үш түрге
бөлуге болады.Заттармен ойнау (ойыншықтар,табиғи
материалдар, т.б), Үстелдік және сөздік ойындар.Бала сәби
күнінен бастап қарапайым
заттармен,ойыншықтармен(сылдырмақ,дыбыс шығаратын
резина ойыншықтар) ойнайды.Бала өскен сайын таныс
заттармен ойнауға қызығушылықтары арта түседі.
Дидактикаға жататындар‫׃‬дидактикалық,ойыншық,күнделікті
тұрмыста пйдаланатын заттар,арнайы ережесі бар ойындар
мен жаттығу түрлері.
Дидактикалық ойын кішкене балаларға мейлінше тән оқыту
формасы болып табылады
Музыка сабақтарындағы дидактикалық ойындар
Мектептің, мұғалімдердің, ата-аналардың арасында
тәрбиеленетін бала тек саналы қоғам мүшесі,
денсаулығы мықты азамат қана болып қоймай,
инициативті, шығармашыл, жаңаша ойлай білетін,
өмірдің жақсы жақтарына бетбұрыс жасай отырып,
өз үлесін қосатын азамат болуы тиіс. Осы тұрғыда
ойын - баланың шығармашылық қабілеттерін
дамытуда, қиялдау мен өз бетінше жұмыс жасауда
жақсы әдіс-тәсіл болып табылады.
Ойынның білімділік пен тәрбиелік маңызының зор
екендігі атақты педагог-психологтардың (Д.Эльконин,
К.Ушинский, П.Плонский, Л.Рубинштейн)
еңбектерінде қарастырылған.
Музыкалық-дидактикальіқ ойындардың ең негізгі міндеті - бала ға
эстетикалық тәрбие беру және музыкалық қабілеттері ң
қалыптастыру. Музыкалық-дидактикалық ойындар балаларды
жаңа қойылымдармен (ойын-сауықпен) қамтамасыз етеді,
олардың ой-өрісін дамытады, өздігінен ж ұмыс жасауды, д ұрыс
қабылдауды, музыкалық есту қабілетінің негізгі айырмашылы ғын
ажыратуды үйретеді; Педагогикалық құндылығы - іс ж үзінде
алған білімді пайдалану. Музыкалық-дидактикалы қ ойындарды
өткізу барысында балаларда арнайы музыкалы қ біліммен бірге
достық сезім, жауапкершілік, ұжымшылдық қалыптасады.
Ойындар мазмұнды, қызықты да әдемі көркемделген болуы керек,
себебі Д.Б.Кабалевскийдің пікірі бойынша: "Музыкалы қ-
дидактикалық ойындардың негізгі ма қсаты (жай ғана қызы қтыра
ойнату емес) - бір маңызды, керекті нәрсеге еліктіру,тарату, я ғни
музыкаға" .Ойын балаларға білім беру мен т әрбиелеудегі ма ңызды
құрал болып қана қоймай, сонымен қатар ол баланы ң
қызығушылығын арттыру, мен көңіл аударуындағы негізгі
езгермейтін тәсілдердің бірі болып табылады. Бірте-бірте музыка
баланың өміріне енеді, соның нәтижесінде ол бірнеше баланы ң
болашақ мамандығына айналады.
Бірінші сынып оқушысы мектепке ойын баласы болып келеді.
Балабақшада қанша мектеп еміріне дайындаса да, олар мектеп
табалдырығын аттағанда бірнеше кедергілермен кездеседі.
"Музыка" пәні балабақшада жүргізілгендіктен басқа пәндерге
қарағанда түсінікті жақын әрі жылы болып көрінеді.
Музыка сабағында қолданылған ойындар әрі мазмұнды әрі
ұтымды болуы керек. Қызықты өткізілген сабақтар "концертке"
ұқсас, ал өте әсерсіз де құрғақ өткізілген сабақтардың пайдасы
жоқтың қасы. Осындай жайттардың нақты да керектісін табу оңай
емес, бірақ өте кажет. Біріншіден, ол мұғалімнің білімділігіне,
шығармашылығына, икемділігіне, шеберлігіне және де
адамгершілік қасиеттерінебайланысты.
Музыка сабақтарында пайдаланып жүрген ойын түрлері:
1. Жан-жақты дамытушылық ойындар;
2. Қимыл ойындары;
3. Синкреттік (драмалық, театралдық) ойындар;
4. Ұлттықойындар.
Жан-жакты дамытушылық ойындарға шахмат, дойбы,сөзжұмбақ
және т.б. жатады.
Қимыл ойындарына доп, сөкіргіш жіптер және т.б. яғни
қозғалыста болатын ойындарды жатқызамыз.
• Синкреттік ойындарға - драма, театр әлементтері бар
ойындар, олардың ерекшеліктері бірнеше өнердің
байланысып келуінде. Мысалы, би, керкем сурет,
музыка, тақпақ оқу және т.б.
• Ұлттық ойындарға - әртүрлі ұлттардың ерекшеліктерін,
салт-дәстурлерін, әдет-ғұрыптарын бейнелөйтін ат
жарыс, қозғалыс, топтық және де т.б. ойын түрлері
жатады. Мысалы, қазақ халқының ойындарына - "Қыз
қуу", "Бәйге", "Аударыспақ", ал орыс халқының
ойындарына - "Бұлақ", "Дапта", "Городки", ағылшын
ойындарына - "Футбол", "Кегли" және т.б.
• Ойын түрлері әр түрлі формада өтуі мүмкін. Мысалы,
жарыс, сұрақ-жауап, сауалнама,пікір-сайыс сахналық
қөрініс түрінде.
• Дидактикаға
жататындар‫׃‬дидактикалық,ойыншық,күнделікті тұрмыста
пйдаланатын заттар,арнайы ережесі бар ойындар мен
жаттығу түрлері.
• Дидактикалық ойын кішкене балаларға мейлінше тән
оқыту формасы болып табылады.Оның арғы тегі ойынды
өлең мен қимылмен ұштастыру негізіндекөп нарсе
үйрететінойындарды жасаған халық педагогикасында
• жатыр.мысалы, «Сиқырлы қалпақтың сырын ашайық»-
дегенойында ересек топтарда тәрбиеші балаларды зат
туралы айта білуге үйрету, олардың жүйелі сөйлеу
қабілетін дамыту міндетін алға қояды.Ойын міндеті-
қалпақтың астында не бар екенін білу.Дидактикалық
ойындар айналамен табиғатпен танысу
сабағында,математика,тіл дамыту,сауат ашу,көркем
әдебиет сабақтарында жиі қолданылады. Дидактикалық
ойындар топ бөлмесінде, аулада, залда, орманда,
өткізіледі.

Ұқсас жұмыстар

Бітеу буын қазақ сөздерінде

Ойын технологиясы - бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын қалыптастыру құралы

Жеңілсөйлемдер сөйлемдер

Балалар тілін орфоэпиялық дыбыстау мәдениетіне тәрбиелеу

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДА ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ПІШІНДЕР ЖАЙЛЫ ҰҒЫМДАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖҰМЫСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

Қазақ халық ойындарының жіктемесі балалардың жас

Ағылшын тілін ойын арқылы оқыту

Балалар ойынының жіктелуі

Билингвальды оқытудың маңызы

Балалардың сөздік қорларын молайту, ойынға деген қызығушылығын арттыру

Пәндер