Қазақстан Республикасының меншіктік қатынастардың қалыптасуы

Презентация қосу

РМҚК «МАРАТ ОСПАНОВ АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН
МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ»

СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ

Мамандығы: стоматология
Курс:
Топ:
Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы меншік қатынастардың қалыптасуы
Орындалу формасы:презентация

ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕНШІКТІК
ҚАТЫНАСТАРДЫҢ
ҚАЛЫПТАСУЫ

САТЫЛДЫ
Жоспары
1. Кіріспе
2. Меншік және меншік құқығы туралы ұғым
3. Мемлекет иелігінен алу
4. Мемлекет иелігінен алудың бір бағыты
5. Мемлекет иелігінен алу үш кезені
6. Жаңа қатынастар
7. Әлемдік тәжірибелер
8. Реформалар
9. Меншік түрлері
10. Түйін
11. Әдебиеттер
МЕНШІК
КІРІСПЕ
Бұрынғы КСРО кезінде қоғамдық меншік біртіндеп
дамып және өндірістің барлық өмірлік маңызды
факторларын қамти отырып, қоғамда меншік
формаларының ауысуына әкелді. Меншік
қатынастарындағы революциялық өзгерістер тек
бұрынғы КСРО-да ғана емес, сонымен қатар
нарықтық жүйесі құрылған көптеген дамыған
елдерде де болды. Егер ТМД елдерінде меншіктік
қатынастар «нарыққа оралу» принципі бойынша
дамыса, ал батыста меншікті қоғамдастыру
процесі тұрақты жүріп жатты. Мысалы, АҚШ-та 10
млн-ға жуық адам толық немесе жартылай
жұмысшы ұжымдарына жататын кәсіпорындарда
жұмыс істейді.

Әлемде қазір меншіктік қатынастардың өзгеруі
жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу
негізінде өтуде. Меншікті мемлекет иелігінен алу
экономикалық реформаны жүргізу кезеңінде
пайда болып, «Отандық өндіріс» термині деген
сатылды
Меншік және меншік құқығы
туралы ұғым

Адамзат дамуының қандай да болсын тарихи кезеңдеріне к өз ж үгіртіп
қарайтын болсақ, меншік мәселесі бірінші орында т ұратынды ғын
аңғарамыз. Меншік — адамзат қоғамындағы мәнді құбылыс, ол адамны ң
өмір сүруінің негізі болып табылады. Жеке меншікті ң пайда болуы Ежелгі
Грекия, Ежелгі Рим, т.б. сол сияқты мемлекеттерді ң қалыптасуы мен даму
бағыттарын айқындады.
Қазақтың әдеп-ғұрып заңында жерге жеке меншік құқығы болған жоқ.
Жеке меншікте тек мал мен мүлік болды. Меншік құқы ғын бекіту үшін
малдың құлағына ен салатын.
Бүгінгі түсінік бойынша меншік құқығы дегеніміз — субъектіні ң за ң
құжаттары арқылы танылатын және қорғалатын өзіне тиесілі м үлікті өз
қалауынша иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы.
Мемлекет иелігінен
алу
• бұл мемлекетті экономикалық өмірді жоспарлау
жөніндегі қамқорлығы мен жауапкершілігінен
босату және тікелей шаруашылық басқару
қызметінен босату болып табылады.

• бұл еріктілік, еңбек ұжымдары мен жекелеген
азаматтардың экономикалық қызығушылығы,
жариялылық, мемлекет пен халықтың
қызығушылықтарын сақтау. Барлық осы шаралар
ұйымдастырылу, басқару және жұмысшылардың
материалдық қызығушылығын тудыру негізінде
2 еңбек өнімділігінің өсуіне әсер етуі керек
Мемлекет иелігінен алудың
бір бағыты
Жекешелендіру — бұл ақысыз
тапсыру, сату, акционерлеу, жеке
тұлғаларға және тұлғалар топтарына
жалға беру, т.б. жолымен
монополистік мемлекеттік меншікті
бөлшектеу. Жекешелендіру
нәтижесінде мемлекет бұрынғы өзінің
меншік объектілерін иелену, билеу
және басқару құқығын жоғалтады.
жекешелендіру бойынша Қазақстан
Республикасының бағдарламасы үш
кезеңде жүргізілді

жаппай жекешелендіру

шағын жекешелендіру

дербес жобалар бойынша
жекешелендіру
Жаппай жекешелендіру 1992 жылдан басталды. Мемлекет
иелігінен алу және жекешелендіруді 3 кезеңде 31 мың
кәсіпорындарда жүргізу болжанды. Бірінші кезеңде (1992-93
жж.) шағын жекешелендірудің 50% объектілерін
жекешелендіру болжанған.

Екінші кезең (1994-95 жж.) орта және ірі кәсіпорындарды
жекешелендіру. Алайда, 1992-93 жж. жекешелендіру
нәтижелері бойынша тиімсіз, ақысыз жіберілетін объектілер
саясатынан оларды өткізуге 1994-95 жылдарға ауысты. Осы
уақыт ішінде әр түрлі көлемдегі 20 мыңнан аса кәсіпорындар
жекешелендірілді.
Жекешелендірудің дербес жобасы бойынша үшінші кезеңі әлі
жалғасуда.

Қазір осы қабылданған заңдарға кәсіпкерліктің барлық
формаларын қорғауға арналған заң актілерін қабылдау қажет,
яғни тек меншіктің барлық формаларының теңдік декларациясы
ғана емес, сонымен қатар даму және жеке меншікті заңдық
және қаржылай қолдау қажет. Әлемде мемлекет иелігінен алу
және жекешелендіру нәтижесінде меншіктік қатынастар аралас
экономикалық жүйені құру мен нарықтық қатынастарға көшу
жағына қарай дамуда деп сенімділікпен айтуға болады
Мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен
алу және жекешелендіру нәтижесінде қазір
ҚР-да меншіктің жаңа қатынастары пайда
болды.

• жеке мүлікті — жеке тұлға ретінде кәсіпкер
1 иеленеді

• ұжымдық тұлғалар тобы мен ұжымдар мүлкінің иелері
(заңды тұлға ретіндегі жалдық және халықтық
2 кәсіпорындар, қоғамдық шаруашылықтардың формасы)

• мемлекеттік — меншік пен оның халқының
3 меншігін үкімет басқарады.
Республика заңымен жеке және заңды тұлғалар мүлкін
біріктіру негізінде меншіктің аралас формаларын
құруға болады. Қазір әлемде меншікті мемлекет
иелігінен алып, жекешелендіру нәтижесінде меншіктің
жаңа қатынастарына көшу дамуда деп айтуға болады.

Республикадағы аралас экономикалық жүйе моделі
(үлгісі) мемлекетке пайданың шексіз қорын алуға
мүмкіндік бермегендіктен, «әлеуметтік нарықтық
экономика» түріне көшуде. Өндірістің меншік иелерінің
осы принципті бұзуы қоғамдық шиеленіске, әлеуметтік
жағдайды нашарлатуға, үкіметке сенімді жоғалтуға,
көп ұлттық меншікті мемлекет иелігінен алу жағдайы
қоғамдық қорғанысты әлсіретуге әкелуі мүмкін.

Республикада жүргізілетін реформалардың мақсаты —
мемлекет экономикалық субъект болмай, бөлу
қатынастарының монополиясын жүзеге асырмайтын,
меншіктің барлық объектілерін бақыламайтын
нарықтық принципке бағдарланған меншіктік
қатынастарды құру.
республикада жүргізілген
реформалардың нәтижелері, негізінен
келесі әдістермен іске асырылған
аралас кәсіпорындарды
құру үшін жағдайлар
жасап, оларды дамыту

нарықты бейтараптандыру

бәсекелестік ортаны қалыптастыру

мемлекеттік
кәсіпорындарды
жекешелендіру
жолымен меншікті
мемлекет иелігінен алу.
Қазақстан Республикасында жүргізілетін
экономикалық реформалар
1.Шаруашылық субъектілеріне меншік формасының ерікті және сапалы түрлерін
таңдауға мүмкіндік беру. Меншік оны кім билейтініне қарамастан жұмыс істейді,
ал ол жұмыс жасаудан бас тартты деген пікірлер туындаған.

2.Меншіктік қатынастар меншік субъектісі мен объектісін жақындатуға тырысады.
Субъектіге -еңбек етушілер, жеке меншік иелері, кәсіпорын ұжымдары жатады.
Егер меншікті шеттету жеңіп шықпаса немесе осы жеңіп шығу тек қағазда жазу
түрінде ғана болса, онда қазіргі меншік өзінің мотивациялық күшінен айрылып,
шығармашылық бастамашылық болуын доғарады. Нарық пен жеке меншіктің
басты артықшылығы — бөлу және ынталандыруды жоғалтпай, нарықтың өзін-өзі
реттеушілік заңы «көрінбейтін қол» әрекетін жоймауы.

3.Жеке кәсіпкерді заңдық және қаржылық қатынастарда қолдау, меншік иесін,
шағын және орта бизнесті жеңілдетілген несие, шикізат, материалдарға
жеңілдікті, жалгерлікті қамтамасыз ету.

4.Қазақстанның өтпелі экономикадағы жеке меншіктік қатынастарының
өзгерудегі ең қиын мәселе — мемлекеттік меншікті билейтін органдарға бақылау
жүргізу болып табылады. Олар мемлекет иелігінен алып, жекешелендіруді
жүргізе отырып, еңбек етуші меншік иелерінің пайдасын қорғау ісіне үнемі
қатыспайды. Экономикалық қылмыс, алдау, сату, сатып алу қылмыстың жай
түрлеріне айналуда. Осының барлығын жеңу үшін қандай тәсілдермен болмасын
«өзін-өзі сыйлауға» мәжбүр ететін күшті және беделді мемлекеттік билік қажет.
Ол үшін, мемлекет меншіктік қатынастардың тиімді және әлеуметтік әділ жүйесін
құру керек.
Меншік түрлері

дегеніміз -- ббұұлл жеке
Меншік дегеніміз
Меншік жеке адамны
адамның ң зат
затққаа байланысты
байланысты ққарым
арым
ққатынасы. Сондай-аққ меншік
атынасы. Сондай-а меншік за ң бойынша
заң бойынша ққор орғғалады.
алады. Бізді
Біздіңң
елімізде меншікті
елімізде меншіктің ң за ңдастырыл
заң дастырылғған екі ттүүрі
ан екі рі бар:
бар: жеке
жеке меншік
меншік
жжәәне
не мемлекеттік
мемлекеттік меншік. меншік. Қ Қаза
азаққстан
стан республикасыны
республикасының ң
Конституциясына ссәәйкес
Конституциясына йкес оларолар бірдей
бірдей мойындалады
мойындалады ж жәәне
не
ққор
орғғалады.
алады. Жеке меншік—бұұлл азаматтарді
Жеке меншік—б азаматтардің ң ж жәәне
не мемлекеттік
мемлекеттік
емес за
емес ңды
заң ды ттұұллғғалар
алар мен
мен оларды
олардыңң бірлестіктеріні
бірлестіктерінің ң меншігі,
меншігі, ал
ал
мемлекеттің
мемлекетті ң иелігіндегі
иелігіндегі м мүүліктер
ліктер мемлекеттік
мемлекеттік меншікменшік болып
болып
есептеледі. Бізді
есептеледі. Біздің ң еліміздегі нарыққты
еліміздегі нары тыққ ққатынастар
атынастар мемлекеттік
мемлекеттік
меншіктің
меншікті ң әәрр ттүүрлі
рлі формаларының
формаларыны ң ққажеттілігін
ажеттілігін
тудырады.Сондыққтан
тудырады.Сонды тан да
да бізді ң елімізде
біздің елімізде мемлекеттік
мемлекеттік меншікті
меншікті жеке
жеке
меншікке айналдыру
меншікке айналдыру (приватизация)
(приватизация) ж жүүргізіліп
ргізіліп жатыр.
жатыр.
Меншіктің түрлері

Жеке Мемлекет
меншік -тік
меншік
ТҮЙІН
Меншік қоғамдық өмір мен өндірістің негізі болды, болып отыр және
бола береді. Меншік формаларынан тек өндірістік қатынастар ғана
емес, сонымен қатар қоғамдық өмір, қоғамның әлеуметтік және
мәдени тетіктері мен мемлекеттік институттар пайда болады. Кез-
келген меншік екі қасиетпен көрінеді: заңдық — иелену, билеу,
басқару, пайдалану, меншіктену, мүліктік құқықтық, экономикалық
неғұрлым өспелі ауқымдарда жалпылылық, қайталанушы-лық,
ұдайы өндірістік қатынастар.

Қоғамдық-өндірістік қатынастар — меншік формала-рының түрлі
мазмұндарымен және ерекшеліктерімен айқындалады; ал жеке
меншіктік қатынастар – жеке қоғамдық, кооперативтік, ұжымдық,
корпоративтік, мемлекеттік т.б. тұрады.

Меншіктің екі анықтаушы формалары: (жеке және қоғамдық) жеке
меншік — тікелей, ал қоғамдық жанама болады.

Меншік формаларын өзгертуде жүргізілетін экономи-калық
реформа, мемлекет иелігінен алу және Қазақстан-дағы меншікті
жекешелендіруде маңызды орын алады
Пайдаланылған
әдебиет
1. С. Әкімбеков, А.С. Баймұхаметова, У.А. Жанайдаров.
Экономикалық теория. Оқу құралы. Жалпы редакция С.
Әкімбековтікі. – Астана: 2002. - 164 б.
2. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Ө.Қ. Шеденов,
Е.Н. Сағындықов, Б.А. Жүнісов, Ү.С. Байжомартов, Б.И.
Комягин. /Жалпы редакциясын басқарған Ө.Қ. Шеденов –
Ақтөбе, «А-Полиграфия», 2004 – 55 бет.
3. Я. Әубәкіров, К. Нәрібаев, М. Есқалиев, Е. Жатқанбаев,
т.б. Экономикалық теория негіздері. Оқулық. – Алматы,
«Санат», 1998. – 79 бет.
4. Ғабит Ж.Х. Экономикалық теория: оқу-әдістемелік
кешен. – Астана: 2006., 48 б.
5. Нарматов С.Р., Нарматова А.С. Экономикалық теория.
Лекциялар курсы. (Оқу құралы). – Алматы: «Эверо», 2009. –
51 бет.
Назарларыңызға
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Бағалы қағаздар нарығының іргелі талдау

Меншік - ол иелену, билеу, басқару, пайдалану, меншіктену құқығы, яғни мүліктік құқық

Отбасы әлеуметтануы

ҚҰҚЫҚ НЕГІЗДЕРІ ТУРАЛЫ

Отбасы - ең қымбат қазына:

Салық және салық салу курсы

Халықаралық валюта жүйесі

Отбасының негізгі типтері

Ұлттық қатынастардың субъектілері

Қазақстанда салықтардың қалыптасу тарихы

Пәндер