Топырақтың эпидемиологиялық маңызы. Топырақтың қасиеті мен құрамының маңызы

Презентация қосу

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина
Университеті
Кафедра: Жалпы гигиена және экология
Дисциплина: Қоршаған ортаның адам ағзасына әсер
етуін бағалау
Тақырыбы: Топырақтың эпидемиологиялық маңызы.
Топырақтың қасиеті мен құрамының маңызы
Жоспары:
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлімі:
А) Топырақ және оның эпидемиологиялық маңызы
Б) Топырақтың қасиеті мен құрамының маңызы
III.Қорытынды
IV.Әдебиеттер тізімі
Өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің),
климат жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген
жер бетінің үстіңгі борпылдақ қабаты. Топырақ бойында
құнарлылық қасиеті, яғни өсімдіктерді сумен, басқа да
қоректік элементтермен қамтамасыз ететін қабілеті болады.
Механикалық құрамы (топырақ түйіршіктерінің мөлшері)
бойынша топырақ құмды, құмдақ сазды және саз топырақ
болып бөлінеді. Жасы мен генезисі бойынша — қыртысты
күлгін топырақ, батпақты топырақ, ормандық сұр
топырақ, қара топырақ, қоңыр топырақ, күрең топырақ, тағы
басқалар болып бөлінеді. Топырақтың жер бетінде таралуы
зоналық (горизонтальды және вертикальды) заңдылыққа
байланысты. Топырақ - литосфераның жоғарғы әуе қабатымен
байланысатын қабат, бүкіл биосферадағы тіршіліктің тірегі.
Топырақ ғасырлар бойы топырақ түзуші факторлардың
үздіксіз әрекетінен пайда болған табиғаттың ерекше табиғи,
әрі тарихи денесі
Топырақ – көптеген
қарапайымдылардың,
жануарлардың,
микроорганизмдердің,
соның ішінде
бактериялардың, көгеретін
саңырауқұлақтардың,
вирустардың тіршілік
ететін ортасы.
Топырақта тұрғылықты
немесе уақытша тіршілік
ететін микроорганизмдер:
а) жануарлар мен адамға
зияндық жасамайтын
сапрофиттер;
б) патогендік
микроорганизмдер.
Топырақтағы патогендік бактериялар мынадай ж ұқпалы
аурулар тудырады: сібірлік жара (қарасан), газды қ
гангорена, тырысқақ, ботулизм. Жұқпалы ауруды адам
топырақты өңдеуде, ауылшаруашылық өнімдерін жинауда,
құрылыс жұмыстарында, мал жайылымдарында, жер
суаруда (тырысқақ таяқшасы, газдық гангрена, сібір жарасы
қоздырғыштары) немесе көкөніске, жемістерге, балыққа,
саңырауқұлақтарға микробтар түскенде жұқтырады
(ботулизм таяқшасы).
Жануарлар мен адамның қауіпті жұқпалы ауруларының қатарына сібір
жарасы кіреді. Сібір жарасының қоздырғышы – сібір жарасыны ң
таяқшасы, ол ауру малдың шығаратын зәр, тезегімен бірге т үсіп, спора
жасайды және сол күйінде жылдар бойы, әсіресе қыз ғылт ж әне
қаратопырақты жерлерде сақталады. Осы таяқшалармен ластан ған
шөпті жануарлар жеп, сібір жарасын жұқтырады. Адам сібір жарасын
ауру немесе өлген жануарларды ұстағанда, не ауру жұққан мал өнімдері
мен шикізаттарын (ет, жүн, тері) ұстағанда және тікелей топыра қпен
жұмыс істегенде жұқтырады.
Адам ұлпалары жарақаттанса онда топырақпен ластан ған газды қ
гангрена қоздырғышы адам денесіне кіреді. Топырақта жиі
кездесетіндер А Перфрингенс тектес клостридий болады. Осы микробтар
жараланған жерге түсіп, токсин өндіреді, ол ұлпалардың ісінуіне ж әне
өлуіне ұшыратады.
Ботулизмді жұқтырту тағам өнімдерін үйде сүрлеп дайындау
алараларымен тығыз байланысты болады: балы қ т ұзда ғанда не
қақтағанда, консервіленген саңырауқұлақтар, көкөністер мен жемістер
дайындауда болады. Ботулинус таяқшасы тудыратын токсин анаэробты қ
жағдайларда барлық басқа бактериалдық токсиндер мен химиялы қ
уларға қарағанда адам организміне аса күшті әсер етеді.
Актиномицеттер, терінің үстіңгі қабатында және терең
микоздар, сондай-ақ туберкулез, алапес, дифтерия
микробактерияларын тудырады – топыраққа түскенде
әжептәуір қауіп туғызады: топырақта туберкулез
таяқшалары 15 айға дейін, дифтериялық таяқшалар 2-3
аптаға дейін тіршілік қабілетігін сақтайды.
Адам организміне түскен глисттер-паразиттер-
гельминттерден болатын аурулар – гельминтоздардың
таралуында топырақтың алатын рөлі аса үлкен болады.
Кейбір гельминттердің даму кезеңдерінің бірі (жұмыртқалар
жетілуі) топырақта өтеді. Гельминттармен ластанған
топырақта өскен көкөніс, жеміс-жидектерді, ластанған суды
қолданғанда адам органгизміне гельминттердің жетілген
жұмыртқалары түседі. Гельминттер жұмыртқалары (шошқа,
өгіз цепеньдері) топырақтан ірі қара мал мен шош қалар
азығына түсуі мүмкін.
Топырақтың құрамын құм, саз, майда тастар, өсімдіктер, ұса қ
жануарлардың шіріген қалдықтары (қарашірік) құрайды.
Топырақтың түсі оның құрамындағы осы шіріндіге
байланысты өзгереді.Топырақта неғұрлым шірінді к өп болса,
соғұрлым ол құнарлы болып, өсімдік жақсы өседі.
Топырақтың ең басты қасиеті-құнарлығы.Ол үшін
топыраққа минералдық тыңайтқыштар қосу керек.
Өсімдік жақсы өсу үшін топырақта азот, фосфор, калий
жеткілікті болуы қажет.
Топырақтан қоректенуде азоттың орны ерекше.
Өсімдікке азот жетпесе өте баяу өсіп, жапырақтары бозара
бастайды.Ағаштардың жанама бұтақтары дамымайды.
Фосфор жасуша қабықшасын түзуге қажетті элемент.
Өсімдікке фосфор жетіспесе жемістің т үзілуі баяулап,
Салмағы кемиді.
Калий жеткіліксіз болса, өсімдік аласа, сабағы әлсіз
болады.Түйнек, тамыр жақсы даму үшін де калий керек.
Қорыта айтқанда, топырақ- өмірдің нәрі, ол – өмірдің өзі,
сондықтан да оны аялау, оны көзіміздің қарашығындай сақтау
– бәріміздің табиғат алдындағы азаматтық борышымыз.
Табиғат тепе-теңдігі табиғаттың міндетті заңдылығы, оны
оқып-үйрену, танып білу әрбір адамның жоғары саналы,
экологиялық мәдениеті қалыптасқан тұлға екендігінің белгісі.
Орманда, далада,өзен жағалауында өсетін ағаштарды жыл
сайын кесіп азайту зиян. Өйткені,жылда ағаштың сынып
түскен бұтақтары, жапырақтары, жемістердің қалдықтары
топырақты минералды заттармен байытады.
Әдебиеттер тізімі

Асқарова Ұ.Б. “Экология және қоршаған ортаны
қорғау”. 2005 ж.

“География және табиғат” журнал. №2, 2006 ж.

Ғаламтор беттерінен

Ұқсас жұмыстар

Топырақты ластаушы көздер

Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері

Жұмыстың өзектілігі

Топырақтың су-физикалық және физикалық қасиеттері

Топырақтың физикалық қасиеттері

ТОПЫРАҚ ҚҰРЫЛЫМЫ

Қант қызылшасы

ТОПЫРАҚТАРДЫҢ МЕХАНИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

Топырақ микрофлорасы және оның топырақ құру процесіндегі рөлі

Топырақтың түрлері

Пәндер