Жүгерінің шығу тарихы

Презентация қосу

Жүгері
түрлері,сорттары,құрам
сипаттамалары,ақаулары
мен аурулары,МЕМСТ
және Тех шарттар
тұрғысынан оларды
сараптау және
санитариялық бағалау.
Жүгерінің шығу тарихы
• Жүгері - дақылдардың бірі. Еуропалықтар
Оңтістік Американы ашқан кезде «маис»
деп аталатын, осы күнгі жүгері
дақылдарын кездестірген. Оның алғашқы
өкілін Еуропаға Христофор Колумб
әкелген. Бұл данасын Х.Колумб испан
короліне сыйға тартады. Ал біздің
жүгерінің алғаш орныққан жері Молдавия
болған. Дала ауылына кең таралуына
оның мол өнім, көк балаусаны аса көп
беруі де себепші болды
Жүгерінің маңызы
• Жүгері- маңызды астықтық
және мал азықтық өсімдік.
Жүгерінің техникалық дақыл
ретінде де маңызы зор. Жер
шарында жүгері астығының 20%
азыққа, 15-20 % техникалық
мақсатқа жаратады. Бұл дақыл
астығының аз бөлігіне жуығы
мал азығына қолданылады.
Жүгерінің мал азықтық маңызы да зор. Жүгері
астығының 1кг 1,34 а.ө. тең. Жүгері малдың
барлық түріне бағалы азық болып табылады.
Собығын сүттене балауызданып және
балауызданып піскен кезеңінде жеке өзін және
жапырағы мен сабағын қосып сүрлеуге
болады. Осылай дайындалған сүрлемнің мал
азықтық құндылығы өте жоғары болады.
Мұндай сүрлемнің 100кг 21-28 а.ө. және 180 г
дейін қорытылғыш протеин береді. Жүгерінің
жасыл жапырағы мен сабағы мал азығына көк
балауса күйінде де пайдаланылады. Оларда
сүрлегенде алынатын азықтың ақсылдық
теңгерімін жоғарылату үшін бұршақты шөптер
немесе атбас бұршақты араластыру тиімді.
Жүгерінің құрғақ жапырақтары мен
сабақтарын үгітілген күйінде , әсіресе
• Жүгеріні өнеркәсіптің әр түрлі
салаларында кеңінен
қолданады. Астығынан спирт,
крахмал, патока, глюкоза,
өсімдік майын алады,
сабағынан, собық діңгегінен
және орамынан линолеум,
кинопленка, қағаз, төсем және
тағы басқалар жасалады
ЖҮГЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ
Ерте пісетін гибрид
(ФАО 170), дән және
сүрлем алу үшін өсіріледі.
Өсімдіктің бастапқы даму
кезеңінде тез өсу қасиеті
гибридті республиканың
ең солтүстігіндегі Сұрып
аймақтарында өсіруге көрсеткіштері
қолайлылық тудырады.
Кремнийлі тіс тәріздес
дәні, құрамында Өнімділігі:
крахмалдың молдығы орташа
гибридті жармаға, ұнға
және қоректік Пісіп жетілуі:
мақсаттарға қолдануға ерте
мүмкіндік береді.
Сүрлемнің ерте пісуімен Ауруларға
және жақсы сапасымен төзімділігі:
ерекшеленеді. Гибридтің жоғары
ерте пісуі және дәнінің
мол ылғал беруі егінді
дән алу мақсатында
жинап алуға өте
қолайлы.
Орташа кеш пісетін,
мол түсімді жаңа
гибрид (ФАО 700). Бұл
гибридтің өзіне тән
қасиеттері егіннің пісіп
жетілу мерзімі
ұзағырақ болып
келетін республиканың
оңтүстік аймақтарында
толығынан білінеді.
Өсімдіктің биіктігі өте
жоғары – 250–270 см.
Дәндері жақсы
шығады, құрамы Сұрып
крахмал мен протеинге көрсеткіштері
Өнімділігі:
бай. Жапырыла өсуге,
жоғары
негізгі ауруларға,
құрғақшылыққа Пісіп жетілуі:
төзімді. Біркелкі пісіп орташа кеш
жетіледі, дәндері
ылғалды болып келеді. Ауруларға
төзімділігі:
Орта кезеңде пісетін, екі
рет қолданылатын,
республиканың оңтүстік
облыстарының көбіне
солтүстік және оңтүстік-
шығыс аймақтарында Сұрып
өсіруге арналған гибрид көрсеткіштері
(ФАО 530). Өсімдіктің
бастапқы даму кезеңінде Өнімділігі:
қарқынды өсу қасиеті жоғары
топырақтың ең қысқа
мерзімдегі негізгі және Пісіп жетілу:
егіс алды орташа кеш
дайындығымен-ақ
гибридті өте ерте Ауруларға
кезеңде егуге мүмкіндік төзімділігі:
береді. Гибрид егістіктің жоғары
кейбір жерлерде тығыз
немесе сирек өсуіне
бейімделген, негізгі
ауруларға (оңтүстік
гельминтоспориоз және
бактериоз) төзімді.
Өсімдікті өсірудің
Орташа кезеңде пісетін (ФАО 570), ерте кезеңде өте жақсы өсетін гибрид. Дән
және сүрлем алу мақсатында өсіріледі. Оңтүстік облыстардың көптеген жүгері
өндірушілерінің жоғары бағасына ие болған – әр түрлі топырақтық-климаттық
жағдайларға тез бейімделеді. Құрғақшылыққа төзімді және салыстырмалы түрде
тұздылыққа төзімді, негізгі ауруларға, әсіресе, шаңды қаракүйеге төтеп беретін
қасиетке ие. Өсімдіктің жоғары немесе төмен өсу тығыздығына, құмайтты немесе
ауыр топырақтарға өте жақсы бейімделеді. Өсімдіктің биіктігі орташа, дәні ақуызға
бай – 10%-ға дейін.

Сұрып көрсеткіштері

Өнімділігі:
орташа

Пісіп жетілуі:
орташа
Кеш пісетін мол өнімді сұрып (ФАО 700), оңтүстік аймақтарда мол егін түсімін береді. Гибрид өсімдігі
аласа өседі, собығы төмен орнығады, тамыр жүйесі жақсы дамыған, сол себепті жапырыла өсуге төзімді
келеді. Сабағы мен собығының гельминтоспориозына, фузариозына төзімділігі жоғары. Өсімдікті өсірудің
гибридтік технологиясын қатаң сақтаған жағдайда мол егін түсімін қамтамасыз етеді. Гибридке тән
қасиет – егінді жинар алдындағы пісіп жетілу кезінде дәні ылғалға мол, сапасы жоғары болады

Сұрып көрсеткіштері

Өнімділігі:
жоғары

Пісіп жетілуі:
кеш
Ауруларға төзімділігі:
жоғары
Жүгері зиянкестері
• сымқұрт,
• жалған сымқұрт,
• кеміруші жұлдызқұрт,
• аурулары: бөртпе және тозаңды
қаракүйе, бактериоз, фузариоз.
Жүгері Қаракүйесі – базидиомицеттер класына
жататын саңырауқұлақтар тудыратын жүгері ауруы.
Жүгері Қаракүйесі ауруларына жүгерінің бөртпе
қаракүйесі мен тозаңды қаракүйесі жатады.
Жүгерінің бөртпе қаракүйесін Ustіlago maydіs
саңырауқұлағы тудырады. Саңырауқұлақ ақшыл
немесе алқызыл мицелла қабықшасымен қапталған,
диаметрі 1 – 20 сантиметр бөртпелер түзіп, өсімдіктің
барлық мүшесін зақымдайды
Жүгерінің көпіршікті немесе толарсақ қара
күйесі - Аурудың белгілері жүгері егілетін
негізігі аудандарда ( Алматы және Жамбыл
обл). Жүгерінің көпіршікті немесе толарсақ
қара күйесінің алғашқы белгілері Ұйғыр
ауданында ( Алматы облысы) маусымның
екінші онкүндігі ішінде жүгерінің екінші
буынаралығы пайда болу кезеңінде
тіркелді
Жүгерінің тозаңды қара күйесі. Егістіктердің
зақымдалуы Жамбыл облысында байқалды.
Аурудың алғашқы белгілері жүгерінің
собықтарының (початки) –пісу кезеңінде
анықталды. Үстіміздегі жылы 17,4 мың га
зерттеліп, 0,1 мың га залалданғаны
анықталды. Зақымдалған өсімдіктердің
орташа дәрежесі 2 %, жоғарғысы 3 %
шамасында болды
МЕМСТ және техникалық шарттар тұрғысынан

•
жүгеріні сараптау және санитариялық бағалау .
Жүгерінің жақсы өсіп-жетілуі және жоғары сапалы өнім
түзуі үшін топырақ ылғалдылығын ылғал
сыйымдылығының ең төмен деңгейінен 75-80%
жағдайында ұстап отыру керек. Сонымен қатар,
топырақ ылғалдылығы мөлшерден артық жерлерде
жүгері өнімі төмендейді, өйткені ондай топырақтарда
өсімдік тамырларына фосфордың келуі бәсеңдейді де
органикалық және нуклеиндік фосфордың мөлшері
азаяды, фосфорилдену және энергетикалық үрдістер,
ақуыз айналымы бұзылады.
• Жүгері – жарық сүйгіш, қысқакүндік дақыл. Ұзақ жарық
күн жүгерінің вегетациялық кезеңін ұзартады, ал қысқа
- пісуін тездетеді, 8-9 сағаттық жарық күн жағдайында
өскенде тезірек гүлдейді. Күннің жарығы, әсіресе
жүгерінің жас кезінде, оның өсіп-жетілуіне жақсы әсер
етеді. Өсімдіктің көлеңкеленуі, көкті сиретуді
кешіктіргенмен бірдей, жетілу үрдісіне зиянды әсер
етеді: генеративтік мүшелерінің түзілуі тежеледі,
• МЕМСТ 9410-78 Ксилол нефтяной. Технические условия
• МЕМСТ 28032-89 Кузнечно-прессовые машины. Молоты. Ряды главного параметра
• МЕМСТ 28252-89 Кузнечно-прессовые машины. Ножницы. Ряды главных параметров
• МЕМСТ 22390-77 Кузова-фургоны автомобильные. Элементы крепления и схемы
взаимного расположения шанцевого инструмента. Технические требования
• МЕМСТ Р 53903-2010 Кукуруза кормовая. Технические условия
• МЕМСТ 15877-70 Кукуруза сахарная консервированная. Технические условия
• МЕМСТ 29305-92 Кукуруза. Метод определения влажности (измельченных и целых
зерен)
• МЕМСТ Р 52974-2008 Кумыс. Технические условия
• МЕМСТ 26738-91 Культиваторы-плоскорезы. Общие технические требования
• МЕМСТ Р ИСО 11449-99 Культиваторы фрезерные, управляемые идущим рядом
оператором. Требования безопасности и методы испытаний
• МЕМСТ 1114-84 Культиваторы пропашные. Типы и основные параметры
• МЕМСТ Р 54355-2011 Кулинарные изделия из мяса птицы. Общие технические
условия
• МЕМСТ 9061-68 Кулачки эксцентриковые круглые для станочных приспособлений.
Конструкция
• МЕМСТ 21762-76 Кулачки к винторезным самооткрывающимся головкам. Основные
размеры
• Органолептикалық көрсеткіштері: өзіне тән иісі,пішіні, дәмі және
консистенциясы болса, ол пайдаланылуға жіберіледі. Егерде
механикалық зақымдалған, зиянкестермен ластанған және бөгде
заттар бар болған жағдайда зертханалық зерттеуге қайта жіберіледі.
• Пішіні бойынша сопақша, ұзынша болып келеді.
• Мөлшері ұзындығы жұмсақ бидайда 10-15см, 15-20см және олар
орташа, ұсақ және ірі болып бөлінеді:
• Орташа – 10 – 15 см, Ұсақ - 8мм, Ірі - 20мм жоғары болуы мүмкін.
• Боялуы түсі бойынша сары және ақшыл сары дәнді болады.
• Қоймалар мен алаңдарда 1,5 метрге дейінгі биіктікте сақталатын
жүгеріден нүктелі сынамалар бұрап кигізілетін штангалары бар қол
сүңгісімен алынады. Үйіндінің үстіңгі қабатын секцияларға бөледі (әр
қайсысы жобамен 200 м2). Сынамаларды қойма қабырғасынан (алаң
шетінен) және секцияның шекарасынан 1 метр қашықтықтан алты
нүктеден бір-бірінен бірдей қашықтықтан алады. Партиядағы астықтың
аз мөлшерінде 100 метрге дейінгі алаңда партияның бетіндегі төрт
нүктеден нүктелі сынама алу жіберіледі.
Жүгерінің 100 г – 97 ккал
Құрамында көп көмірсулар,
жасұнық, ағуыз, В тобы
дәрумендерінің көп
мөлшері, Е дәрумені,
калий, фосфор, магний,
темір, мырыш бар.
Жүгерінің пайдасы
• Жасартатын сусын
• Жүгері құрамында көп мөлшерде болатын магний ағзаның
қартаюымен байланысты ауруларға шалдыққанда осы
элементтің тапшылығын тамаша толтырады. 150 г жүгері
В1 дәруменінің үлкендер үшін қажетті мөлшерінің 25%-ға
жуығымен қамтамасыз етеді. Сондай-ақ басты
антиоксидант – атеросклерозды болдырмайтын Е дәрумені.
Жүгеріні күнделікті ас мәзіріне енгізу жүрек ауруларының
қаупін азайтады және қатерлі ісіктен қорғайды. Жүгерінің
құрамындағы көмірсулар май жиналуына жол бермей,
ағзаны күш-қуатпен қамтамасыз етеді. Мен сабырлымын
және сымбаттымын! Жүгері күйзеліске қарсы қасиетке ие.
Оның құрамында В тобының дәрумендерінің көп мөлшері,
атап айтқанда, жүйке жүйесінің, бұлшықеттер, жүрек
жұмысына және қанның қызыл жасушаларының түзілуіне
әсер ететін В1 дәрумені мол.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Жүгері, өсу аймағы, түрлері

Жүгерінің толарсақ қаракүйесі

Жүгерінің сабақ көбелегі (Ostrinia nubilalis)

АЗОТТЫҚ ТЫҢАЙТҚЫШ

ОҚО, Сайрам ауданы, Көмешбұлақ ауылы жағдайында дәндік жүгері дақылынан жоғарғы өнім алудың технологиясын жасау

Сабақ немесе жүгері көбелегі: биология, зиянды фазасы, таралуы, есептеу әдістемесі

Жүгерінің биологиялық ерекшеліктері мен өсіру технологиясы

Жүгері дақылдында тыңайтқыштар ды қолдану жүйесі

Жүгері дақылының морфологиялық ерекшеліктері және сорттары мен будан алу әдістемелері

Өсімдік карантинінің даму тарихы. Қазақстан Республикасының өсімдік карантині

Пәндер