Қала және ауылдық жерлерді ауыз сумен қамтамасыз ету

Презентация қосу

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ
ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
География және табиғатты пайдалану
факультеті
Тұрақты даму жөніндегі ЮНЕСКО
кафедрасы

Қала және ауылдық жерлерді ауыз сумен
қамтамасыз ету

Орындаған: Хабиева
А. Экология,
магистратура,1-курс
Тексерген: Дускаев
К.К.
Таза және қауіпсіз ауыз суға деген мүмкіншілік адамның негізгі
сұраныстарының бірі.

Есептеулер бойынша дамушы елдерде шамамен 1
млрд. адам ауыз суға толық жете алмай отыр.
Жалпы адамзаттың 20% таза ауыз суға тапшы
болып отыр.

Су жетіспей отырған елдерге Солтүстік Африка,
Таяу Шығыс, Азия мемлекеттері жатады.

Су мен су ресурстарының жетіспеуі көптеген
Оңтүстік Африка елдерінің дамуында да тежеуші
факторлардың бірі болып тұр. Өте үлкен мөлшерде
суды Европа елдері қолдануда.
Қазіргі уақытта шамамен 2 млрд.
адам канализациясы бар жағдайға қол
жеткізе алмай отыр, 5 млн. адам, оның
ішінде 2-3 млн. балалар, жыл сайын
таза судың жетіспеуіне байланысты
әр түрлі аурулардан өлуде.
Қаладағы су құбырларынан басқа
сулар табиғи ресурстарға жатады
және қоғамдық меншікке қарайды.
Су ресурстарын қолдану, оны ары
қарай дамыту мен оны қолдануға
бақылау жасау тек ұлттық мүдде
тұрғысынан ғана емес, халықаралық
бірлестік дамытуды талап етеді.
Тұрғындардың ауыз сумен қамтылуы
ауыл тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға
қолжетімділігі(%) Қала тұрғындарының
қауіпсіз ауыз суға
100
100 100
100 100
100 100
100 100
100 99 қолжетімділігі(%)
100
9899 99
99 98

92 91

86 85
Қазақстанда негізгі суды тұтынушылар ауыл
шаруашылығы, өнеркәсіп және коммуналдық
шаруашылық. Ауыл шаруашылығы суды тұтынудың
негізгі бөлігін алады.
ҚР экономика салалары бойынша суды тұтыну
Ауыл Өнеркәсіп Коммуналдық
шаруашылығы шаруашылық

68 % 27% 5%

Тасымалдау кезінде жоғалту Суды тұтынудың өсуі
орташа есеппен ауыл және су ресурстарымен
шаруашылығында 60%, 50% қамтамасыз етудің
коммуналдық шаруашылықта, төмендеуі аймақтық
және шамамен 40% өндірістік жетіспеушіліктің
тұтынуда байқалады. Суды туындауына себеп
қолданудың бүгінгідей болады, ал бұл 2020
эффективтілігін сақтай отырып жылы Қазақстандағы 8 су
2040 жылға дейін қолдану суды алабының 6 осы жағдайға
пайдаланудың жылына 29,7 км³ душар болуы мүмкін.
Суды шаруашылық салаларында тұтыну
Үй шаруашылығы
Орман және балық шаруашылығы
Ауылшаруашылық жер суландыру
Өңдеуші өнеркәсіп
Электроэнергетика кәсіпорындары
Экономикалық қызметтің өзге де түрлері

4% 5% 4% 14%
23%

50%
Қазақстандағы ауыл тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға қол жетімділігінің басқа елдермен салыстыру
Ауыл тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға қол жетімділігі(%)
100 100 100 100 99 98
86 85

56 54
Қазақстандағы қала тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға қол жетімділігінің басқа елдермен салыстыру
Қала тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға қол жетімділігі(%)
100 100 100 100
99 99 99

90 90
Қазақстандағы сумен жабдықтау секторы мен су
тартудың негізгі техникалық мәселері:
Су тарту және канализациялық жүйелер мен
құралдардың тозуының жоғары деңгейі;

Ауыз судың су құбырларында екінші реттік ластануы,
құбырлардың ішкі бетіндегі қорғаныш қабатының
болмауы;

Су көздерінің техногендік ластануы;

Жоспарлы санитарлы-техникалық шаралардың
уақытысында жүргізілмеуі;

Суды тасымалдау кезінде едәуір мөлшерін жоғалту
(50%-ға дейін)
Қазақстан бойынша 4,02 миллион адам
(1,9+2,12) немесе 27% халық
тұрғындарының ауыз суға тұрақты
қолжетімділігі жоқ.
35 2,2млн.а
дам

% 25
0
Орталық су құбырына қосылмаған ауыл тұрғындары
ҚР халқының ауыз суға және санитарлық жағдайға
мүмкіндігінің деңгейі
Халық Саны Ауыз суға Санитарлық
мүмкіндігі жағдайға
мүмкіндігі
(канализация)
адам % адам % адам %

Қалалық 8 520 57 6 777 789 79,4 5 373 499 63,1
222

Ауылдық 6 433 43 2 319 360 36,1 128670 ~2
510

Жалпы ҚР 14 953 100 9 097 149 60,8 5502169 36,7
732

Қазақстан халқының 39% астамы
сапалы ауыз сумен
қамтамасыздандырылмаған
«Мыңжылдықта дамудың
мақсаттары» 191 елдердің
басшыларымен бекітілген – адам
өмір салтының негізгі қағидаларын
қамтитын, мыңжылдықтар
Декларациясында тіркелген құжат
болып табылады.

«Қазақстанда мыңжылдықтар
табалдырығында дамуының
мақсаттары» бұл ғаламдық
мақсаттардың біздің елімізде қалай
жүзеге асатынын көрсететін құжат
болып табылады.
Тапсырма 9 – Тұрақты даму
қағидаларын ұлттық стратегия
және бағдарламаларға қосу
мен табиғи ресурстардың
сарқылу әрекетіне назар
Мақсат 7: аудару;
Экологиялық
тұрақтылықты
қамтамасыз Тапсырма 10 – 2015 жылға
қарай қауіпсіз ауыз суға
ету
қолы жетпейтін халықтың
санын 2 есеге дейін
азайту.
Қазақстан бұл
тапсырманы
орындай алды ма?

Қазақстанда 2000-
2012жж
аралығында сумен
қамтамасыз
етілген халық үлесі
– 9%, бұл МДМ
мақсатты
тапсырмаларының
орындалмағандығ
ын көрсетеді.
Негізгі ұсыныстар
Қалалық сумен жабдықтау
желісі:
Су құбыры-шаруашылық канализациялық
инвестицияларды өсіру керек;
Су каналдарына тек орында емес, сонымен қатар қатаң
орталықтандырылған координация мен де басшылық ету
керек;

Су каналдары ауыр қаржылық күйзелісте;

Қалалық су жабдықтау желілеріндегі белгілі
бағдарламаларды түзету керек;

МДМ(мыңжылдық даму мақсаттары)жетістіктерін жүзеге
асыру дың ұтымды тәсілін өзгерту керек
Ауылдық сумен жабдықтау желісі:
Сырттан әкелінген судан бас тарту керек, себебі ол су
тұтыну номаларын қамтамасыз етпейді,
ауылшаруашылық учаскілерін суаруға жарамайды,
малдарды суаруға болмайды және ауыл тұрғындарының
төмен санитарлық жағдайына алып келеді;
Қауіпсіз ауыз суға қолжетімділігін келесі негізгі бағыт
арқылы жүзеге асыру керек:
Болашақта жаңа системаларды қайта жаңару және
жетілдіру;
Ең нашар сумен қамтылған аудандарда жаңа құрылыс
жүйелерді салу;
Жаңа технологияларды және сумен жабдықтаудың
альтернативті әдістерін игеру;
Қолданылатын су сапасын жақсарту және оны тиімді
пайдалану.
Судың қандай түрі және қандай көзден алынған су адам
денсаулығына қауіпсіз?

Беттік көзден алынған
Қауіпсіз суға негізгі залалсыздандырылған
бактериологиялық және
және химиялық залалсыздандырылмаға
талапқа сай суды
н су қауіпсіз деп
жатқызамыз.
саналады, егер ол
ластанбаған көзден
келсе ғана.
“Жақсарған” дегенге сай келу
үшін сумен жабдықталу
құбырлары тек лас емес сумен
ғана емес, сонымен қатар
тұтынушылардың тұрғын
үйлерінен 1 километр
қашықтықта орналасу керек және
бір адам басына күніне 20л сумен
Ауыз судың сынамалы зерттеулерінің нәтижелері

18 Елді мекеннен алынған судың 53
Астана қаласының ауыз суының сынамалы зерттеулерінің
нәтижелері
6 ауыз су сынамаларының
лабораториялық
зерттеулердің нәтижелері
СанЕжН(СанПиН)-ге сай ШРК
корсеткіші жоғарыламағанын
көрсетеді. Бірақ барлық
фториді бар 6 сынамада 0,15-
0,19мл/л аралығында
ауытқушылық бар, ШРК
нормасы 1,2мг/л яғни
фтордың жетіспеушілігі 8 есе
нормадан кем.

Барлық ауыз су сынамаларында бордың СанЕжН(СанПиН)-ге сай
ШРК көрсеткіші жоғарыламағанын көрсетеді(0,5мг*/л). Бірақ ДДСҰ-
ның ШРКсы ұсынысына сай бордың ауыз су құрамында болуы
0,3мг/л-ге тең. 1А нүктесінде алынған сынамада бордың ШРКсы 1,5
ті құрайды. Бұл борды бақыланатын көрсеткіштер қатарына кіргізу
керектігін көрсетеді.
Шымкент қаласының ауыз суының сынамалы зерттеулерінің
нәтижелері

Шымкент каласында судың 5
сынамасы алынған. Зертханалық
зерттеулер нәтижесі ШРКның
келесі көрсеткіштерінің өсуін
көрсетеді:
Жалпы кермектілігі 1,95 ШРК;
Құрғақ қалдық 1,87 ШРК;
Нитраттар 1,4 ШРК.

Бадам ауылында(құдық) ШРКның
келесідей элементтерінің өсуі
байқалған:
Сульфаттар 1,54 ШРК;
Нитраттар 1,07 ШРК
Барлық 5 сынамада фтордың
құрамы жеткіліксіз(нормадан 8 есе
Ақтөбе қаласының ауыз суының сынамалы зерттеулерінің
нәтижелері

Келесідей ШРК-лардың
құрамының өсуі байқалды:
Хлоридтер: 1,17-1,4 ШРК;
Жалпы қаттылық: 1,21-1,24 ШРК(
№18А және 19А сынамалары)
Құрғақ қалдық: 1,11 ШРК (№ 20А
сынама).
Ақтөбе қаласындағы судың
барлық 7 сынамасының
құрамында фтордың
жетіспеушілігі байқалады,
олардың құлдырауы 0,13-0,23мг/л.

18А сынамады (Жаңқожа батыр көшесінде) алты валентті
хромның бар екендігі анықталды-0,04мг/л, яғни 0,8 ШРК.
Тараз қаласы мен Алматы облысының ауыз суының сынамалы зерттеулерінің
нәтижелері

Тараз
Тараз қаласының
қаласының
4 сынамасы
сынамасы және
және
Талас өзенінің
Талас өзенінің
суының
суының 11
сынамасы
сынамасы
нормативке
нормативке сай
сай
келеді,
келеді, тек
тек
фтордың
фтордың төмен
төмен
көрсеткішінен
көрсеткішінен
басқа(4
басқа(4 есе
есе
нормадан
нормадан аз)
аз)

Алматы облысынан алынған
судың 10 сынамасының
Алмалыбак поселкiciндегi бір
cынама ғана жалпы
кермектiлiгi нормага сай
келмейдi(1,19 ШРК)
Мыңжылдықта дамудың мақсаты және БҰҰ аумағындағы суға қатысты
сұрақтарының ғаламдық деңгейдегі мақсаттарының орындалу нәтижелері

Санитария: Ауыз су:

Әлемдік халықтың 68%-ы қазіргі 1990 жылдың 76% салыстырғанда
уақытта санитарлы-техникалық қазір 91% әлем тұрғындары
қолданумен жақсартылған ауыз су көздерін
қамтамасыздандырылған. Бірақ қолданады.
МДМның санитариядағы Бірінші рет ауыз су ға жете алмай
Ғаламдық мақсаты
отырған адамдардың саны 700 млн
орындалмады(54%
төмендеді, дәлірек әлем бойынша
қолжетімділікті 77%-ға дейін
663 миллион адам:
кеңейту)

Қазіргі кезде ғаламда 2,4 миллион Сахараның оңтүстігінде - 319 млн.
адам санитарлы-техникалық адам
жақсартылған суға қолжетімсіз. Оңтүстік Азия - 134 млн. адам
Орталық Азия – 953 млн. адам Шығыс Азия – 65 млн. адам
Сахарадан оңтүстікке қарай- Оңтүстік-шығыс Азия – 61 млн. адам
695 млн.адам
Шығыс Азия - 337 млн. адам
Басқа региондар - 84 млн.адам
Оңтүстік-Шығыс Азия - 176
зғ а
ң ы
р ы
л а ! ! !
з а р е т
а
Н Р ах м

Ұқсас жұмыстар

Су факторторларымен байланысты аурулардын алдын алу жөніндегі шаралар

Тың игерудің мағынасы

Жер салығы туралы

Практика меңгерушісі

Қаржы мамандығы

ИЗРАИЛЬДІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРЫ

Жаңғыру және урбанизация

Ауыл шаруашылығының даму процессі

Сарыкемер ауылы

Қоршаған орта және адам қоғамының турақты дамуы

Пәндер