Қала және ауылдық жерлерді ауыз сумен қамтамасыз ету

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

География және табиғатты пайдалану факультеті

Тұрақты даму жөніндегі ЮНЕСКО кафедрасы

Орындаған: Хабиева А. Экология, магистратура, 1-курс

Тексерген: Дускаев К. К.

Қазіргі уақытта шамамен 2 млрд. адам канализациясы бар жағдайға қол жеткізе алмай отыр, 5 млн. адам, оның ішінде 2-3 млн. балалар, жыл сайын таза судың жетіспеуіне байланысты әр түрлі аурулардан өлуде.

Қаладағы су құбырларынан басқа сулар табиғи ресурстарға жатады және қоғамдық меншікке қарайды. Су ресурстарын қолдану, оны ары қарай дамыту мен оны қолдануға бақылау жасау тек ұлттық мүдде тұрғысынан ғана емес, халықаралық бірлестік дамытуды талап етеді.

Қала тұрғындарының қауіпсіз ауыз суға қолжетімділігі(%)

Қазақстанда негізгі суды тұтынушылар ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп және коммуналдық шаруашылық. Ауыл шаруашылығы суды тұтынудың негізгі бөлігін алады.

ҚР экономика салалары бойынша суды тұтыну

Ауыл шаруашылығы

Өнеркәсіп

Коммуналдық шаруашылық

68 %

27%

Тасымалдау кезінде жоғалту орташа есеппен ауыл шаруашылығында 60%, 50% коммуналдық шаруашылықта, және шамамен 40% өндірістік тұтынуда байқалады. Суды қолданудың бүгінгідей эффективтілігін сақтай отырып 2040 жылға дейін қолдану суды пайдаланудың жылына 29, 7 км³ мөлшерінде тұрақты өсуін көрсетеді.

Суды тұтынудың өсуі және су ресурстарымен қамтамасыз етудің төмендеуі аймақтық жетіспеушіліктің туындауына себеп болады, ал бұл 2020 жылы Қазақстандағы 8 су алабының 6 осы жағдайға душар болуы мүмкін.

Қазақстандағы сумен жабдықтау секторы мен су тартудың негізгі техникалық мәселері:

Су тарту және канализациялық жүйелер мен құралдардың тозуының жоғары деңгейі;

Ауыз судың су құбырларында екінші реттік ластануы, құбырлардың ішкі бетіндегі қорғаныш қабатының болмауы;

Су көздерінің техногендік ластануы;

Жоспарлы санитарлы-техникалық шаралардың уақытысында жүргізілмеуі;

Суды тасымалдау кезінде едәуір мөлшерін жоғалту (50%-ға дейін)

Қазақстан бойынша 4, 02 миллион адам (1, 9+2, 12) немесе 27% халық тұрғындарының ауыз суға тұрақты қолжетімділігі жоқ.

ҚР халқының ауыз суға және санитарлық жағдайға мүмкіндігінің деңгейі

Халық

Саны

Ауыз суға мүмкіндігі

Санитарлық жағдайға мүмкіндігі (канализация)

адам

Қалалық

8 520 222

6 777 789

79, 4

5 373 499

63, 1

Ауылдық

6 433 510

2 319 360

36, 1

128670

~ 2

Жалпы ҚР

14 953 732

100

9 097 149

60, 8

5502169

36, 7

Қазақстан халқының 39% астамы сапалы ауыз сумен

Тапсырма 9 - Тұрақты даму қағидаларын ұлттық стратегия және бағдарламаларға қосу мен табиғи ресурстардың сарқылу әрекетіне назар аудару;

Тапсырма 10 - 2015 жылға қарай қауіпсіз ауыз суға қолы жетпейтін халықтың санын 2 есеге дейін азайту.

Мақсат 7: Экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету

Қазақстан бұл тапсырманы орындай алды ма?

Қазақстанда 2000-2012жж аралығында сумен қамтамасыз етілген халық үлесі - 9%, бұл МДМ мақсатты тапсырмаларының орындалмағандығын көрсетеді.

Негізгі ұсыныстар

Қалалық сумен жабдықтау желісі:

Ауылдық сумен жабдықтау желісі:

Сырттан әкелінген судан бас тарту керек, себебі ол су тұтыну номаларын қамтамасыз етпейді, ауылшаруашылық учаскілерін суаруға жарамайды, малдарды суаруға болмайды және ауыл тұрғындарының төмен санитарлық жағдайына алып келеді;

Қауіпсіз ауыз суға қолжетімділігін келесі негізгі бағыт арқылы жүзеге асыру керек:

Болашақта жаңа системаларды қайта жаңару және жетілдіру;

Ең нашар сумен қамтылған аудандарда жаңа құрылыс жүйелерді салу;

Жаңа технологияларды және сумен жабдықтаудың альтернативті әдістерін игеру;

Қолданылатын су сапасын жақсарту және оны тиімді пайдалану.

Судың қандай түрі және қандай көзден алынған су адам денсаулығына қауіпсіз?

Қауіпсіз суға негізгі бактериологиялық және химиялық талапқа сай суды жатқызамыз.

Беттік көзден алынған залалсыздандырылған және залалсыздандырылмаған су қауіпсіз деп саналады, егер ол ластанбаған көзден келсе ғана.

“Жақсарған” дегенге сай келу үшін сумен жабдықталу құбырлары тек лас емес сумен ғана емес, сонымен қатар тұтынушылардың тұрғын үйлерінен 1 километр қашықтықта орналасу керек және бір адам басына күніне 20л сумен ғана қамтамасыз етілуі керек.

Ауыз судың сынамалы зерттеулерінің нәтижелері

18 Елді мекеннен алынған судың 53 сынамасы зерттелді

Астана қаласының ауыз суының сынамалы зерттеулерінің нәтижелері

Барлық ауыз су сынамаларында бордың СанЕжН(СанПиН) -ге сай ШРК көрсеткіші жоғарыламағанын көрсетеді(0, 5мг*/л) . Бірақ ДДСҰ-ның ШРКсы ұсынысына сай бордың ауыз су құрамында болуы 0, 3мг/л-ге тең. 1А нүктесінде алынған сынамада бордың ШРКсы 1, 5 ті құрайды. Бұл борды бақыланатын көрсеткіштер қатарына кіргізу керектігін көрсетеді.

6 ауыз су сынамаларының лабораториялық зерттеулердің нәтижелері СанЕжН(СанПиН) -ге сай ШРК корсеткіші жоғарыламағанын көрсетеді. Бірақ барлық фториді бар 6 сынамада 0, 15-0, 19мл/л аралығында ауытқушылық бар, ШРК нормасы 1, 2мг/л яғни фтордың жетіспеушілігі 8 есе нормадан кем.