Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылықта пайдаланылатын су ресурстары(Өсімдік шаруашылығы)

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ География және табиғатты пайдалану факультеті Тұрақты даму жөніндегі ЮНЕСКО кафедрасы

Орындаған: Экология мамандығының 1 курс магистранттары Хабиева А. М.

Тексерген: Дускаев Қ. Қ.

ҚР ауылшаруашылығының сызба нұсқасы

Nurzhan набирает сообщение. .

Ауыл шаруашылығының қарқынды дамуы тың жерлерді дұрыс игерумен тікелей байланысты, бұл өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығына тікелей әсер етеді.

Қазақстан астық шаруашылығынан дүние жүзінде алдыңғы орындарды алады. Егістік жерлердің 80%-на жуығын дәнді дақылдар алады. Қазақстанның 3 аймағында 70-80% егін алынады( Ақмола обл., Қостанай обл., Солтүстік Қазақстан оьлысы) .

Астық дақылдар мен бұршақ дақылдарының жалпы жиналу көрсеткіші(мың тонна)

Мақтаның жалпы жиналу көрсеткіші(мың тонна)

Қазақстанның оңтүстігінде өсетін ауыл шаруашылығының негізгі дақылдарының бірі - мақта. Мақтаның халық шаруашалығында алатын маңызы орасан зор. Қазіргі адамзат қоғамына астық пен металл қандай қажет болса, мақта да сондай қажет болып отыр.

Күріштің жалпы жиналу көрсеткіші(мың тонна)

Қазақстанда аса маңызды азық-түліктік дақыл - екпе Күріш (satіva) - Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Алматы облыстарындағы Сырдария, Іле және Қаратал өзендерінің аңғарында егіледі.

1кг күріш өсіру үшін 5000л-ге жуық су керек.

Ауылшаруашылық өндірісінде суармалы егіншіліктен Қазақстан көптеген елдердің қатарында. Трансшекаралық су ресурстарының басқа мемлекеттер қарқынды қолдануының салдарынан Оңтүстік Қазақстан жерлерінде су тапшылығы байқала бастады. Су тапшылығы Арал, Шу, Талас, Асы, Сарысу, Торғай және Нұра бассейндерінде айқын байқалады. Өзен суын пайдаланудың көп үлесі суармалы егіншілікке падаланады.

Соңғы жылдары Қазақстанда ауылшаруашылығында 1400 мың га жер суармалы жерлер пайдаланылады (2010жылдың мәліметі бойынша) .

Оның 93%-ы оңтүстіктің 4 облысында оранласқан: Алматы облысы, Жамбыл облысы, Оңтүстік-Қазақстан облысы және Қызылорда облысы.

Бұл облыстар құрғақ аридті зонада орналасқандықтан ылғалдылық жетіспейді, сол себепті көп өнім алу үшін жасанды суару шараларын қолдану керек. Суарудің негізгі көздеріне беттік су ресурстарын қолданады.

Суармалы жерлердің кемуі мен олардың өнімділігінің негізгі себептері:

2014 жылдан бастап “Агробизнес 2020” бағдарламасы аясында инвестициялық қаржыландыру шарасы ойластырылған, бұл бағдарлама ауылшаруашылық өндірушілердің 50%-ға дейін шығымын өтеп беруге арналған. Мысалы, суаруға арналған тамшылай немесе жаңбырлатып суару әдістеріне арналған құрылғыларға, су жіберетін жабдықтарға және мелиоративті техникаларға қаражат бөледі.

Суармалы жерлерде дәнді дақылдар, мал азықтық, мақта, көкөністер, соя, қант қызылшасы, бақша дақылдары өсіріледі. Көптеген дақылдарды суару түрлі әдістермен жүзеге асырылады: судың құлауы, бораздалап суару, жаңбырлатып суару.

Берілген іш-шаралар арқасында 2020 жылға қарай суарудың жаңа технолгиялыры арқылы жерлерінің көлемін қосымша 10%-ға, яғни 230мың га-ға жуық ауданды суаруға болады(тамшылай суару 90мың га және жаңбырлатып суару 140 мың га) .