Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылықта пайдаланылатын су ресурстары(Өсімдік шаруашылығы)

Презентация қосу

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
География және табиғатты пайдалану факультеті
Тұрақты даму жөніндегі ЮНЕСКО кафедрасы

Қазақстан Республикасындағы ауыл
шаруашылықта пайдаланылатын су
ресурстары(Өсімдік шаруашылығы)

Орындаған: Экология мамандығының 1
курс магистранттары Хабиева А.М.
Тексерген: Дускаев Қ.Қ.
БҰҰ-ның 2000 жылғы мәліметтері бойынша ауыз су тапшылы ғы
(ауылшаруашылық және өндірістік қажеттілігін қос қанда) жылына 230млрд. м3
құраған болатын. Ал 2025 жылға қарай осы көрсеткіштер 1,3-2,0 триллион м3-ге
дейін ұлғаюы мүмкін. Осы жағдайлардың есебінен д үниеж үзілік суды үнемдеу
мақсатында су үнемдеуші технологияларды енгізу арқылы ж әне су ресурстарын
тиімді пайдалану басты мақсат болып табылады. Әсіресе д үниеж үзілі қ
ауылшаруашылықта суды тиімді пайдалану басты ма қсатты ң бірі, себебі
ауылшаруашылықта тұщы суды пайдаланудың көрсеткіші 70%-ды ң үстінде.
ҚР ауылшаруашылығының сызба нұсқасы

Nurzhan набирает сообщение..
• Ауыл шаруашылығының қарқынды дамуы
тың жерлерді дұрыс игерумен тікелей
байланысты, бұл өсімдік шаруашылығы мен
мал шаруашылығына тікелей әсер етеді.
• Қазақстан астық шаруашылығынан дүние
жүзінде алдыңғы орындарды алады. Егістік
жерлердің 80%-на жуығын дәнді дақылдар
алады. Қазақстанның 3 аймағында 70-80%
егін алынады( Ақмола обл., Қостанай обл.,
Солтүстік Қазақстан оьлысы).
Астық дақылдар мен бұршақ дақылдарының
жалпы жиналу көрсеткіші(мың тонна)
Мақтаның жалпы жиналу
көрсеткіші(мың тонна)

Қазақстанның оңтүстігінде өсетін ауыл шаруашылығының
негізгі дақылдарының бірі – мақта. Мақтаның халық
шаруашалығында алатын маңызы орасан зор. Қазіргі
адамзат қоғамына астық пен металл қандай қажет болса,
мақта да сондай қажет болып отыр.
Күріштің жалпы жиналу көрсеткіші(мың тонна)

Қазақстанда аса маңызды азық-түліктік дақыл – екпе Күріш
(satіva) – Қызылорда, Оңтүстік
Қазақстан, Алматы облыстарындағы
Сырдария, Іле және Қаратал өзендерінің аңғарында егіледі.
1кг күріш өсіру үшін 5000л-ге жуық су керек.
• Ауылшаруашылық өндірісінде суармалы егіншіліктен Қаза қстан к өптеген
елдердің қатарында. Трансшекаралық су ресурстарыны ң бас қа мемлекеттер
қарқынды қолдануының салдарынан Оңтүстік Қазақстан жерлерінде су
тапшылығы байқала бастады. Су тапшылығы Арал, Шу, Талас, Асы, Сарысу,
Торғай және Нұра бассейндерінде айқын бай қалады. Өзен суын пайдалануды ң
көп үлесі суармалы егіншілікке падаланады.
• Соңғы жылдары Қазақстанда ауылшаруашылығында 1400 мы ң га жер
суармалы жерлер пайдаланылады (2010жылдың мәліметі бойынша).
• Оның 93%-ы оңтүстіктің 4 облысында оранласқан: Алматы облысы, Жамбыл
облысы, Оңтүстік-Қазақстан облысы және Қызылорда облысы.
• Бұл облыстар құрғақ аридті зонада орналасқандықтан ылғалдылы қ
жетіспейді, сол себепті көп өнім алу үшін жасанды суару шараларын қолдану
керек. Суарудің негізгі көздеріне беттік су ресурстарын қолданады.
2013 жылдың мәліметтері бойынша Қазақстандағы
су ресурстарының көлемі 100 км3 асады. Оның
56%(56,6км3) республика территориясында болса,
қалған 44%(43,9км3) шектес территориялардан
келеді. Сонымен қатар, судың жалпы көлемінің 42%-
ы қолдануға жарамды.

Жыл сайын жылдық судың көрсеткішіне сәйкес, су
объектілерінің экологиялық және санитарлық
жағдайға байланысты су пайдалану көрсеткіштерінің
лимиті қалыптасады. 2012 жылдың экономикалық
саладағы су пайдалану лимитінің көрсеткіші 26,7 км3
құрады, деректер бойынша тек 18,4 км3 қолданылды.
Суармалы жерлердің кемуі мен олардың өнімділігінің
негізгі себептері:

Қазақстан аумағында 700 мың гетар
жер экологиялық-мелеорациялық
жағдайына байланысты суаландыру
жүйесінен алынып тасталды. Тозған
жерлердің 50%-ы Оңтүстікте байқалған
(Алматы обл,, Жамбыл обл., Кызылорда
обл,. және ОҚО), ал Павлодар, Батыс
Қазақстан және Атырау облыстарында
бұл көрсеткіш 100%-ға жеткен.
Қанағаттанбаушылық нәтиженің басты
себебіне тасымалдау кезіндегі судың
жойылуы болып саналады. Қазіргі кезде
судың 50-55%-ы каналдардан егістік
жерлерге жетпейді. Мысалы, Жамбыл
облысында 1,35млрд.м3 жуық су
154,2мың.га шығымдалған(2012жыл).
Суармалы жерлердің кемуі мен олардың өнімділігінің
негізгі себептері:
Су тарифінің
төмен болу
себебінен • ОҚО-0,5теңге/текше
ауылшаруашылы
қ метр,
өндірушілерінің
ынталарының
• Жамбыл облысында-
жоқтығы. 0,2теңге/текше метр,
Мысалы.,
оңтүстік • Қызылорда
өңірлерде облысында-0,2
ауылшаруашылы
қ өндірушілер теңге/текше метр.
үшін судың 1
текше метрі:
2014 жылдан бастап “Агробизнес 2020”
бағдарламасы аясында инвестициялық
қаржыландыру шарасы ойластырылған, бұл
бағдарлама ауылшаруашылық өндірушілердің
50%-ға дейін шығымын өтеп беруге арналған.
Мысалы, суаруға арналған тамшылай немесе
жаңбырлатып суару әдістеріне арналған
құрылғыларға, су жіберетін жабдықтарға және
мелиоративті техникаларға қаражат бөледі.
Суармалы жерлерде дәнді дақылдар, мал азы қты қ,
мақта, көкөністер, соя, қант қызылшасы, бақша
дақылдары өсіріледі. Көптеген дақылдарды суару
түрлі әдістермен жүзеге асырылады: суды ң
құлауы, бораздалап суару, жаңбырлатып суару.
• Берілген іш-шаралар арқасында 2020 жылға қарай
суарудың жаңа технолгиялыры арқылы жерлерінің
көлемін қосымша 10%-ға, яғни 230мың га-ға жуық
ауданды суаруға болады(тамшылай суару 90мың га және
жаңбырлатып суару 140 мың га).

Дәстүрлі әдіспен Су үнемдеуші
агротехнолгоияларды технологияларды
қолдану пайдалану

Мақта-
60ц/га
20ц/га
Күріш-
150ц/га
50ц/га
Суды тиімді пайдалану экологияға да айқын әсер етеді.
Мелиорациялық жүйелерді дамыту жөніндегі сұрақтар
қарастырылғагда шет елдердегі әр түрлі әдістер
зерттелген болатын.

Қытайда берілген ауданның көлеміне байланысты
икемді қаржыландыру қолданылады: қаржыландырудың
30%-ын үкімет бөлсе, 30-40%-ын провинциялар ал 30%-
ын ауылшаруашылықтағы суды тұтынушылар бөледі.

Жапонияда фермерлерге қаржыландыру көзі ұзақ
мерзімді несиелер болып табылады. Несиелер 15 жылға
3,5-5,5% жылына беріледі. Эксплуатациялық шығынды
фермерлер өздері өтейді.
Бірақ су
пайдаланушылардың
Қазіргі таңда
селолық тұтыну
республикамызда 457 Су
кооперативiнің көбісі
пайдаланушылардың
түрлі жаңа техникалармен
селолық тұтыну
жабдықталмаған. Әлі
кооперативi тіркелген,
күнге дейін механикалық
олар 715мың га жерді
тазалау, суаландыру
пайдаланады.
жүйесіне жөндеу
жұмыстарын жүргізбейді.
Су ресурстарын пайдаланудың жаңа технологияларын
енгізу арқылы келесідей тиімді көрсеткіш алып келеді:

су шаруашылық жүйелерді тиісті сапа күйіне алып келеді;

Ауылшаруашылыққа жарамсыз жерлерді қайта қалпына келтіруге;

2,1млн.га суармалы жерді сумен қаматмасыз етуге мүмкіндік береді.

Суару кезіндегі су шығымын 3-4 есеге дейін төмендетуге;

Өсімдік шаруашылығының көлемін екі еселендіруге;

Өсімдік шаруашылығындағы жалпы пайданы 50%-ға дейін жеткізуге мүмкіндік
береді.

Ұқсас жұмыстар

Өлкетанудағы рекреациялық ресурстар

Күнделікті тұрмыста өнеркәсіпте

Каспий теңізіндегі мұнайды бұрғылау

Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану

Ресей Федерациясы

Орман ресурстары

Түркістан облысының жер ресурстары

Судың ластануы. Су ресурстарын қорғау шаралары

Табиғи ресурстардың классификациясы

Алматы облысы Көксу ауданы Үйгентас ЖШС топырақтары және оларды ауылшаруашылығында пайдалану

Пәндер