Қартаюдың молекулярлы генетикалық механизмдері

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Қарағанды, 2016

СӨЖ

Молекулярлы биология және медициналық генетика кафедрасы

Орындаған: Башан С. Е.,

1-011ОМ гр.

Тексерген: Абдиева А. А.

Жоспар:

Кіріспе

Қартаю түсінігі

Қартаюдың мақсаты

Негізгі бөлім

Геронтология ғылымы

Қартаю механизмі

Қартаюдың дамуындағы жалпы заңдылықтар

Қартаюдың молекуларлық және клеткалық сатыда байқалуы

Қорытынды

Қартаю - биологиялық процесс; белгілі бір жасқа жеткеннен кейінгі организмнің мүмкіншіліктерінің үдемелі төмендеуі.

Биологиялық қартаюдың мақсаты - ол организмнің алғашқы қартаю механизмін және популяциялық, өмір сүру ұзақтығының факторларын анықтау.

Қартаю кезінде:

Тіннің серпімді талшықтарының және су мөлшерінің азаюынан тері жұқарып, қатпарланып әжім пайда бола бастайды.

Бұл кезде шаш ағарып, сирейді, көздің көруі, құлақ естуі нашарлайды, тіс түсе бастайды.

Оганизмде дәнекер тіндердің өзгеруін келтіруге болды. Осыдан өкпеде, бауырда, жүректе, т. б. ішкі органдарда олардың атқаратын жұмысының бұзылуына әкелетін беріштенулер дамиды.

Дәнекер тіндерінің өзгерістерінен қарттарда жара мен сүйек сынықтарының бітуі жастарға қарағанда баяу жүреді.

Жүйке жүйесінде, ішкі секреция бездерінде, иммундық, жүрек-қан тамырлар жүйелерінде елеулі өзгерістер байқалады.

Жүйке жүйесінің өзгерістерінен шартты және шартсыз рефлекстер әлсірейді, есте сақтау қабілеті бұзылады.

Қарт адамдарда жыныс, қалқанша, ұйқы бездерінің, гипофиздің, бүйрек үсті бездерінің, айырша бездің гормон өндіру қабілеттілігі төмендейді.

Қартаю кезінде жүректің жиырылу күші кемиді, қан айналу көлемі азаяды. Шеткі тіндердегі қан қылтамырларының (капиллярлары) қабырғалары қалыңдап кетуінен газ алмасу процесі бұзылады. Бұл гипоксия ауруының дамуына әкеледі. Қан тамырларының серпімділігі азайып, оларда атеросклероз дамиды. Адамның жасы ұлғаюына байланысты жүрек пен қан тамырларының жүйкелік және гуморалдық реттеулері өзгереді.

Геронтология (греч. geron, geront(os) - старец + logos учение) - бұл тірі заттардың қартаю заңдылықтары және соның ішінде адамдарды қәрілік жасын зерттейтін ғылым.

Қазіргі геронтология - ол көп салалы ғылым, оның құрамына қартаю биологиясы, клиникалық геронтология (гериатрия), геронтопсихология және әлеуметтік геронтология (герогигиена) .

«Геатрия» терминін алғаш рет американдық дәрігер И. Л. Нашер кіргізген. Ол 1914 жылы америкада «Геатрия: егде адамдардың ауырулары және оны емдеу» атты тұнғыш кітабы жарық көрді.

Қартаю механизмі

1. Генотипкалық және генетикалық программаланған механизмдер:

а) еркін радикалды қосатын антиоксиданттар системасы;

б. Бауырдың микросомалды қышқылдануы, токсикалық заттардың залалсыздануы ;

в) Кислородтың терең қышқылдануынан қорғайтын антигипоксикалық система;

г) ДНҚ макромолекуланы қорғайтын репарациялық .

2. Феноптикалық механизмдер, ол өмірдің барлық процестерінде өзін өзі реттеу арқасында және организмдегі адаптациялық әрекеттердің сақталуына себепкер болады:

а) көп ядролы клеткалардың пайда болуы,

б) Басқалардың кішірейуінен митохондрияның көлемінің ұлғайуы,

в) Кейбір клеткалардың гипертрофия мен гиперфункцияның жағдайнда жоғалуы,

г) Медиатордың жоғары сезімталдының арқасында әлсіз жуйкені к қадағалау

Қартаюдың болжамды «сағаттары»

Гипотез теориясы

ДНҚ

«Қателіктер катастрофасы» теорисяы, жедел мутациялардың жиналуы, маргинотомиялар

Макромолекулалар

«Жанасу» теориясы

Митохондриялар

Еркін радикалды теория

Клетка

«Лимит Хейфлика»

Жыныстық темірлер

Жыныс функциясының инволюциясы

Бүйрек үсті

азығынң төмендеуі

Жұтқыншақ бездері

Денкельдің «өлім гармоны»

Иммундық жүйе

Иммундықартаю

Гипоталамус

Нейроэндокриндік теория

Эпифиз

Мелатонин қартаюдың күн сағатында ішкі уақыттың есепшісі

ҚАРТАЮДЫҢ ДАМУЫНДАҒЫ ЖАЛПЫ ЗАҢДЫЛЫҚТАР

Гетерохрондық - қартаюдың тканда, орган, ситемадағы әр уақыттағы ерекшелігі.

Гетеротоптық - қартаю процессінің әр түрлі органда және органның әр түрлі құрылысында бірыңғай көрініуі

Гетерокинетикалық. - Жасқа байланысты өзгерістердің әр түрлі жылдамдықта дамуы. Бір тканда ол ерте байқалса да, бірақ ол жәй және бірқалыпты дамиды, басқасында жәй пайда болып тез дамиды.

Гетерокатефтік - жасқа байланысты өзгерістердің әр бағытта бірін-бірі жоғалту нәтижесінде екіншісінің кәртең организмде өмір сүру белсенділігінің артуы.