Бәсеке және монополия

Презентация қосу

Тақырыбы: « Бәсеке және монополия»

Орындаған: Бекмұратова Ж.Т.
Тексерген: Бегимбетова Р.К.
Мазмұны:
Кіріспе
Бәсеке, бәсеке түрлері
Бәсекелік күрестің әдістемелері
Бәсеке нысандары
Жетілдірілмеген бәсеке сипаттамасы
Монополия
Монополиялардың ұйымдастырылу түрлері
Монополияның әлеуметтік-экономикалық зардаптары
Монополиялық билікті азайтудың тәсілдері
Моноплияға қарсы заңдар
Қорытынды
Бәсеке- нарықтық шаруашылық субьектілері
арасындағы қосымша табыс алу үшін жақсы
өндіріс факторларын иелену және тауарларды
өткізу мүдделеріне байланысты бақталастықтық
пен бәсеке.
Бәсеке- рыноктық қатынастардың негізгі
категориясы, әр түрлі формада болады және әр
түрлі жолдармен іске асырылады.
Бәсеке түрлері

Ішкі салалық –бір
Салааралық- түрлі
салалық
салалық кәсіпорындар
кәсіпорындар арасындағы капитал
арасындағы ең салудың ең пайдалы
үлкен табыс үшін жағдайы үшін күрес
күрес
Бәсекелік күрестің әдістемелері

Баға бәсекесі Күрестің нарықтан Бағадан тыс
тыс нысандарын бәсеке
пайдалану

Өндіріс шығындарын Қаржылық қулық Тауар қасиетінің өзгеруі
азайтып, ассортименті сұмдықтар, құнды және оған сапалы жаңа
мен сапасын згертпей қағаздармен алып ерекшеліктердің берілуі,
тауар бағасын сатарлық жасау, субститут - тауарлардың
төмендету негізінде өнеркәсіптік құрылуы, сатудан кейінгі
қосымша табыс алу тыңшылық, техникалық қызмет,
үшін күрес мемлекеттік органдар жарнама
арқылы қысым жасау,
бәсекелестің көзін жою
Бәсеке нысандары

Кәміл бәсеке (еркін бәсеке Жетілдірілмеген бәсеке
нарығы). Нарықтың (жетілдірілмеген бәсеке нарығы).
классикалық үлгісі Нарықтың қазіргі үлгілері

Монополия – тауардың Монополистік бәсеке-
Олигополия- бірнеше (3-
бағасына ықпал ететін, біртекті емес, бірақ
тен 5- ке дейін) ірі
өндірістің көп бөлігін ұсақ тауар ұсынатын
фирмалар билейтін
бақылайтын бір ғана сатушылар саны көп
нарық
сатушының билігі нарық

Жасанды Кездейсоқ Табиғи
Кәміл бәсеке
сипаттамасы

Фирмалар Өнімнің Бағаның Салаға ену Бағадан тыс
саны түрі бақылануы шарттары бәсеке

Өте көп Біртекті Жоқ Бөгеттер жоқ Жоқ
Жетілдірілмеген бәсеке
сипаттамасы

Монополистік Олигополия Таза монополия
бәсеке
Саладағы Көп Бірнеше Біреу
фмрмалардың
саны
Өнімнің түрі Сараланған Сараланған және Бірегей
біртекті
Нарықтық бағаға Нарықтық шеңбер Өзара тәуелділікпен Бағаны
ықпал ету шегінде шектелген және әкімшілікпен
қаблеттілігі құпия сөз байласуы ұсыну
айтарлықтай

Салаға кіру Жоқ Елеулі Кіру оқшауланған
тосқауылы

Бағадан тыс Елеулі Елеулі Қажет емес
бәсеке
Монополия (грек –moons-жалғыз, polio- сатамын)
жеке өндіруші тауар рыногын бақылап және сол
рынокта үстем орын алған кезде пайда болады.
Монополияның мақсаты- рынокта баға мен
өндіріс көлемін бақылау арқылы мүмкін болатын
жоғры табыс алу. Мақсатқа жету құралы болып
орташадан жоғары пайданы қамтамасыз ететін
монополиялық баға құрылуын ұсынады.
Монополиялардың пайда болуының негізгі-
себептері өндіріс пен капиталдың шоғырлануы.
Монополияның түрлері:
Табиғи монополия- бұл екі немесе бұдан да көп
фирмалардан гөрі, нарықты шығыны аз қандай да бір
тауар, не қамтамасыз ететін жалғыз ғана фирмадан
пайда болған.
Жаснды монополия- сөз байласу немесе бәсекелесті
басып тастау арқылы құрылған монополия.
Кездейсоқ монополия- аз тұтынушылары үшін
уақытша сұранысты ұсыныстан асырып түсіру
нәтижесінде пайда болады, бұл капиталдың тиімді
жұмсалуын қамтамасыз етеді.
Шоғырланудың негізгі бағыттары

Деңгейлес
Сатылас интеграция Әртараптандыру
интеграция

Өндірісі бір
Өндірістің бір технологиялық Технологиялық
саласында желімен жағынан өзара
жұмыс істейтін біріктірілген көп байланыспаған
компаниялрдың салалы көп салалы
бірігуі компаниялар компаниялар
дың бірігуі дың бірігуі
Монополиялардың ұйымдастырылу шаралары

Нарық, өндіріс үлесі және баға деңгейлерін бөлу
Картель
туралы монополистік келісім

Синдикат Өнімді бірлесіп өткізу мақсатында бірігу

Трест Меншікті біріктіру, өндірісті жалпы басқару және
тауарды өткізу негізінде бірлесу

Концерн Біріңғай қаржы орталығы бар көп салалы
фирмалардың бірлесуі

Конгломерат Бір бірімен қызмет бабымен емес, бас
компанияның басқа компанияларымен қосылу
және жұтылу нәтижесінде пайда болған бірлесу
Монополияға қарсы заңдар- бұл бәсекелестікті
дамытуға, монополияны шектеуге және тыйым салуға
бағытталған заңдар мен үкіметтік актілер кешені.
Қазақстан Республикасының монополиға қарсы
заңы мынадай нормативті- құқықтық актілерге
негізделген: Қазақстан Республикасының “Табиғи
монополиялар туралы”, “Адал емес бәсекелестік
туралы”, “Бәсеке және монополия қызметін шектеу
туралы” заңдары.
АҚШ -та монополияға қарсы 3 заң қолданылады:

1. Шермэн заңы (1890)- бұл заң сауданы құпия
монополияларға бір салада жалғыз үстемдік етуге
баға жөніндегі келісімге келуге тыйым салынады.
2. Клейтэн ( 1914)- өткізу саласындағы шектеу іс
әрекетіне баға алушыларына, бірігудің кейбір
түрлеріне тыйым салынады.
3. Робэлсин –Пэтмин(1936)- сауда саласындағы істерді
шектеуге тыйым салынады.
Қолданылған әдебиеттер
Сейітқасымов. Экономика. Алматы. 2001 ж.
Крымова. Экономикалық теория. Алматы. 2003 ж.
Әкімбеков. Экономикалық теория. Алматы. 2002ж.
Экономика әлемдік классика. 10том. Алматы. 2005ж.
Ахметова,Қаменова,Нақыпова. Экономикалық теория.
Астана. 2004ж.
Ахметова. Экономика және халық шаруашылығын басқару.
Алматы. 2007ж.
Жатқанбаев Е.Б. Экономикалық теория бойынша
практикалық оқу құралы. Алматы. 2006ж.
Сахариев С.С. Жаңа кезең экономикалық теориясы.
Алматы. 2004ж.
Мәуленова,Бекмолдин. Экономикалық теория. Алматы.
2003

Ұқсас жұмыстар

Бәсеке туралы түсінік, оның түрлері

Бәсеке және монополия жайлы

Монополияның түрлері

Монополия түрлері, монополия бәсеке

Нарық механизмі

Нарықтық механизмнің басты элементі ретінде

Монополияның түрлері табиғи монополия

Бәсекенің моделі

Бәсеке түрлері

Бәсеке

Пәндер