Бәсеке және монополия

Орындаған: Бекмұратова Ж. Т.

Тексерген: Бегимбетова Р. К.

Тақырыбы: « Бәсеке және монополия»

Мазмұны:

Кіріспе

Бәсеке, бәсеке түрлері

Бәсекелік күрестің әдістемелері

Бәсеке нысандары

Жетілдірілмеген бәсеке сипаттамасы

Монополия

Монополиялардың ұйымдастырылу түрлері

Монополияның әлеуметтік-экономикалық зардаптары

Монополиялық билікті азайтудың тәсілдері

Моноплияға қарсы заңдар

Қорытынды

Notes: тәсі

Бәсеке- нарықтық шаруашылық субьектілері арасындағы қосымша табыс алу үшін жақсы өндіріс факторларын иелену және тауарларды өткізу мүдделеріне байланысты бақталастықтық пен бәсеке.

Бәсеке- рыноктық қатынастардың негізгі категориясы, әр түрлі формада болады және әр түрлі жолдармен іске асырылады.

Бәсеке түрлері

Ішкі салалық -бір салалық кәсіпорындар арасындағы ең үлкен табыс үшін күрес

Салааралық- түрлі салалық кәсіпорындар арасындағы капитал салудың ең пайдалы жағдайы үшін күрес

Баға бәсекесі

Күрестің нарықтан тыс нысандарын пайдалану

Бағадан тыс бәсеке

Өндіріс шығындарын азайтып, ассортименті мен сапасын згертпей тауар бағасын төмендету негізінде қосымша табыс алу үшін күрес

Қаржылық қулық сұмдықтар, құнды қағаздармен алып сатарлық жасау, өнеркәсіптік тыңшылық, мемлекеттік органдар арқылы қысым жасау, бәсекелестің көзін жою

Тауар қасиетінің өзгеруі және оған сапалы жаңа ерекшеліктердің берілуі, субститут - тауарлардың құрылуы, сатудан кейінгі техникалық қызмет, жарнама

Бәсекелік күрестің әдістемелері

Бәсеке нысандары

Кәміл бәсеке (еркін бәсеке нарығы) . Нарықтың классикалық үлгісі

Жетілдірілмеген бәсеке (жетілдірілмеген бәсеке нарығы) . Нарықтың қазіргі үлгілері

Монополистік бәсеке- біртекті емес, бірақ ұсақ тауар ұсынатын сатушылар саны көп нарық

Олигополия- бірнеше (3- тен 5- ке дейін) ірі фирмалар билейтін нарық

Монополия - тауардың бағасына ықпал ететін, өндірістің көп бөлігін бақылайтын бір ғана сатушының билігі

Табиғи

Кездейсоқ

Жасанды

Кәміл бәсеке сипаттамасы

Өнімнің түрі

Фирмалар саны

Бағадан тыс бәсеке

Салаға ену шарттары

Бағаның бақылануы

Өте көп

Біртекті

Жоқ

Бөгеттер жоқ

Жоқ

Монополистік бәсеке

Олигополия

Таза монополия

Саладағы фмрмалардың саны

Көп

Бірнеше

Біреу

Өнімнің түрі

Сараланған

Сараланған және біртекті

Бірегей

Нарықтық бағаға ықпал ету қаблеттілігі

Нарықтық шеңбер шегінде

Өзара тәуелділікпен шектелген және құпия сөз байласуы айтарлықтай

Бағаны әкімшілікпен ұсыну

Жетілдірілмеген бәсеке сипаттамасы

Салаға кіру тосқауылы

Жоқ

Елеулі

Кіру оқшауланған

Бағадан тыс бәсеке

Елеулі

Қажет емес

Монополия (грек -moons-жалғыз, polio- сатамын) жеке өндіруші тауар рыногын бақылап және сол рынокта үстем орын алған кезде пайда болады.

Монополияның мақсаты- рынокта баға мен өндіріс көлемін бақылау арқылы мүмкін болатын жоғры табыс алу. Мақсатқа жету құралы болып орташадан жоғары пайданы қамтамасыз ететін монополиялық баға құрылуын ұсынады.

Монополиялардың пайда болуының негізгі- себептері өндіріс пен капиталдың шоғырлануы.

Монополияның түрлері:

Табиғи монополия- бұл екі немесе бұдан да көп фирмалардан гөрі, нарықты шығыны аз қандай да бір тауар, не қамтамасыз ететін жалғыз ғана фирмадан пайда болған.

Жаснды монополия- сөз байласу немесе бәсекелесті басып тастау арқылы құрылған монополия.

Кездейсоқ монополия- аз тұтынушылары үшін уақытша сұранысты ұсыныстан асырып түсіру нәтижесінде пайда болады, бұл капиталдың тиімді жұмсалуын қамтамасыз етеді.