Ақ қауданды капутаны көшетсіз әдіспен өсіру

Презентация қосу

Ақ
қауданды
капутаны
көшетсіз
әдіспен
өсіру.

Орындаған:
Қабылдаған:
Жоспары
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Капуста өсіру технологиясы
2.2 Капустаны көшетті әдіспен өсіру
2.3 Капуста дақылын қорғау шаралары
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Көкөніс шаруашылығы – көкөніс алу мақсатында
оларды өсірумен айналысатын өсімдік
шаруашылығының бір саласы. Көкөніс
шаруашылығының басқа өсімдік шаруашылығынан
ерекшелігі – мұнда көкөніс дақылдары ашық және
қорғалған жерлерде өсіріледі. Көкөніс шаруашылығы
өсіру тәсілдері бойынша: танаптық көкөніс
шаруашылығы, ашық танаптағы көкөніс
Қорғалған жердегі көкөніс шаруашылығының ең жетілген
шаруашылығы және қорғалған жердегі көкөніс
түрінде (мысалы, осы заманғы жылыжайларда) өсімдіктің
шаруашылығы болып бөлінеді.
өсіп-дамуына қажетті барлық жағдайлар жасалады және
жылдың кез-келген мезгілінде (қыста, ерте көктемде және
қара күзде ) көкөніс алуға мүмкіндік береді. Ашық
танаптағы көкөніс шаруашылығы – көкөністерді танаптық
жағдайларда өсіреді. Көкөніс шаруашылығында өсімдікті
ерте көктету, өсіріп жетілдіру (мысалы, түсті капусталар),
көшеттерді тығыз мысалы, кеш пісетін капусталар
аралықтарында ерте пісетін капусталар отырғызуға
болады. Көкөніс өсірумен Ежелгі Қытайда, Мысырда. Ежелгі
Грекияда және Ежелгі Римде айналысқан
2.1 Капуста өсіру технологиясы
Қырыққабат, қатпаршақкөк (орыс тілінде қырыққабат) (Brassіca)
– орамжапырақтар тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық
өсімдік туысы. қырыққабат туысына шалқам, тарна,
қызылша сияқты өсімдік түрлері жатады. Еуразия және Cолтүстік
Америкада, көбінесе Жерорта теңізі маңында кездесетін 35-ке жуық түрі
белгілі. Қырыққабатның дақылдық түрлері қолдан өсіру,
өзара будандастыру және сұрыптау нәтижесінде алуан түрлі өзгеріске
ұшыраған. Қырыққабаттың бірнеше сорттары бар. Олардың ішінде түсті
және Пекин қырыққабаттарынан басқалары түгелдей дерлік екі жылдық
өсімдіктер. Қырыққабат бірінші жылы қаудан түзеді, ал екінші жылы
гүлсидамдары өсіп, тұқым береді.
Жапырақтары ірі, кезектесіп орналасады, түсі көк, қанықтылығы әр
түрлі. Қырыққабаттың: қауданды қырыққабат, савойя қырыққабаты,
брюссельдік қырыққабат, кольраби қырыққабаты, жапырақты
қырыққабаты, Қытай қырыққабаты, Пекин қырыққабаты, түсті
қырыққабат, т.б. түрлері бар. Барлығына ортақ сипат – қырыққабаттар
жарық сүйгіш және суыққа төзімді. Өсуіне қолайлы температура 15 –
18°С. Температураның төмендеуіне (–10°С-қа дейінгі суыққа) төзімді
сорттары – жапырақты және брюссельдік қырыққабатлар, ыстыққа
төзімділері – жапырақты қырыққабат және кольраби қырыққабатсы.
қырыққабатның құрамында адам организміне қажетті
көмірсулар, протеиндер, минералдық тұздар, С және В тобына
Вегетац. кезеңінің ұзақтығы
жататын витаминдер мол.
бойынша қырыққабат сорттары:
өте ерте пісетін (65 – 100 күнде,
«Куузику вараяне»), ерте пісетін
(100 – 115 күнде, «Грибовский
147»), ертелеу пісетін (115 – 130
күнде, «Алтын гектар»), орташа
мерзімде пісетін (130 – 145 күнде,
«Даңқ 1305», «Надежда»), кештеу
пісетін (145 – 160 күнде, «Сыйлық»)
және кеш пісетін (160 күннен
артық, «Амагер 611», «Завадская»)
болып бөлінеді. Қауданды
Оның диам. 10 – 45 см, салм. 16 кг-ға дейін жетеді. Ақ
қауданды қырыққабатты жыл бойы жаңа піскен және қайта
өңделген күйінде тағамға пайдалануға болады. Қауданын
ашытады, бұқтырады
немесе бұрыш, қияр, қызанақ, сәбіз, қызылша, алма, жасыл
бұршақ, пияз және сарымсақ қосып тұздайды. Сонымен
қатар диеталық тағам ретінде, ас қорыту бұзылғанға, т.б.
ауруларды емдеуге қолданылады. Қырыққабат –
құнарлы мал азығы. Оның түсімі мол, әр га-нан 200 – 900 ц.
өнім түседі. Қырыққабат зиянкестері: қырыққабат
шыбыны, қырыққабат қоңыр көбелегі, қырыққабат ақ
көбелегі, қырыққабат бітесі, т.б. жиі кездеседі; аурулары:
фомоз, түкті және шырышты бактериоз. Қырыққабат –
қырыққабат (Brassica) туысына жататын екіжылдық бақша
өсімдігі. Құнды дәрумендерімен, дәрілік қасиетімен және
айрықша дәмімен ерекшеленетін қырыққабат жер шарының
барлық аймақтарында кездеседі. Қырыққабаттың 8 түрі ең
танымал болып саналады: кәдімгі қырыққабат, савой
қырыққабаты, түсті қырыққабат (цветная қырыққабат),
кольраби, қытай қырыққабаты, жапырақты қырыққабат,
брюссель қырыққабаты және пекин қырыққабаты.
Қырыққабаттың жапырақтары бір сабақтың түбінен шығып,
Қырыққабаттың отаны анықталмаған. Дегенмен, А.Декандольдің
айтуынша, Ұлыбритания, Ирландия, Дания және Францияның солт үстік-
батысында бұл өсімдіктің табиғи түрлері кездесуі мүмкін.
Орамжапырақ - шаршыгүлділер тұқымдас бір, екі және көпжылды қ өте
бағалы көкөністік дақыл. Орамжапырақтың 35-ке жуық түрі бар.
Олар Еуразияда, Солтүстік Африкада, көбінесе Жерорта теңізі елдерінде
өсіріледі. Оның түрлері: ақ қауданды орамжапырақ, жапырақты,
брюсселъдік, кольраби, гүлді орамжапырақтар.
Гүлді орамжапырақ - шаршыгүлділер тұқымдас біржылдық
жаздық және күздік көкөністік дақыл. Оның сабағының биіктігі 70
сантиметрге дейін жетеді. Жапырақтарының ұзындығы - 30-90 см.
Гүлшоғыры - тығыз шоқпарбас. Гүлсағақтың және бітеугүлдің
тармақтары қысқарып, жуандауынан гүлшоғыр пайда болады.
Гүлшоғырдың тармақтары өсе келе ұзарып, қалыпты гүл
орналасатын өркен түзеді. Гүлдерінің ені 1,5-2,5 см. Күлте
жапырақшалары ақ немесе сары түсті болып келеді. Жемісі
-бұршаққын. Тағамға өзгерген гүлшоғыр пайдаланылады.
Гүлшоғырдың құрамында 1,2-4,4% қант, 1,5- 3,7% нәруыз және 180
мг-ға дейін С витамині болады.
Қолданылуы.
Қырыққабаттың құрамында қант,
минералды тұздар (кальций, калий,
фосфор), майлар, лактоза, липаза,
протеаза, А, В1, С, P, К, В6 және тағы
басқа дәрумендер бар. Қырыққабат
жеуге жарамды, оны пісіріп, қуырып,
ашытып, тағамдарға қосып және
табиғи күйінде жейді. Қырыққабаттың
шырыны асқазан, бауыр ауруларына
жылдам әсер ететін дәрі ретінде
қолданылады. Табиғи қалпында
(қуырылмаған, қайнатылмаған) жиі
қабылданған жағдайда қырыққабат
ағзаның зат алмасуын реттеп, денеде
май жиналуын болдырмайды. Бұған
қоса дем алу жүйесі, анемия, демікпе
ауруларын емдейді.
Капустаны көшетті әдіспен өсіру.
Көшеттік әдіс – көкөніс шаруашылығының негізі.
Көкөніс дақылдары алып жатқан ашық танаптағы
шамамен алғандағы жарты ауданында және қорғалған
топырақ ауданында өсірілетін көкөнәстердің 90%
көшеттік әдіспен өсіріледі.
Көшет өсіру – көкөніс шаруашылығындағы еңбекті
ең көп талап ететін және қымбатқа түсетін үрдістердің
бірі: көкөністердің өзіндік құнындағы көшетке
жұмсалатын шығынның улес салмағы 35-40% -ға жетеді.
Ерте пісетін капуста, ерте отырғызылатын қызанақ
көшеттерін өсіру үшін жылыжайлардың 25%-да топырақ
пен ауаның жылытылуы, ал 75% 1ауалық апталық
жылытуы болуы қажет.
Nunhems ақбас орамжапырағын өсіру технологиясы.
Жақсы топырақ – саздық ылғал сиымдылықты немесе
суармаланатын далалық, дегенмен органикалық заттарға
бай кез келгені жарамды. Қышқылы жарамсыз, себебі кез
келген орамжапырақтың өсімдігі жарық ауруымен ауырады.
Жердің бактериозбен зарарланбаған болуы өте маңызды –
бір рет топыраққа түсіп, бұл аурудың қоздырғыштары оны
кез келген орамжапырақты өсіруге 7-8 жылға жарамсыз
қылады. Егіс айналымы. Ең жақсы ізашарлары болып көп
жылдық шөптер, бұршақ тұқымдастар, қияр, пияз, тамыр
жемістері, сонымен қатар қызанақтар (егер бірінші дақыл
маусымға дейін алынатын ақтүйнек болмаса). Ақтүйнек -
қияр, қызанақ, пияздардың жақсы ізашары, себебі одан
соң арам-шөп қалмайды.
Топырақты дайындау және тыңайту.
Бірінші дақылды алып тастағаннан соң егісті
қалдықтардан тазалайды және жыртады,
немесе терең емес тырнау жүргізеді(15-18
см). Органикалық және минералды
тыңайтқыштарды алдыңғы дақыл астына
күзден бастап енгізеді, дегенмен
пайдаланылған қоректік элементтердің орнын
толтыру үшін, жақсы өнім алу үшін, жыртар
астына га-ға 100-200 кг аммиактық селитра,
200-300 кг суперфосфат, 150-250 кг калийлық
тыңайтқыш енгізген жақсы.
Қоректендірулер. Жақсы өнім алу үшін екі қоректендіру маңызды:
біріншісі, болашақ егіннің өсуі тәуелді розеткаларының қарқынды өсуі үшін,
көшетті еккен соң, 2-3 апта (40-80 кг аммиактық селитра немесе 50 кг несепн әр,
100 кг суперфосфат, га-ға 50-100 кг калийлық тұз), екіншісі – бастарды ң
қалыптасып келе жатқанында (тиісінше 100-150 кг аммиактық селитра, 50-100
кг калийлық тұз). Бастарының пісуі мерзімінде калийлық қоректендіру жасауға
болады. Қоректі енгізгеннен соң, олардың еруі және өсімдіктермен сіңірілуі
үшін, міндетті түрде суару қажет. Егер тыңайтқыштарды сумен бірге енгізу
мүмкіндігі болса, оны жиірек және молырақ тиімділікпен жасауға болады. Осы
ретте, қоректендіру кезінде (әсіресе егер бұл тамыр қабатын суды тікелей
қамтитын түпқоймасы бар тамшылық болмай, жаңбырлаумен суару болса),
ерітінді концентрациясы мысалы, (көшетті отырғызғаннан соң 2-3 аптадан
кейін: 10 литр суға 36-57 г аммиактық селитра, 69-74 г суперфосфат, 31-50 г
калийлық тұз) 1-1,5% м²-ге 10 л шығын шамасында құрау керек.
Көшетті көшіріп егу.
Көшетті бұлтты күндер, немесе күннің екінші
жартысында еккен жөн. Отырғызу кестесі өсімдікке келесі
күтім жасау мүмкіндігіне байланысты (60х50-60 см,
90+50х35-40 см және т.т.). Жіберілетін нүкте болып, га-ға 30-
45 мың тұрудың қажетті қалыңдығына қол жеткізу
саналады (бұған басының үлкен болуы тәуелді – 4-6 немесе
2-3 кг). Көшіріп егу кезінде көшетке 30-45 к үнге дейін болу
керек.
Екінші метроайналымға
көшеттерді отырғызу маусымның
аяғынан шілденің 15-не дейін
жүргізіледі. Отырғызар алдында
жарық ауруының алдын алу үшін
уатылған күкірт ерітіндісімен
суаруға болады (га-ға 30-45 кг).
Көшіріп отырғызғаннан соң
орамжапырақты, өсімдік үйренісіп
кеткенге дейін молынан суарады.
Егулерді
күту .
Өсімдіктерді күту - қатар арасын қобысытудан, түптеуден
(жауындар мен құюлардың жеткілікті мөлшері кезінде), арам-ш өптерді
жоюдан, тыңайтудан, аурулармен және зиянкестермен күресуден тұрады.
Негізгі зиянкестермен (шіркей, ақкөбелек, орамжапырақтық к өбелек)
күресу Золон(га-ға1,6-2 л), Децис немесе оның қосындыларымен ж үзеге
асырылады. Орамжапырақты 1 га-ға 500-600 м³ су м өлшерінде 4-6
реттен кем емес суарады (суару мөлшері мен саны жер-климатты қ ж әне
ауа райлық жағдаймен байланысты). Жиі, бірақ аз құюлар пайда
әкелмеуімен қатар, тіпті зиян - ылғалдың жетіспеуі жандарынан және
беткейінен тамырдың шығуына алып келеді, және тамырлық жүйе суы
және минералдық заттары мол, терең жерге өсуін тоқтатады. Жерді ң
ылғалдығын анықтау үшін 20-30 см қуыс қазады. Суарудың
қажеттілігін анықтаудың басқа бір жолы: топырақтың тамыр т ұратын
жерінен шар қалыптайды, егер топырақтық жерден шар шықпаса,
құмайт топырақ - сынса, ауыр топырақ - мығым болса, егіске су қажет.
Жоғары өнімділік алу үшін, басының пайда болу кезін жіберіп алмау
керек. Жинар алдында 2-3 апта бұрын суаруды тоқтатады.
Капуста дақылын қорғау шаралар

Қырыққабаттың (капуста) жинау мерзіміне байланысты
көптеген түрлері бар. Ерте көктемдік, жаздық және
қыстық. Ерте пысатындардың жапырақтары тығыз емес
бос, ал күздік пен қыстықтардың жапырақтары тығыз
болады. Тамаққа осы жапырақтарды қолданады. Ауылды
жерлерде қыстағы тамақ мәзірінің негізін осы көкөніс
құрайды. Қырыққакбатқа күн шуағы мол түсетін және
су жақсы сіңетін тыңайтылған жер қажет, ащы жерге
өспейді, рН 6,5 – 7 (топырақтың қышқылдылығы) болу
керек. Бұл өсімдікті негізінен өскінмен өсіреді. Тұқымды
1 см тереңдікке сирек себеді. Жиі болса өскін ұзарып
кетеді. Бес аптадан (35 күн) кейін өскінде 4 – 5 жапырақ
пайда болғаннан соң, оны тұрақты жеріне апарып
қондырады. Өскінді таяқшаның не қалақшаның
көмегімен отырғызады.
Жаздықтың тұқымын тереңдігі 1 см, қатар аралықтарын 15
см қылып өскін өсіреді, ал қондырған кезде әр өскіннің арасын
30 – 38 см, қатар аралықтарын 60 см қылады. Күздіктің
тұқымын тереңдігі 1 см, қатар аралықтарын 15 см өскін өсіріп,
қондырған кезде әр өскіннің арасын 50 см, қатар аралықтары 60
– 75 см болуы қажет. Қыстықтың да өскін өсіру әдісі
жаздықтікімен ұқсас өнімді қырықабаттың басы қатайған кезде
түбірінен бірнеше жапырақ қалдырып, пышақпен кесіп алады.
Кейбір түрлерін алғашқы аяз түскеннен кейін барып жинайды.
Капуста дақылын қорғау шаралары. Зиянкестермен аурулар ақ
көбелектің құрттарынан құтылу үшін ұсақ көзді тормен жауып
тастаңыз, сол кезде көбелек жұмыртқасын сала алмайды. Ұлу
мен шырыштар да орасан зиян келтіреді, оларды қолмен жинап
алып тастау керек (түнде қол шамның жарығымен). Негізгі
аурудың бірі тамырдың өлуі. Ауруға шалдыққан көкөністі жою
қажет. Арам шөптерді аластатып, жерді үнемі қопсытып,
топырақтың ылғалдылығын тұрақты сақтаңыз.
Арамшөптерді жүйелі түрді жойып отыру,
себебі біте екпе дақылдарына тек
арамшөптерден ғана көшеді. Тускен
жапырақтардың астындағы қыстап жатқан
қанқызын жинап, оларды жылыжайларға
жіберу; сілті (10 л суға200 г күлмен50 г
сабын араластырып) бүрку.
Инсектицидтерді «Тізімге…»сәйкес қолдану.
Химиялық күресу шаралары. Өсімдіктердің
химиялық күресу шаралары зиянкестерлерге
(құрт-құмырсқалармен, кенелермен,
саңырауқұлақтармен, кемiргiштермен тағы
басқалардың) бұл организмдардың дамытуын
құртып немесе тоқтатуға қабiлеттi химиялық
заттарды қолдануда негізделген.
Зиянкестер мен ауруларға және де
арамшөптеріне қарсы қолданылатын күресу
шаралар: химиялық, механикалық, биологиялық
және физикалық күресу шаралары бар. Көкөніс
дақылдарында кездесетін арамшөптерді жүйелі
түрді жойып отыру, себебі біте екпе
дақылдарына тек арамшөптерден ғана көшеді.
Тускен жапырақтардың астындағы қыстап
жатқан қанқызын жинап, оларды
жылыжайларға жіберу; сілті (10 л суға200 г
күлмен50 г сабын араластырып) бүрку.
Инсектицидтерді «Тізімге…»сәйкес қолдану
қажет.
Қорытынды
Дақылдардан алынатын өнімнің саны мен сапасы ол дақылдардың
қандай әдіспен себілгендігіне тікелей байланысты. Себебі әрбір өсімдікті ң
қоректенетін жер көлемі себу тәсілдеріне қарай өзгереді, ал қоректенетін
жер көлемінің шамасына байланысты өсімдікті ң өсіп дамуы әрт үрлі болады.
Сол сияқты себу тәсілдері тұқым мен еңбек шығынына ж әне өнімні ң
өзіндік құнына да әсер етеді. Сондықтан да себетін да қыл т үріне
байланысты себу әдістері мен оларға керекті машина т үрін та ңдап алуды ң
маңызы зор.. Тұқымды себу мен отырғызудың мынандай түрлері болады:
қатарлап егу, тар қатарлап егу, айқас егу, ке ң қатарлап егу, ленталап егу,
шаршы-ұялы егу, ұялап егу, дәл нүктелеп егу, қатарсыз егу ж әне шашып егу
әдістері. Бұл әдістердің өзіндік артықшылықтары да кемшіліктері де бар.
Олардың қайсысын таңдау дақыл түріне және жер жағдайларына
байланысты болады.
Пайдаланылған
•Көкөніс әдебиеттер Н.Г.Шепетков,
шаруашылығы
Б.М.Өзбеков, М.Ә.Ысқақов, И.И.Жұмағұлов,
Н.С.Еркенбаев.
•Көкөніс шаруашылығы А.С.Тұрыбекова Алматы
2013ж.
•Интерне желісі .
http://www.izden.kz/referattar/biologiya-
valeologiya/817
•Ізденістер ҚазҰАУ, Қалиев А.Х., Әбдіқадыров Н.О
•Жаршы ҚазҰАУ Қожабаев Ж.І (я бет)
•Ғылыми жұмыстар жинағы. © izden.kz

Ұқсас жұмыстар

Көшетті ұйымдастыру технологиясының ерекшеліктері

Көшеттік әдіс

КӨШЕТТІК ӘДІСТІҢ МАҢЫЗЫ

Орамжапырақ

Қызанақ дақылы

Капуста зиянкестері мен аурулары, олармен күрес шаралары

Қызыл қауданды, Совойя капусталардың биологиялық ерекшеліктері

Көкөністер, жеміс – жидектер және бөлме өсімдіктерін көбейтіп, өсіру

Өсімдіктерді сауық ыру. Гаплоидтық технология

Картоп дақылы тұқымын өндіру, отырғызуға даярлау шаралары

Пәндер