Мұсылман дінінің философиясы және теологиясы

Презентация қосу

Мұсылман дінінің философиясы және теологиясы

Мұсылмандық Шығысты зерттеумен айналысқан тарихи-философиялы қ ж әне
мәдениеттанымдық еңбектерге қарағанда ислам әлемінің данышпандары ерте нрек
ғылымы,философиясымен қатар Алдыңғы Азия,Орталық Азия ж әне Шығыс м әдениеті
мен философиясын қабылдай отырып,философиялы қ дәст үрлерді одан әрі
жалғастырған.Егер ортағасырлық Батыс Еруопада христианды қ дінді
идеологияландыру,философиялық интоксикациялау және енегіздеі үдерісі ж үріс өтсе,ал
мұсылман аймағында,әсіресе VII-X ғасырларда философия мен ғылым өзіні ң г үлдеенген
кезеңін бастан кешірді.Бұл кезеңде ғылымның мынадай салалары қар қынды

Мусабаев Айдар
Ф-11
Ислам философиясының негізін қалаушылар

Әл-Киндиді ортағасырлық дәуірде ‘арабтардың философы’деп жиі атайтын.Бұл бекеер
айтылмаған сөз,себеі әл-Кинди мұсылман әлемінің көптеген философтары ішінде шығу тегі
жөнінен араб.Әбу-Жүсіп Якуб ибн Исхақ әл-Кинди Басра қаласынан шыққан,жетік білім
алған,тек философ ретінде ғана емес,дәрігер,математик,астроном ретінде
белгілі,геометря,оптика,метереология,психология,музыка салалары бойынша трактаттар жазды. Әл-
Кинди еңбектерінен біздің заманымызға дейін аз ғана бөлігі жетті. Қарахан қағанатының
гүлденген дәуірінде өмір сүрген тағы бір философ Махмұт Қашқари.Ол өзінің 1072-1083
жылдары жазылған ‘Дивани лұғат ат-тюрк’(Түрік тілінің сөздігі) еңбегінде түрік рулары мен
тайпаларының тілі,әдет-ғұрпымен қатар,олардың тарихы мен саяси өмірінен де мол мағлумат
береді. Суфизмнің көптеген идеяларын мұсылман әлемінің әл-Ғазали сияқты ірі теологы да
қостады.Әл-Ғазалиге дейін өмір сүрген ойшылдар да,оның замандастары да мемлекеттік құрылым
мәселесін айналыӘл-Ғазали өзінің бірқатар жұмыстарында мемлекетті басқару мәселесінде
сұлтанға ұсыныстар береді,сұлтанның нақты билігін заңдастыру негізінде оны нығайту мәселесін
көтеріп,халифты сынайды.п өте алмады.
Ислам тетологиясы

Философия мен теологияның ара жігін ажыратып,
олардың мәртебесі туралы идеяны ибн-Рушд
қосақиқаттылық туралы теориясында одан әрі
жалғастырды. Философия дамуында ғы
рационалистік бағытты шығыстың Закария әл-
Рази, әл-Маари, Омар Хайям, ибн Абдаллах, ар-
Раванди сынды танымал ғалымдары мен
философтары дамытты. Орта ғасырлы қ мұсылман
ойшылдары сопылық дүниетаным негізінде ты ң
тұжырымдар жасады. Нақты өмірдегі рухани
бөлектену орын алатынын ескере отырып,
сопылықтың данагөйлері рухани-адамгершілік
тұрғыда толысудың жолын ұсынды (қ. Сопылы қ).
Сопылық дүниетанымны ң көрнекті өкілдері: Қ.А.
Иасауи, А.Иүгінеки (XI ғасыр), ибн Араби (1165 –
1240ж), әл-Хуруфи (1339 – 93/94ж), Әнуар
Қасими (XIV ғасыр), Мағриби (XV ғасыр),
Рузбехан Богли (XVIII ғасыр), т.б. болды. Сопылық
ілімінің өкілдері Құдай туралы ойды дамытып
қана қоймай, рухани жетілген адам туралы,
олардың өмірде әділетсіз мемлекетке, қо ғамны ң
азғындауына үнемі қарсы тұратыны туралы
идеяларды насихаттайды.
Мешіт
Мұсылмандар құлшылық ететін ғимарат.[1] Діни аңыздарға қарағанда алғашқы мешіт 7 ғасырдың 1-
ширегінде Медине қаласаның жанындағы Құбыла деген елді мекенде салынған.
Ислам философиясының кезеңдері

Ислам Философиясы – ислам өркениетіне тән рухани және тәжірибелік дүниетаным жүйесі.
Ислам өркениеті мен оның философиясы дәстүрлерінің қалыптасып, дамуындағы арабтармен
қатар өзге де түрлі халықтар мәдениетінің елеулі үлесі мен атқарған рөліне байланысты бұл
құбылысқа анықтама беру кезінде түрлі әдебиеттерде “араб тілді философия”, “араб-мұсылман
философиясы”, “араб философиясы”, “исламдық шығыс философиясы” деген тәрізді атаулар жиі
қолданылады. Ислам өркениетінің өзіндік сипаты және айрықша ерекшелігі – ислам дінімен
тікелей байланысты. Ислам философиясы мұсылмандардың қасиетті кітабы – Құранда
тұжырымдалатын “дүниені қабылдау” ауқымында қалыптаса келіп, ислам өркениетінің жалпы
мән-мазмұнын бейнелейді. Ислам философиясының даму кезеңі үшке бөлінеді:
Ислам философиясының классикалық кезеңі (8 – 15 ғасырлар);
кейінгі (15 – 19 ғасырлар)
қазіргі заман (19 ғасыр – 20 ғасырлардың 2-жартысы).
Әбу Наср әл-Фараби
мұсылман философы
Еуропаға табынушылық бағыттағы көзқарастар, әдетте, орта
ғасырлардағы ислам философтарының, соның ішінде әл-
Фарабидің де еңбегі мен жетістігі, көбінесе, тек қана гректер
мұрасын жеткізуінде деп қате тұжырым жасайды. Анығында,
оның еңбегінің мәнін пайғамбардан кейінгі кезеңнен бастап
өз дәуіріне дейінгі тарихи тұрғыдан жаңа, рухани шындықты
ұғынуынан, адам өмірінің шынайы ақиқатын түсінуге
ұмтылуынан іздеген жөн. Мұны философия тілінде жүзеге
асыруға мүмкіндік берген әдіс – Платонның, Аристотельдің
және олардың ізбасарларының ізденістеріндегі ойлар мен
дәлелдер жүйесін түсіндіру еді. Қазақстанда Ислам
философиясының қалыптасуы мен дамуына түркі
сопылығының ұлы өкілі Қожа Ахмет Иасауидің рухани
қызметі үлкен әсер етті. Ислам философиясының айрықша
“мәртебесі” мен дүниетанымының ерекшелігін айқындаған
филос. және қоғамдық ойдың дамуына Иасауидің қосқан
үлесі сопылық – исламдық Алла тұжырымдамасын қазақ
халқының дәстүрлі дүниетанымына енгізу болып табылады.
Исламның дүниетанымдық, әсіресе, имандылық пен
адамгершілік аясындағы сипаттары қазақ ойшылдарының
филос. ізденістерінен де көрініс тапты. Мысалы, Абай
философиясының дүниетанымдық мәселелерін Ислам
философиясы. арқылы қарастыруға болады. Абайдың “Отыз
сегізінші қара сөзінде” Жаратушы мен ол жаратқан дүниенің
тұтастығы принципін сатылап көрсететін оның діни-филос.
тұжырымдамасының түйіні тарқатылады.

Ұқсас жұмыстар

Ислам философиясының кезеңдері

Орта ғасыр батыс философиясы

Батыс Еуропалық орта ғасыр философиясы

Ортағасырлық христиан философиясының негізгі даму кезеңдері

Орта ғасыр философиясы

Дін анықтамалары

Дін-тәрбие бастауы

Орта ғасырдағы мұсылман философиясы

Ислам дінінің қалыптасуы

Ибн - Синаның философиялық ойлары

Пәндер