Қазақстанда кеңес өкіметі орнауының ерекшелігі

Презентация қосу

Қазақстанда кеңес өкіметі
орнауының ерекшелігі.
Азаматтық қарсы тұру
1.1917 жылғы қазан революциясы
кезеңіндегі Қазақстан.Екінші
бүкілқазақ съезі және Алашорданың
құрылуы
Орындаған:
Бақтыбаева Назерке

Дефектология 2-курс
МАҚСАТЫ: Қазақстанда Кеңес ӨЗЕКТІЛІГІ: Қазақ
Өкіметінің орнауы мен зиялыларының бірігіп,
Алашорданың құрылуы және Алашорданы құруы
азаматтық қарсы тұру жайлы мен Алаш
толық ақпарат беру. партиясының
бағдарламасын жасауы
мен қазақ халқының
азаматтық қарсы
тұруының өзіндік
ерекшеліктері.
1917 жылғы 26 қазанда Петроградта өткен Кеңестердің Бүкілресейлік ІІ съезінде
большевиктер барлық делегаттың үштен екі бөлігіне жетпейтініне,я ғни -390 адам
болғанына қарамастан,690 делегаттың төрттен үш бөлігіне жуығы билік
Кеңестердің қолына берілсін деушілер жағында болды: «Бүкіл билік демократия ға
берілсін» деген эсер-меньшевиктерге дауыстың 15 %-ы тиді,7 %-ы «Коалиция»
ұранын қолдады.
Съезд Лениндік ұсыныс бойынша «барлық билік жергілікті
жерлерде жұмысшы,солдат және шаруа депутаттарының
Кеңестеріне өтеді» деген шешім шығарды.Қазақстан тәрізді
«Ресейде қоныстанған барлық ұлттарға болашақта дамуы
бағытын өзі анықтауға шынайы құқық беріледі ұраны ұлттық
өңірлер үшін аса маңызды болды.

Съездің Бейбітшілік және Жер туралы қабылданған декреттері
аштық пен шаруашылық күйзелістен қалжыраған халықтың
басым көпшілігінің жаңа билікті бірден қолдап шығуын
қамтамасыз етті.
1917 жылғы қазанның аяғы –Петрогратта қарулы көтерілістің басты
қорытындылары өлкеге белгілі бола бастағанынан бастап,1918 жылғы
наурыздың басына-Верный (Алматы) қаласында бөлшевиктер жеңіске деткенге
дейінгі кезеңде Қазақстанда 1918 жылы жаздың басында кең көлемдегі Азамат
соғысы басталады деп күтілген еді.

Кеңестерге қарулы қарсылық көрсетуші басты күштер қазақ іскерлерінің
басшылары,кадеттер мен эсерлердің,халықшыл социалистер мен
меньшевиктердің жергілікті ұйымдарының жетекшілері саналды.

«Алаш» партиясының көсемдері тұтастай алғанда осы к үштерді қолдап
келді,дегенмен 1917 жылғы қазанның аяғы мен 1918 жылғы наурыз аралығында
(Қазақстанда Кеңес өкіметін орнату кезінде) олардың позициясы тактикалы қ
жағынан елеулі өзгеріске ұшырады.
Қазан революциясынан көп бұрын-ақ қазақтың ұлттық-демократиялық қозғалысының
көсемдері өз бағдарламалық көзқарастарын Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және
саяси дамуы жайлы өз бағдарламалық көзқарастарын кеңінен насихаттаған болатын,ал
қарулы күрес Петрогратта жеңіске жеткеннен кейін-ақ 1917 жылы 21 қарашада «Қазақ»
газетінде Әлихан Бөкейханов,Ахмет Байтұрсынов,Міржақып Дулатов,Елдос
Ғұмаров,Есенғали Тұрмұхамедов,Ғабдулхамид Жүндібаев және Ғазымбек Бірімжановтар
құрастырған «Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы жарияланды.Бағдарлама жобасында
он тарау бар. Олардың әрқайсысына тақырыпша қойылған.
«Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы
Кейбір түсініктермен қазіргі қазақ орфографиясы
бойынша берілген М.Құл-Мұхаммед нұсқасы
І Мемлекет қалпы
Россия демократиялық,федеративтік республика болу.(Демократия мағынасы-
мемлекетті жұрт билеу.Федерация мағынасы-құрдас мемлекеттер
бірлесуі.Федератиытік республикада әр мемлекеттің іргессі бөлек,ынтымағы бір
болады.Әрқайсысы өз тізгінін өзі алып жүреді.)
Үкімет басында Учредительное собрание мен Г.Дума қалауынша кесімді жылға
сайланатын президент болу.Президент халықты министрлер арқылы бағу,ол
министрлер Учредительное собрание мен Г.Дума алдында жауапты болу.
Депутаттар тегіс,тең,төте һәм құпия сайлаумен болады.Сайлау хұқында
қан,дін,еркек-әйел талғаусыз болу.
Законды жалғыз ғана Г.Дума шығару һәм Г.Дума үкімет үстінен қарап,ісін
тексеру,запрос (сұрау) жасау хұқы да Г.Думада болу.Мемлекет салығы Г.Думасыз
салынбау.
ІІ Жергілікті бостандық
Қазақ жүрген облыстардың бәрі бір байланып,өз тізгіні өзінде болып,Россия
Республикасының федерациялық бір ағзасы болу,реті келмесе,бірден-ақ өз
алдына жеке болу.Қайткенде де осы күнгі земстволықты қабыл алу.
«Алаш» партиясы қазақтың би,болыс,ауылнайлары сияқты орындарында
қызмет ететін адамдар жқртқа пайдалы,жұрт үшін қызмет етерге көңілді
адамдар болуына жаһид қылады.Земстволардың
управаларында,милицияларында таза қызметші боларлық адамдардың атын
халық қалауына салады.
«Алаш» партиясы әділдікке жақ,нашарларға жолдас,жәбірлерге жау
болады.Күш-қуатын игілік жолына жұмсап,жұрт тараки ету жағына бастайды.
ІІІ Негізгі хұқық
Россия республикасында дінге, қанға қарамай, еркек-әйел демей адам
баласы тең болу.
Жиылыс жасауға,қауым ашуға,жария сөйлеуге,газет шығаруға,кітап
бастыруға-еркіншілік:үкімет қызметшілері иесінен рұқсатсыз ешкім
табалдырығын аттамаушылық;законсыз жолмен ешкімді үкімет адамдары
ұстамаушылық;сот сұрамай,билік айтылмай тұтқын қылмаушылық;қылмысты
болған адам судья бар жерде 24 сағат ішінде,судьясыз жерде бір жетіден қалмай
судьяға тапсырылып,жабылса,судья үкімімен жабылу.
Кісі хатын ашқанға-айып,оқығанға жаза болу.
ІV Дін ісі
Дін ісі мемлекет ісінен айырулы болу.Дін біткенге тең құқық.Дін жаюға ерік.
Кіру шығу жағына бостандық.
Муфтилік қазақта өз алдына болу. Неке,талақ,жаназа,балаға ат қою сия қты істер моллада болу,
жесір дауы сотта қаралу.
V Билік һәм сот
Әр жұрттың билік пен соты тұрмыс ыңғайына қарау болу.Би һәм судья жергілікті жұртты ң тілін
білу.Аралас жерде соттың тергеу тексеруі һәм үкімі жергілікті жұртты ң қай к өбінің тілінде
айтылу.Би һәм судья орнынан тергеусіз түспеу.Билік һәм сот жүзінде жұрт біткен тең болу; Құдайдан
соңғы күшті би һәм судья болып,кім де болса,олардың үкііміне мойынсұну.
Айтылған үкім тез орнынан келу.Зор жазалы қылмыстар присяжный сотпен қаралу. Қазақ к өп
жерде сот тілі қазақ тілі болу.Присяжныйлар қазақтан алыну. Қырдағы ауыл,болыс ішіндегі билік пен
сот жұрт ұйғарған ереже жолымен атқарылу.
VI Ел қорғау
Ел қорғау үшін әскер осы күнгі түрде ұсталмау.Әскерлік асына жеткен жастар
жерінде үйретіліп,жерінде қызмет ету:әскер табына бөлгенде туысқан табына
қарай бөлу.Әскерлік міндетін қазақ атты милиция түрінде атқару.
VII Салық
Салық әл-ауқат,табысқа қарай байға-ббайша,кедейге кедейше әділ жолмен
таратылу.
VIII Жұмысшылар
Жұмысшылар закон панасында болу.(Қазақ жерінде завод-фабрика
аз,сондықтан қазақтың жұмысшылары да аз. «Алаш» партиясы жұмысшылар
турасында социал-демократтардың меньшевик табының программасын
жақтайды.)
ІХ. Ғылым-білім үйрету

Оқу ордаларының есігі кімге де болса ашық һәм а қысыз болу:ж ұрт қа жалпы о қу жайылу.Бастауыш
мектептерде ана тілінде оқу;қазақ өз тілінде орта мектеп,университет ашу;о қу жолы өз алды автономия
түрінде болу;үкімет оқу ісіне кіріспеу,мұғалімдер-профессорлар өзара сайлаумен қойылу,ел ішінде
кітапханалар ашылу.

Х. Жер мәселесі

Учредительное собрание негізгі закон жасағанда жер сыба ғасы алдымен жергілікті ж ұрт қа берілсін
деу;қазақ жер сыбағасын отырған жерлерден алып орналасқанша, қаза қ жеріне ау ған ж ұжы қ келмеу;б ұрын
алынған жерлердің мұжық отырма,андары қазаққа қайту;қазаққа тиетін жер сыба ғасын жергілікті
комитеттер кесу;сыбаға өлшеу-норма жердің топырағы мен шаруашылы қ т үріне қарай жасалу;сыба ғадан
артылған жер земство қолында болу;артық тұрған жерден ел өскенде ауы қ-ауы қ сыба ға кесіліп
берілу;Түркістанда жермен бірге су сыбағасы да кесілу;жерді қаза қ үй басына иеленбей,ауыл-
аймақ,туысқан табына меншіктеп алу;өзара әділдік жолмен берілу.

Жер законінде жер сату деген болмау,әркім өзі пайдалану. Пайдасынан арты қ жер сатылмай,земство ға
алыну.Жердің кені,астыңғы байлығы қазынанікі болып,билігі земство қолында болу.
Алаштың оңтүстік М.Тынышбаев 1917
«Алаш» партиясы қанатының басшылары жылы қарашаның
басшыларының арасында Мұхамеджан аяғында кеңестік
да Кеңес үкіметіне қарсы Тынышбаев пен тарихнамада «Қоқан
күрес идеясы мен Мұстафа Шоқай автономиясы» ретінде
тактикасы бірден «Шура-ислами» белгілі болған Қоқан
қалыптаса қойған
жоқ.Алаш қозғалысының партиясы қаласында өткен IV
өлкелік көсемдері басшылығының бүкіл Төтенше өлкелік
қалыптасқан саяси Түркістан көлемінде мұсылмандар съезінде
жағдайды өздерінің большевизмге құрылған Түркістан
таным-білігі тұрғысынан қарсылық күресін автономиясының
бағалады. басқару жөніндегі премьер-министрі
ұсынысын қабылдады. болып тағайындады.
Съезд делегаттары Уақытша үкімет
құлағаннан кейін қалалар мен
Съезд өткізіліп, Қазақ (Алаш) селоларда;қырда қазақтардың этнос ретінде
автономиясын құру туралы шешім өмір сүруіне зор қауіп төндіретін
қабылдап,оның құрамында Бөкей анархияның өсуі күннен-күнге күшейе түсіп
Ордасы,Орал,Торғай,Ақмола және отырғанын атап көрсетті.Осыдан келіп съезд
Семей облыстары,сондай-ақ Каспий «халықты аман сақтап қалу мақсатында»
сырты облысындағы,Алтай Уақытша халық кеңесінің тиянақты билігін
губерниясындағы қазақтар құруға қаулы қабылдап,оны «Алашорда»
мекендеген аудандар енгізілді. (Алаш автономиясының үкіметі) деп атады
да,Алашордаға «,қазақтар тұратын
жерлердегі барлық атқарушы билікті өз
қолына алуын тапсырды».
Қорытынды:
1917 жылғы қазанның аяғынан 1918 жылғы наурызға дейін Кеңес
өкіметі негізінен Қазақстанның қалалары мен ірі елді мекендерінде
(Орал мен оның кейбір айналасындағылардан басқасы) орнатылды.
Бұл түсте Кеңес үкіметінің жеңуіне жергілікті гарнизондардың
солдаттары және шаруаларға жер мен шалғайдағы ұлттарға өз
тағдырын өзі шешуге құқық беруге уәде еткен өкіметке шын
берілген бұрынғы майдангерлерден құралған Қызыл гвардия
отрядтары шешуші рөл отқарғанын ерекше атап өтуі керек.
Қазақстанның селолары мен қазақ ауылдарында Кеңес өкіметін
орнату үрдісі Азамат соғысының басталуына дейін жалғасты.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан мен Орталық Азияда Кеңес үкіметін орнату

Жұмысшылар туралы

Қазан төңкерісі және Қазақстанның саяси өмірі

Қазан төңкерісі

Қазан төңкерісі және Қазақстанда кеңес үкіметінің орнауы

Қазақстан Қазан төнкерсі мен Кеңес мемлектінің орнауы

1917 жылғы тамыз - қыркүйек айларында Орталық Ресейде Корнилов бүлігінің талқандалуы

Қазақстан азамат соғысы жылдарында

Алаш қозғалысы, ұлт зиялылары

Қазақстан кеңестерінің Құрылтай съезі өтіп, Қазақ АКСР - нің

Пәндер