Қазақ тіліндегі грамматикалық мағынаны білдіретін бірліктер: жалғаулар, нөлдік морфема және көмекшілер

Скачать

Грамматикалық мағынаны білдіретін тілдік бірліктер

Категориялық

грамматикалық мағынаны

білдіретін қосымшалар

Жалғау

Грамматикалық

жұрнақ

Нөлдік морфема

Грамматикалық мағынаның жалғаулар арқылы берілуі

Септік

жалғау

Тәуелдік

жалғау

Көптік

жалғау

Жіктік

жалғау

Грамматикалық мағынаның жалғаулар

арқылы берілуі

Көптік жалғау

Сандылық

категориясының

грамматикалық

формасы

Көптік жалғау - зат есімнің сандылық категориясының көптік мағынасын

білдіретін жалғау. Осыған байланысты ол тек зат есім сөздермен және

заттық мағынадағы басқа сөз таптарының сөздерімен қолданылады.

Мысалы, кітаптар, мектептер, жануарлар; біздер, сендер; жақсылар,

үлкендер; келгендер, баратындар; т. б. Көптік жалғау грамматикалық

болжалдық мағынаны да білдіреді: алтыларда келермін, жасы он

сегіздерде; ертеңдер келер, биылдар бітіреді т. б.

Тәуелдік жалғау

тәуелдік

категориясының

грамматикалық

формасы

Тәуелдік жалғау меншіктілік, тәуелдік мағынаны білдіреді, сондықтан ол зат есім

және зат есім мағынасындағы сөздермен 3 жақта, анайы, сыпайы, жекеше, көпше

түрде қолданылады. Бұлардың әрқайсысының тұлғалары бар.

Мысалы, менің туысым, біздің ауылымыз, менің үлкенім, біздің күтеріміз т. б.

Сөздің тәуелдік жалғауларымен түрлену жүйесін тәуелдену парадигмасы,

кейде морфологиялық парадигма деп те атайды.

Септік жалғау

септік

категориясының

грамматикалық

формасы

Грамматикалық

мағына білдіретін көмекшілер

Шылаулар

Көмекші есімдер

Көмекші етістіктер

Модаль сөздер

Күшейткіш

көмекшілер

Күшейткіш

буындар

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс