Нөлдік морфема: анықтамасы, түрлері және грамматикалық қызметі

Скачать

Нөлдік морфема және оның түрлері

Нөлдік форма мен нөлдік морфема

Жіктік жалғауының

3-ж. нөлдік морфемасы

Мысалы:

1. БалаØ(атау септік) кітап оқып

отыр.

2. Ол он балаØ(табыс септік) тәрбиеледі.

3. БалаØ(ілік септік) тілі - бал.

4. Сіздің балаØ(тәу. жал. ІІ жағы) қай сыныпта оқиды.

5. Ол жақсы балаØ (жіктік жал. ІІІжағы)

А. Омарова:

”Сөзформа, сөздің формасы бар жерде ол сөздің формасын жасаушы морфема бар”.

Грамматикалық нөлдік морфема деп грамматикалық категориялардың көрсеткіштері қызметін атқарып, олардың мағынасын білдіретін тілдік бірліктер аталады

Нөлдік морфеманың ортақ белгілері:

Нөлдік морфеманың дыбыстық құрамнан тұратын бейнесі жоқ.

Нөлдік морфема белгілі мағынаны білдіреді

Нөлдік морфемалы сөздің омонимдік қасиеті болады.

Грамматикалық нөлдік морфема

Грамматикалық нөлдік морфема тіліміздегі грамматикалық бірліктердің тобына жатады.

Грамматикалық нөлдік

морфема - тілдің грамматикалық құрылысының көрсеткіштері.

Грамматикалық бірліктер

Нөлдік морфема-грамматикалық категориялардың мағыналарын білдіреді.

Қай грамматикалық категорияның мағынасын білдірсе, нөлдік морфема сол грамматикалық категорияның көрсеткіші болып саналады. Нөлдік морфемалар грамматикалық категориялардың көрсеткіштері болып саналады.

Грамматикалық нөлдік морфема деп грамматикалық категориялардың көрсеткіштері қызметін атқарып, олардың мағынасын білдіретін тілдік бірліктер аталады

Нөлдік морфеманың түрлері

Тұрақты нөлдік морфема

Қосымшалы варианты жоқ, үнемі нөлдік морфемада, нөлдік формада қолданылатын морфема тұрақты нөлдік морфема мен тұрақты нөлдік форма болып табылады.

Тұрақты нөлдік морфема

Ауыспалы нөлдік морфема

Ауыспалы нөлдік морфема деп қосымшалы варианты бар, онымен мағынасы бірінің орнына бірі қолданыла беретін морфема аталады.

Ауыспалы нөлдік морфемалар қосымшалы тұлғада да, нөлдік тұлғада да қолданыла береді.

Мысалы, күнінің көзі - күнØ көзі,

баланың сөзі - балаØ сөзі,

қаламды ал - қаламØ ал,

есепті шығар - есепØ шығар,

тамақты же - тамақØ же,

біздің үйіміз - біздің үйØ,

Алматыға бар - АлматыØ бар,

таудан асып кетті - тауØ асып кетті, т. б.

Ауыспалы нөлдік морфема

Назарларыңызға

рахмет!

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс