Нөлдік морфема және оның түрлері Нөлдік форма мен нөлдік морфема

Презентация қосу

Нөлдік морфема
және оның түрлері
Нөлдік форма мен нөлдік

морфема
Нөлдік
морфема

Нөлдік Нөлдік
морфема Нөлдік морфема
форма

Нөлдік Нөлдік
морфема морфема
Нөлдік форма

Атау септігінің нөлдік Табыс септігінің нөлдік
морфемасы морфемасы

Тәуелдік жалғауының
Ілік септігінің нөлдік
1-ж.нөлдік морфемасы
морфемасы

Тәуелдік жалғауының Жіктік жалғауының
2-жағының нөлдік
морфемасы
3-ж.нөлдік морфемасы
Мысалы:
1.БалаØ(атау септік)кітап
оқып
отыр.
2.Ол он балаØ(табыс септік)
тәрбиеледі.
3.БалаØ(ілік септік) тілі – бал.
4.Сіздің балаØ(тәу.жал. ІІ
жағы) қай сыныпта оқиды.
5.Ол жақсы балаØ (жіктік
жал. ІІІжағы)
А.Омарова:
”Сөзформа,сөздің формасы
бар жерде ол сөздің
формасын жасаушы
морфема бар”.
•Грамматикалық нөлдік
морфема деп
грамматикалық
категориялардың
көрсеткіштері қызметін
атқарып, олардың
мағынасын білдіретін
тілдік бірліктер аталады
Нөлдік морфеманың ортақ

белгілері:
• Нөлдік морфеманың дыбыстық
құрамнан тұратын бейнесі жоқ.
• Нөлдік морфема белгілі мағынаны
білдіреді
• Нөлдік морфемалы сөздің
омонимдік қасиеті болады.
Нөлдік
морфема

Грамматикалық Сөзжасамдық
нөлдік морфема нөлдік морфема
Грамматикалық нөлдік
морфема
•Грамматикалық нөлдік морфема
тіліміздегі грамматикалық
бірліктердің тобына жатады.
•Грамматикалық нөлдік
морфема – тілдің грамматикалық
құрылысының көрсеткіштері.
Грамматикалық бірліктер

Грамматикалық
бірліктер

Форма
тудырушы Жалғаулар Нөлдік морфема
жұрнақ
• Нөлдік морфема-грамматикалық
категориялардың мағыналарын
білдіреді.
• Қай грамматикалық категорияның
мағынасын білдірсе, нөлдік
морфема сол грамматикалық
категорияның көрсеткіші болып
саналады.Нөлдік морфемалар
грамматикалық категориялардың
көрсеткіштері болып саналады.
• Грамматикалық нөлдік
морфема деп грамматикалық
категориялардың
көрсеткіштері қызметін
атқарып, олардың мағынасын
білдіретін тілдік бірліктер
аталады
Нөлдік морфеманың
түрлері

Нөлдік морфема

Тұрақты нөлдік Ауыспалы
морфема Нөлдік морфема
Тұрақты нөлдік морфема

• Қосымшалы варианты жоқ, үнемі
нөлдік морфемада,нөлдік формада
қолданылатын морфема тұрақты
нөлдік морфема мен тұрақты
нөлдік форма болып табылады.
Тұрақты нөлдік морфема
Атау
септік

-нікі
жұрнақты Жекешелік
сөз

Тұрақты
нөлдік
морфема

Болымдылық 3-жақтық

Нақ
осы
шақтық
Ауыспалы нөлдік морфема
• Ауыспалы нөлдік морфема деп
қосымшалы варианты бар,
онымен мағынасы бірінің
орнына бірі қолданыла беретін
морфема аталады.
Ауыспалы нөлдік морфемалар қосымшалы
тұлғада да,нөлдік тұлғада да
қолданыла береді.
Мысалы,күнінің көзі – күнØ көзі,
• баланың сөзі – балаØ сөзі,
• қаламды ал – қаламØ ал,
• есепті шығар – есепØ шығар,
• тамақты же – тамақØ же,
• біздің үйіміз – біздің үйØ,
• Алматыға бар - АлматыØ бар,
• таудан асып кетті – тауØ асып кетті, т.б.
Ауыспалы нөлдік морфема

Баланың
Бала Ø кітабы
кітабы
Назарларыңыз
ға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Нөлдік морфема

Нөлдік форма

Сөздің морфемалық құрамы

Грамматикалық мағынаны білдіретін тілдік бірліктер

Етістіктің жақ категориясы - қимылдың субъектісін көрсететін категория

Гипотезаны тестілеу

Түбір морфема

Кооперативті ойындар

Морфология. Сөздердің морфологиялық Құрылымы

Рельефтен және фотосуреттің еңісінен шыққан нүктелер бұрмалануын анықтау

Пәндер